Jak działa alkohol?

Alkohol jest najczęściej spożywaną substancją uzależniającą w naszym kręgu kulturowym i może spowodować różne uszkodzenia narządów w organizmie, a także prowadzić do uzależnienia. Nie ma bezpiecznego dolnego limitu dla kobiet w ciąży — nawet niewielkie ilości alkoholu mogą mieć szkodliwy wpływ na nienarodzone dziecko.

Odurzenie alkoholowe

Objawy wywołanie ogólnym działaniem alkoholu:

  • Zaburzenia nastroju
  • osłabienie zdolności koncentracji
  • pogorszenie pamięci krótkotrwałej
  • osłabienie zdolności uczenia się
  • ograniczenie zdolności krytycznego myślenia
  • wzrost impulsywności i agresji

Działanie zależy od stężenia alkoholu we krwi i istnieją przy tym duże różnice indywidualne. Ogólna zasada:

  • Do ok. 0,5 promila
    • widoczne lekkie działanie alkoholu
  • od 0,5 do 1 promila
    • Mniej krytyczna ocena sytuacji i obecna większa skłonność do podejmowania ryzyka.
  • ponad 1 promil
    • Upośledzenie zmysłu równowagi, mowa staje się zamazana, a ruchy trudniejsze do kontrolowania. Człowiek staje się zmęczony i apatyczny, mogą pojawić się nudności.
  • ponad 1,5 promila
    • Zwykle występują luki w pamięci. Powiększają się one wraz ze wzrostem ilości promili.
  • bardzo wysoki poziom alkoholu we krwi
    • Może dojść do zamroczenia nieprzytomność. Alkohol może wywierać wpływ na centralny ośrodek oddechowy w mózgu. Większość osób w tym stanie musi wymiotować. Poziom alkoholu we krwi powyżej 3 promili może być śmiertelny. Zagrożenie życia zwiększa się przy jednoczesnym stosowaniu środków uspokajających, nasennych, przeciwbólowych, leków przeciwpadaczkowych lub innych, mających działanie usypiające lub uspokajające na mózg.

Na zdolność do reakcji wpływa czas trwania upojenia, oczekiwania dotyczące upojenia i nawyki danej osoby związane z piciem. Jeśli odurzenie trwa dłużej niż kilka godzin, poziom tolerancji wzrasta i człowiek nie czuje się odurzony nawet przy wysokim poziomie alkoholu we krwi. Istnieją tutaj jednak duże różnice indywidualne. Ponadto, ze względu na inne czynniki psychiczne i somatyczne, ta sama osoba może za każdym razem odczuwać odurzenie w inny sposób. Niektórzy ludzie pod wpływem alkoholu stają się agresywni, gwałtowni lub autodestrukcyjni.

„Kac"

Po spożyciu dużej ilości alkoholu może wystąpić następnego dnia znaczny dyskomfort. Typowe objawy to ból głowy, ogólna apatyczność, przygnębienie,nudności i wymiotowanie. Może to być związane z odwodnieniem organizmu. Picie dużej ilości napojów bezalkoholowych w trakcie i po spożywaniu alkoholu może złagodzić objawy. Jednak jedynym skutecznym lekarstwem na kaca jest picie mniejszej ilości alkoholu. Stosowanie środków przeciwbólowych w celu złagodzenia objawów może zwiększyć ryzyko pojawienia się krwawienia w żołądku i jelitach.

Wpływ hormonów

Alkohol może wpływać na poziom kilku hormonów we krwi:

  • Ilość hormonu antydiuretycznego zmniejsza się i prowadzi do zwiększonego wydalania moczu.
  • Produkcja męskiego hormonu płciowego testosteronu może się zmniejszyć.
  • Wzrasta stężenia hormonu stresu — kortyzolu. W połączeniu z mniejszą ilością testosteronu może to z czasem prowadzić do utraty masy mięśniowej.
  • Poziom innych hormonów stresu może wzrastać, powodując zaburzenia rytmu serca.
  • Ma to wpływ na poziom cukru we krwi, ponieważ alkohol oddziałuje na insulinę. Muszą to brać pod uwagę osoby z cukrzycą.

Alkohol szkodzi nienarodzonemu dziecku

Nie ma dolnej granicy spożywania alkoholu przez matkę, która byłaby bezpieczna dla dziecka. Kobiety w ciąży nie powinny pić alkoholu, także kobiety starające się zajść w ciążę powinny odpowiednio dostosować swoje nawyki związane z piciem.

Ryzyko wady płodu wzrasta wraz z częstotliwością spożywania alkoholu przez matkę w trakcie ciąży. Uszkodzenia u dziecka spowodowane przez alkohol mogą sięgać od problemów z koncentracją i trudności w nauce, po uszkodzenia mózgu i poważne zaburzenia rozwojowe.

Starsze i nowsze badania zalecają całkowitą abstynencję przez cały okres ciąży.

