Informacje ogólne

Ból podczas oddawania moczu występuje rzadziej u mężczyzn niż u kobiet, ale częściej pojawia się wraz z wiekiem w wyniku powiększenia prostaty. W większości przypadków przyczyną jest zakażenie dróg moczowych. Objawy są podobne u mężczyzn jak u kobiet. Zakażenia dróg moczowych u mężczyzn są zwykle oceniane jako powikłane zakażenia, ponieważ mogą również dotyczyć prostaty.

Przyczyny

Zapalenie pęcherza moczowego

Zakażenia pęcherza moczowego występują znacznie częściej u kobiet niż u mężczyzn. Jednym z powodów jest anatomia kobiecej cewki moczowej, która jest znacznie krótsza niż u mężczyzny. Typowe objawy to pieczenie, zwłaszcza pod koniec oddawania moczu, ból nad kością łonową (w dole brzucha) i częste parcie na mocz, zwykle z wielokrotnym oddawaniem jego niewielkich ilości. U mężczyzn z zakażeniami układu moczowego i gorączką zwykle występuje zajęcie gruczołu krokowego lub nerek.

Zakażenia pęcherza moczowego mogą często występować u dzieci i osób starszych bez poważnych objawów i być np. przyczyną gorączki.

Zapalenie cewki moczowej

Przy zapaleniu cewki moczowej ból jest ostry i piekący, zwłaszcza na początku oddawania moczu. U pacjenta może wystąpić wypływ śluzowo-ropnej wydzieliny i bolesne podrażnienie cewki moczowej. Choroba najczęściej występuje u mężczyzn w wieku od 20 do 34 lat. Najczęstszą przyczyną zapalenia cewki moczowej jest chlamydioza, rzadziej mykoplazmy lub rzeżączka. Inne bakterie również mogą powodować to zapalenie.

Zapalenie najądrzy

Zapalenie najądrzy jest prawie zawsze jednostronne i ma szybki początek z bólem i obrzękiem jądra. W większości przypadków gorączka występuje w tym samym czasie. U młodszych mężczyzn (< 35 lat) częstymi patogenami są: chlamydia i rzeżączka; u starszych częściej występują typowe patogeny zakażenia układu moczowego (np. bakterie z grupy coli). Zapalenie najądrza występuje częściej w przypadku długotrwałego stosowania cewnika urologicznego.

Ostre bakteryjne zapalenie prostaty (ostre zapalenie gruczołu krokowego)

Ostre zapalenie gruczołu krokowego (prostaty, stercza) charakteryzuje się silnym bólem w okolicy krocza, który może promieniować do brzucha lub pleców. Ponadto może wystąpić ból podczas oddawania moczu, częste oddawanie moczu i oddawanie moczu z parciem. Może też wystąpić gorączka i złe samopoczucie. W ciężkich przypadkach może dojść do sepsy (zatrucia krwi).

Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego

Przebieg przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego różni się w zależności od osoby. Objawy są łagodniejsze niż w ostrym bakteryjnym zapaleniu prostaty. Ból jest zwykle zlokalizowany w kroczu i może promieniować do jąder, pachwin, pleców lub brzucha. Ponadto możliwy jest ból podczas stosunku lub po wytrysku oraz obecność krwi w nasieniu. Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego może powodować ból podczas oddawania moczu, częste oddawanie moczu, oddawanie moczu z parciem, oddawanie moczu w nocy i nagłą potrzebę oddania moczu. Ewentualnie może występować także mimowolny wyciek moczu. (Nietrzymanie moczu).

Łagodny przerost gruczołu krokowego (łagodne powiększenie/rozrost prostaty)

Objawy łagodnego rozrostu gruczołu krokowego charakteryzują się osłabionym strumieniem moczu, parciem na mocz lub częstym oddawaniem moczu w niewielkich ilościach, bólem przy oddawaniu moczu, oddawaniem moczu w nocy i mimowolnym wyciekiem moczu (Nietrzymanie moczu).

Odmiedniczkowe zapalenie nerek

Odmiedniczkowe zapalenie nerek może wystąpić, gdy infekcje dolnych dróg moczowych, takie jak zapalenie pęcherza moczowego czy zapalenie cewki moczowej, przenikają w górę i docierają do nerek. Objawy tej choroby mogą obejmować ból w okolicy lędzwiowej, gorączkę, dreszcze, pieczenie podczas oddawania moczu, częste parcie na mocz oraz ból brzucha, nudności i wymioty.

Inne przyczyny bólu podczas oddawania moczu

Aktywność seksualna może prowadzić do podrażnienia błony śluzowej cewki moczowej, a w konsekwencji do bólu podczas oddawania moczu. Jazda na rowerze może również podrażniać cewkę moczową.

Kiedy należy zgłosić się do lekarza?

Ból podczas oddawania moczu u mężczyzn może być spowodowany infekcją dróg moczowych. Ponieważ może to również dotyczyć prostaty, infekcję dróg moczowych należy wyjaśnić i leczyć. 

Jak postępuje lekarz?

Wywiad lekarski

Lekarz może zadać następujące pytania:

• Jakie objawy występują ze strony układu moczowego? Czy przy oddawaniu moczu występuje pieczenie? Czy występuje zwiększona potrzeba oddawania moczu, nawet w nocy? Czy odczuwalny jest ból powyżej kości łonowej?
• Czy pieczenie występuje na początku czy pod koniec opróżniania pęcherza?
• Czy widoczna jest krew w moczu lub zmętnienie moczu?
• Czy występuje gorączka lub ogólne złe samopoczucie?
• Czy infekcje dróg moczowych występowały wcześniej i czy oraz jak były leczone?
• Czy występuje wydzielina z cewki moczowej?
• Czy występują problemy z opróżnianiem pęcherza?
• Czy występuje ból w jądrach lub kroczu?
• Czy u partnera występują objawy (przy oddawaniu moczu)?

Badanie lekarskie

Podczas badania fizykalnego ocenia się zewnętrzne narządy płciowe, nerki i brzuch oraz szuka się oznak zapalenia ujścia cewki moczowej. W przypadku podejrzenia np. powiększenia prostaty można wykonać badanie palpacyjne przez odbytnicę (per rectum), ale nie należy tego wykonywać w przypadku ostrego zapalenia prostaty.

Badania dodatkowe

Badanie moczu za pomocą testów paskowych dostarcza informacji o ewentualnej infekcji dróg moczowych. W przypadku podejrzenia zakażenia dróg moczowych zwykle wykonuje się również posiew moczu. Gdy podejrzewa się zapalenie cewki moczowej można pobrać wymaz z cewki w celu ustalenia przyczyny. np. wykonać badanie w kierunku chlamydii.

W niektórych przypadkach pacjent jest kierowany do urologa, np. jeśli infekcje dróg moczowych występują wielokrotnie. W przypadku ciężkich zakażeń prostaty lub nerek może być wskazana hospitalizacja. Niekiedy wymagane jest leczenie przez wenerologa.

Dodatkowe informacje

• Ogólne badanie moczu
• Zapalenie miedniczek nerkowych
• Zakażenia układu moczowego u mężczyzn
• Dysuria u mężczyzn – informacje dla lekarzy
• Zakażenia dolnych dróg moczowych u mężczyzn – Informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Tomasz Tomasik (recenzent)
• Marcin Major (recenzent)
• Marleen Mayer (recenzent/redaktor)