Czym jest zapalenie żołędzi?

Definicja

Zapalenie żołędzi: jeśli zajęta jest tylko żołądź, choroba nazywa się zapalenie żołędzi, a jeśli zajęty jest napletek - jest to zapalenie żołędzi i napletka. Najczęściej ma podłoże infekcyjne.

Zwężenie napletka (stulejka), stosunki seksualne bez zabezpieczenia, brak lub przesadna higiena oraz choroby autoimmunologiczne (takie jak np. łuszczyca) lub choroby ogólnoustrojowe (np. cukrzyca) sprzyjają zapaleniu żołędzi.

Objawy

• Zaczerwieniona żołądź prącia, która głównie swędzi, ale może też boleć i piec.
• Obrzęk i zaczerwienienie napletka z trudnościami w jego odciąganiu.
• Problemy z oddawaniem moczu i podczas stosunku płciowego
• Możliwy jest obrzęk węzłów chłonnych.
• Mogą być również stwierdzone niewielkie krwawienia lub rany skóry.

Przyczyny

• U małych dzieci
  • połączenie zwężenia napletka (stulejka) i złej higieny
• U nastolatków i młodych dorosłych
  • choroby przenoszone drogą płciową (np. kiła, zakażenie HPV, rzeżączka)
  • alergiczny wyprysk kontaktowy (np. alergia na lateks)
  • niedostateczna higiena
  • urazy spowodowane nadmierną czystością lub masturbacją
  • seks analny
• U starszych pacjentów
  • zakażenia grzybicze (zwłaszcza w cukrzycy)
  • rak prącia
  • przewlekłe zapalenie żołędzi (niejasnego pochodzenia)
• W każdym wieku
  • choroby autoimmunologiczne, takie jak łuszczyca lub reaktywne zapalenie stawów

Częstość występowania

• Choroba dotyczy 3–11 % populacji mężczyzn.
• Występuje we wszystkich grupach wiekowych.

Badania dodatkowe

• Rozpoznanie stawia się na podstawie istniejących, typowych objawów.
• Badania zależą od podejrzewanego rozpoznania.
  • wymaz z żołędzi i napletka (badanie specjalistyczne) lub badanie moczu w celu wykonania posiewu na obecność drobnoustrojów
  • badania w kierunku innych chorób przenoszonych drogą płciową (np. chlamydia, syfilis, rzeżączka)
  • Wykluczenie chorób ogólnoustrojowych (np. cukrzycy)

Leczenie

Leczenie ma na celu złagodzenie dolegliwości, wyeliminowanie ewentualnej infekcji i przeciwdziałanie nawrotom choroby.

Jeśli zapalenie żołędzi jest następstwem innej choroby, należy obie patologie odpowiednio leczyć. Zasadniczo zakażenia można leczyć antybiotykami lub lekami przeciwgrzybiczymi. Na infekcje bakteryjne pomagają maści powidonowo-jodowe lub krem z gentamycyną. Maść lub krem należy nałożyć na żołądź. Czasami przydatne jest stosowanie pasków z gazy pod napletkiem. Należy je regularnie zmieniać, zwłaszcza po oddaniu moczu.

Alternatywą jest mycie prącia syntetycznymi garbnikami lub antyseptycznym płynem, tzw. płukanki z oktenidyną. W infekcjach grzybiczych wywołanych przez Candida stosuje się kremy przeciwgrzybicze, takie jak klotrimazol 2 razy dziennie przez 1–2 tygodnie lub inne składniki aktywne, takie jak maści z nystatyną lub amfoterycyną B. Łagodne miejscowe maści kortykosteroidowe pomagają na egzemę i kontaktowe zapalenie skóry.

W przypadku zmian przedrakowych i częstych nawrotów można rozważyć obrzezanie.

Zapobieganie

• Higiena prącia
  • Regularnie oczyszczaj żołądź i napletek letnią wodą.
  • Odciągnij napletek tylko na tyle, na ile jest to łatwe do wykonania.
  • Po oczyszczeniu napletek należy ponownie przesunąć do przodu, nad żołądź.
• Unikaj podrażnień mechanicznych.
• Stosuj prezerwatywy podczas stosunków seksualnych, aby zmniejszyć ryzyko zakażenia.

Rokowanie

• Rokowanie zależy od choroby podstawowej.
• W łagodnym zapaleniu żołędzi przy odpowiednim leczeniu prawdopodobieństwo wyleczenia bez powikłań jest bardzo wysokie.
• Należy się spodziewać nawrotów choroby, jeśli higiena jest nieodpowiednia.

Dodatkowe informacje

• Zapalenie żołędzi – Informacje dla personelu medycznego

Autorka

• Tomasz Tomasik (recenzent)
• Ulrike Boos, redaktor Deximed, Freiburg