Powtarzające się spożywanie alkoholu

Utrzymujące się długotrwale spożywanie alkoholu w dużych ilościach zwiększa ryzyko pojawienia się zaburzeń mózgu i układu nerwowego, zaburzeń wątroby, zapalenia trzustki, wysokiego ciśnienia tętniczego, krwawienia (zwłaszcza w przewodzie pokarmowym), udaru, niektórych nowotworów i uszkodzenia płodu. Ryzyko uszkodzenia wątroby wzrasta u mężczyzn zwłaszcza przy dziennym spożyciu około 2 standardowych porcji (standardowa porcja odpowiada 33 cl piwa, 1 kieliszkowi wina), u kobiet już od 1 standardowej porcji dziennie dziennie. U kobiet w ciąży nawet niewielkie, powtarzające się ilości alkoholu mogą zaszkodzić dziecku. Zwiększone spożywanie alkoholu może osłabić układ odpornościowy, czyniąc organizm bardziej podatnym na zakażenia.

Osoby pijące dużo i często ulegają częściej wypadkom. Przy częstym spożywaniu alkoholu poziom tolerancji może wzrosnąć, tzn. do osiągnięcia tego samego działania potrzebne są większe ilości alkoholu.

Jeżeli nie pije się alkoholu przez kilka tygodni, poziom tolerancji ponownie spada, a ostre objawy odstawienia ustępują.

W przypadku intensywnego spożywania alkoholu przez długi czas, organizm może niespodziewanie gwałtownie zareagować na niewielkie ilości alkoholu. Powodem jest poważne uszkodzenia wątroby i mózgu.

Uzależnienie

Uzależnienie od alkoholu może wystąpić u każdego człowieka, jednak niektórzy ludzie są na nie bardziej podatni niż inni. W przypadku uzależnienia od alkoholu życie coraz bardziej obraca się wokół alkoholu. Chory ma ciągłą potrzebę picia i poświęca dużo czasu na zdobywanie alkoholu. Organizm nie regeneruje się tak szybko po zatruciu. W celu zapobiegania uzależnieniu zalecane jest zatem świadome podejście do własnego spożywania alkoholu.

Bezpieczne granice?

Ryzyko uszkodzenia narządów wewnętrznych znacznie wzrasta przy spożyciu dwóch standardowych porcji dziennie przez mężczyzn i jednej standardowej porcji dziennie przez kobiety. W odniesieniu do uszkodzeń płodu u kobiet w ciąży, nie ma bezpiecznego dolnego limitu spożywania alkoholu. Również w przypadku uzależnienia od alkoholu osób z odpowiednimi predyspozycjami nie można podać bezpiecznej ilości spożycia.

Nie wiemy jeszcze z całą pewnością, które osoby są szczególnie podatne na zwiększone spożywanie i uzależnienie od alkoholu.

Nieliczne epizody znacznego spożywania alkoholu wydają się być bardziej szkodliwe niż częstsze epizody mniejszego spożywania.

Dodatkowe informacje

Autorzy

  • Markus Plank, MSc BSc, dziennikarz medyczny i naukowy, Wiedeń

Link lists

Authors

Previous authors

Updates

Gallery

Snomed

Click to edit

References

Based on professional document Uzależnienie od alkoholu. References are shown below.

