Co to jest wodniak?

Wodniak to nagromadzenie płynu w mosznie. Rozróżnia się wodniaka komunikującego i niekomunikującego. W przypadku wodniaka komunikującego istnieje połączenie z jamą brzuszną, dzięki czemu objętość płynu może zmieniać się w ciągu dnia. Ta forma wodniaka występuje prawie wyłącznie u dzieci.

Najczęstsze dolegliwości związane z opuchniętą moszną to uczucie ucisku lub ciężkości oraz praktyczne problemy związane ze zwiększeniem jej objętości. Często ogranicza to swobodę ruchów i sprawia, że normalne ubrania stają się zbyt ciasne. Opuchnięta moszna może być również postrzegana jako problem estetyczny. W niektórych przypadkach obszar ten może być wrażliwy na dotyk lub bolesny.

Dokładny wskaźnik zachorowalności u noworodków jest niepewny. W różnych badaniach stwierdzono, że u chłopców wynosi od 6% do 58%. Wrodzony wodniak często wykrywa się dopiero w wieku 1-2 lat, natomiast przewlekły lub wtórny wodniak pojawia się zwykle po 40. roku życia. W 7-10% przypadków wodniaki występują po obu stronach.

Przyczyna

Wodniak komunikujący zwykle wynika z wrodzonego osłabienia otrzewnej, co powoduje przedostawanie się płynu z jamy brzusznej do moszny. Jego objętość często zwiększa się w ciągu dnia z powodu wzrostu ciśnienia wewnątrzbrzusznego spowodowanego aktywnością fizyczną. Rzadkie wady rozwojowe pęcherza moczowego mogą również prowadzić do powstania wodniaka jądra.

U dorosłych mężczyzn wodniak może wystąpić jako powikłanie choroby. Należą do nich choroby lub urazy moszny, rak jąder, guzy w jamie brzusznej, choroby ogólne, takie jak niewydolność serca lub marskość wątroby, zakażenia, takie jak gruźlica i filarioza oraz przeszczepy nerek.

Diagnoza

Aby postawić diagnozę, lekarz może prześwietlić mosznę lampą, co pozwala wykryć nagromadzenie płynu, który przepuszcza światło. Należy pamiętać, że wodniak jądra może być również pierwszym objawem guza jądra, dlatego oba jądra należy zbadać palpacyjnie. Obecność płynu może jednak utrudniać dokładne badanie, co czyni wizytę u lekarza szczególnie ważną dla postawienia prawidłowej diagnozy.

Badanie ultrasonograficzne może wykryć nagromadzenie płynu wokół jąder. Służy również do wykluczenia chorób jąder.

W zależności od choroby podstawowej mogą zostać przeprowadzone dalsze badania.

Leczenie

U małych chłopców wodniak zazwyczaj nie wymaga leczenia. Wodniaki u dzieci często ustępują samoistnie, ale od 2. roku życia należy rozważyć zabieg operacyjny.

Leczenie jest konieczne tylko wtedy, gdy wodniak powoduje ból. U osób dorosłych dolegliwości mogą zostać złagodzone na krótki czas przez odessanie przez lekarza płynu z moszny igłą. Jednak wodniak zwykle tworzy się ponownie w ciągu kilku tygodni. 

Jeśli wodniak powoduje poważny dyskomfort, można go usunąć chirurgicznie. Istnieją do tego różne techniki chirurgiczne. Jako powikłania mogą wystąpić krwiaki i zakażenia.

Rokowanie

Wodniak może być bardzo nieprzyjemny, ale sam w sobie nie jest niebezpieczny.

U małych dzieci wodniaki często zmniejszają się w ciągu pierwszego roku życia, a następnie zanikają.

U dorosłych mężczyzn z wodniakiem jądra ważne jest, aby znaleźć przyczynę i ją leczyć.

Dodatkowe informacje

• Ból lub opuchlizna moszny
• Wodniak — informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Marcin Major, lekarz, Kraków (recenzent)
• Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden