Co to jest Delirium tremens?

Definicja

Delirium tremens to fachowy termin określający zaburzenia, które pojawiają się, gdy osoba uzależniona nagle zaprzestanie pić. Delirium tremens jest również nazywane majaczeniem alkoholowym. Charakterystyczne objawy to omamy i ciężkie splątanie, silne drżenie, stany lękowe i objawy somatyczne, takie jak kołatanie serca i pocenie się. Majaczenie alkoholowe potencjalnie zagraża życiu i wymaga monitorowania w szpitalu.

Objawy

Delirium tremens zwykle występuje się po długotrwałym i intensywnym nadużywaniu alkoholu. Objawy pojawiają się zwykle po 2-4 dniach abstynencji od alkoholu. Zazwyczaj zaczynają się od drżenia, zaburzeń snu, lęku i stanów niepokoju. Potem dochodzą splątanie i omamy, tzn. percepcje nieistniejących rzeczy i zjawisk. Mogą one być tak wyraźne, że chorzy reagują stanami lękowymi. Częste są omamy wzrokowe. Omamy mogą również dotyczyć czucia oraz — choć rzadziej — słuchu.

Niepokój wzrasta, a chorzy są zazwyczaj bardzo nerwowi i zajęci pozornie bezcelowymi czynnościami. Dochodzi do utraty orientacji co do czasu, przestrzeni i własnej sytuacji. Zauważalne są obfite pocenie się, kołatanie serca i drżenie. Pojawiają się podwyższona temperatura i podwyższone, a czasem niskie ciśnienie tętnicze. Niekiedy kolejnym powikłaniem odstawienia alkoholu są napady drgawkowe.

Przyczyny

Odstawienie alkoholu prowadzi do rozregulowania niektórych neuroprzekaźników, a tym samym do stanu zwiększonej pobudliwości. Drastyczny spadek poziomu magnezu we krwi i wzrost wartości pH krwi następuje 7-8 godzin po odstawieniu alkoholu. Te dwa czynniki razem mogą mieć stymulujący wpływ na niektóre części ośrodkowego układu nerwowego. Oprócz przewlekłego nadużywania alkoholu, wystąpieniu majaczenia alkoholowego mogą sprzyjać brak snu i niedożywienie.

Częstość występowania

Około 5% wszystkich uzależnionych od alkoholu doświadcza majaczenia alkoholowego, a 12-23% z nich ma nawroty choroby. Typowy pacjent z majaczeniem ma od 30 do 50 lat i 5-15 lat nadużywania alkoholu za sobą.

Badania dodatkowe

• Podejrzenie majaczenia alkoholowego wynika z historii choroby i stwierdzonych objawów. Do ustalenia rozpoznania wymagane jest również dokładne badanie internistyczne, neurologiczne i psychiatryczne.
• Pacjenci z wyraźnymi objawami odstawienia lub ze skomplikowanym przebiegiem po przebytych napadach odstawiennych i majaczeniem muszą być hospitalizowani.
• W szpitalu przeprowadza się badania krwi oraz, jeśli podejrzewa się inne przyczyny majaczenia, badania TK, RM i ew. EEG.
• Majaczenie może być również wywołane masywnym nadużywaniem bądź odstawieniem narkotyków lub leków.
• Rozpoznanie majaczenia alkoholowego wymaga dokładnych badań, aby nie przeoczyć chorób mózgu, z którymi również współistnieje majaczenie oraz innych chorób wymagających leczenia.

Leczenie

• W miarę możliwości należy zapobiegać rozwojowi majaczenia alkoholowego. Najlepszym sposobem zapobiegania jest odpowiednio wczesne leczenie objawów odstawiennych.
• W przypadku w pełni rozwiniętego majaczenia, leczenie zwykle polega na podaniu środka uspokajającego. W razie potrzeby można zastosować silniejsze leki.
• W pewnych okolicznościach można również stosować leki przeciwpsychotyczne (neuroleptyki). W ramach nadzoru klinicznego podaje się także witaminę B1 i magnez.
• Ze względu na ryzyko zapaści krążeniowej należy regularnie kontrolować temperaturę ciała, oddech, bilans płynów, tętno i ciśnienie tętnicze.
• Działania psychospołeczne i pielęgniarskie mają ogromne znaczenie w łagodzeniu pobudzenia, dezorientacji i lęku, np. ciche, dobrze oświetlone otoczenie i regularny rytm okołodobowy.

Rokowanie

• U większości osób majaczenie alkoholowe przebiega łagodnie i jest krótkotrwałe. U ponad 80% pacjentów nie trwa dłużej niż 72 godziny.
• Kiedy pacjenci budzą się po okresie snu, często mają jasną świadomość, są spokojni i wyczerpani oraz nie pamiętają, co się wydarzyło.
• W niektórych przypadkach majaczenie ustępuje bardzo stopniowo i jest przerywane nawrotami o różnym nasileniu i okresami bezobjawowymi. Cały proces może potrwać kilka dni, a w rzadkich przypadkach nawet 4-5 tygodni.
• Wciąż odnotowuje się zgony związane z Delirium tremens wśród 6-30% chorych.

Dodatkowe informacje

• Majaczenie alkoholowe (Delirium tremens) — Informacje dla personelu medycznego.
• Uzależnienie od alkoholu — Informacje dla personelu medycznego.

Autorzy

• Joanna Dąbrowska-Juszczak, lekarz (redaktor)
• Natalie Anasiewicz, lekarz (recenzent/redaktor)
• Markus Plank, dziennikarz medyczny i naukowy (recenzent/redaktor)