  1. Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Picie ryzykowne i szkodliwe, dostęp: 4.12.2023, www.parpa.pl
  2. Schumann G., Liu C., O'Reilly P., et al. KLB is associated with alcohol drinking, and its gene product beta–Klotho is necessary for FGF21 regulation of alcohol preference, Proc Natl Acad Sci USA 2016, 113: 14372, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  3. Dumitrascu C., Paul R., Kingston R., Williams R. Influence of alcohol containing and alcohol free cosmetics on FAEE concentrations in hair. A performance evaluation of ethyl palmitate as sole marker, versus the sum of four FAEEs, Forensic Sci Int 2018, 283: 29-34, PMID: 29247980, PubMed
  4. Conigrave K.M., Degenhardt L.J., Whitfield B. et al. On behalf of the WHO/ISBRA study on biological state and trait markers of alcohol use and dependence investigators. CDT, GGT, and AST as markers of alcohol use: The WHO/ISBRA collaborative project, Alcohol Clin Exp Res 2002, 26: 332-9, PMID: 11923585, PubMed
  5. Brown R.L., Saunders L.A., Bobula J.A., Lauster M.H. Remission of alcohol disorders in primary care patients, J Fam Pract 2000, 49: 522-8, PubMed
  6. Pani P.P., Trogu E., Pacini M., et al. Anticonvulsants for alcohol dependence, Cochrane Database Syst Rev, 13.02.2014, 2:CD008544, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  7. Jonas D.E., Amick H.R., Feltner C., et al. Pharmacotherapy for Adults With Alcohol Use Disorders in Outpatient Settings. A Systematic Review and Meta–analysis, JAMA, 2014 14, 311(18): 1889-900, doi: 10.1001/jama.2014.3628, DOI
  8. Rosner S., Hackl-Herrwerth A., Leucht S., et al. Acamprosate for alcohol dependence, Cochrane Database of Systematic Reviews 2010, 9: CD004332, Cochrane (DOI)
  9. Heilig M., Egli M. Pharmacological treatment of alcohol dependence: Target symptoms and target mechanisms, Pharmacol Ther 2006, 111: 855-76, PubMed
  10. Bouza C., Magro A., Munoz A., Amate J. Efficacy and safety of naltrexone and acamprosate in the treatment of alcohol dependence: a systematic review, Addiction 2004, 99: 811-8, PubMed
  11. Carmen B., et al. Efficacy and safety of naltrexone and acamprosate in the treatment of alcohol dependence: a systematic review, Addiction 2004, 99: 811-28, PubMed
  12. Anton R.F. Naltrexone for the management of alcohol dependence, N Engl J Med 2008, 359: 715-21, PubMed
  13. Rösner S., Hackl-Herrwerth A., Leucht S., Vecchi S., Srisurapanont M., Soyka M. Opioid antagonists for alcohol dependence, Cochrane Database of Systematic Reviews 2010, Issue 12. Art. No.: CD001867, DOI: 10.1002/14651858.CD001867.pub3, DOI
  14. Skinner MD, Lahmek P, Pham H, Aubin HJ. Disulfiram efficacy in the treatment of alcohol dependence: a meta-analysis. PLoS One. 2014 Feb 10;9(2):e87366. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  15. Palpacuer C., Duprez R., Huneau A. et al. Pharmacologically controlled drinking in the treatment of alcohol dependence or alcohol use disorders: a systematic review with direct and network meta-analyses on nalmefene, naltrexone, acamprosate, baclofen and topiramate, Addiction 2017, im Druck, PMID: 28940866, PubMed
  16. Palpacuer C., Laviolle B., Boussageon R., et al. Risks and benefits of nalmefene in the treatment of adult alcohol dependence: A systematic literature review and meta-analysis of published and unpublished double-blind randomized controlled trials, PLoS Med. 2015, doi: 10.1371/journal.pmed.1001924, DOI
  17. Palpacuer C., Duprez R., Huneau A., Locher C., Boussageon R., Laviolle B., Naudet F. Pharmacologically controlled drinking in the treatment of alcohol dependence or alcohol use disorders: a systematic review with direct and network meta-analyses on nalmefene, naltrexone, acamprosate, baclofen and topiramate. Addiction 2018; 113(2): 220-37. PMID: 28940866 PubMed
  18. Mann K, Torup L, Sørensen P, Gual A, Swift R et a l. Nalmefene for the management of alcohol dependence: review on its pharmacology, mechanism of action and meta-analysis on its clinical efficacy. Eur Neuropsychopharmacol 2016; 26(12):1941-49. PMID: 27842940 PubMed
  19. Jonas D.E., Amick H.R., Feltner C., et al. Pharmacotherapy for adults with alcohol use disorders in outpatient settings. A systematic review and meta-analysis, JAMA 2014, 311: 1889-900, doi:10.1001/jama.2014.3628, DOI
  20. Mason BJ, Quello S, Goodell V, et al. Gabapentin treatment for alcohol dependence: A randomized clinical trial. JAMA Intern Med 2013. doi:10.1001/jamainternmed.2013.11950 DOI
  21. Foster T. Editorial. Dying for a drink. BMJ 2001; 323: 817-8. PubMed
  22. Johnsen J., Mørland J. Disulfiram implant: A double-blind placebo controlled follow-up on treatment outcome, Alcohol Clin Exp Res 1991, 15: 532-6, PubMed
  23. Thiesen H. und Hesse M. Biological markers of problem drinking in homeless patients, Addict Behav 2010, 35: 260-2, PMID: 19917520, PubMed
  24. Brinkmann B., Köhler H., Banaschak S. et al. ROC analysis of alcoholism markers. Int J Legal Med 2000, 113: 293-9, PMID: 11009066, PubMed
  25. Gual A., He Y., Torup L. et al. A randomised, double-blind, placebo-controlled, efficacy study of nalmefene, as-needed use, in patients with alcohol dependence, Neuropsychopharmacology 2013, 23: 1432–42, PMID: 23562264, PubMed
  26. Mann K., Bladström A., Torup L. et al. Extending the Treatment Options in Alcohol Dependence: A Randomized Controlled Study of As Needed Nalmefene, Biological Psychiatry, 2013, 73: 706-13, PMID: 23237314, PubMed
  27. Johnson B.A., Ait-Daoud N., Bowden C.L., et al. Oral topiramate for treatment of alcohol dependence: a randomised controlled trial, Lancet 2003, 361: 1677-85, PubMed
  28. Johnson B.A., Rosenthal N., Capece JA, et al, for the Topiramate for Alcoholism Advisory Board and the Topiramate for Alcoholism Study Group. Topiramate for treating alcohol dependence: a randomized controlled trial. JAMA 2007; 298: 1641-51. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov