O chorobie

Meningokoki, zwane również Neisseria meningitidis, to bakterie, które mogą wywołać ropne zapalenie opon mózgowych-rdzeniowych. Meningokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych to ciężka choroba, która w ciągu kilku godzin może stać się zagrożeniem dla życia. Rzadziej zakażenie meningokokami może być przyczyną zakażenia krwi (sepsa), które często przyjmuję cięższy przebieg.

W Europie Środkowej zakaźne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych wywołane przez meningokoki występuje u około 5 osób na 1 milion. Najczęściej choroba dotyka tylko pojedyncze osoby lub niewielką grupę osób. Choroba występuje częściej wiosną i zimą.

Choroba może wystąpić w każdym wieku. Często jednak chorują dzieci i młodzież, zwłaszcza w wieku od 15 do 19 lat.

Meningokoki mogą być przenoszone drogą kropelkową z nosa i gardła. Często występują również we florze gardła osób zdrowych bez pojawienia się objawów choroby. Jeśli jednak układ odpornościowy jest osłabiony lub doszło do bliskiego kontaktu fizycznego z osobą chorą, istnieje większe prawdopodobieństwo, że patogen dostanie się do krwiobiegu i zainfekuje opony mózgowe. Podatność na meningokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych może zwiększyć również palenie papierosów lub wcześniejsza choroba wirusowa dróg oddechowych. Nie w każdym przypadku można wskazać przyczynę, która wywołała chorobę.

Zapobieganie poprzez szczepienia

Meningokoki można podzielić na grupy, tzw. serogrupy, na podstawie ich białek powierzchniowych. W Niemczech meningokokowe zapalenie opon mózgowych jest najczęściej wywoływane przez serogrupy B i C.

Istnieje szczepienie przeciwko serogrupie C. Jest ono zalecane dla dzieci w wieku 12-14 miesięcy. Jeśli szczepienie nie zostało wykonane do 18. urodzin, zaleca się szczepienie uzupełniające.

Dostępne są również szczepionki dla serogrup A, W, Y i B, w przypadku których nie prowadzi się standardowych szczepień. Na przykład, szczepienia są podawane przeciwko serogrupom ACWY lub B:

• osobom z wrodzonymi lub nabytymi niedoborami odporności
• osobom podróżującym do obszarów o zwiększonej zapadalności na chorobę meningokokową lub gdzie szczepienie jest zalecane przez kraj pobytu, np. w niektóre obszary Afryki, Mekka, USA/Kanada/Australia (istotne w przypadku wymian szkolnych i studenckich).
• osobom pozostającym w bliskim kontakcie z chorymi.

W razie jakichkolwiek pytań lub chcąc się dowiedzieć, czy należy zaszczepić siebie albo swoje dzieci, należy się skontaktować z lekarzem rodzinnym.

Jeśli ktoś z bliskiego otoczenia zachoruje na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

W przypadku wystąpienia przypadków zakaźnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych wywołanego przez meningokoki, ze względów bezpieczeństwa podejmowane są działania mające na celu zapobieżenie rozprzestrzenianiu się zakażenia w bliskim otoczeniu. W przypadku wykrycia patogenu osoby, z którymi chory ma kontakt są jak najszybciej leczone antybiotykami i ewentualnie szczepione, jeśli znana jest grupa serologiczna i dostępna jest szczepionka na tę grupę. Osoba chora jest uważana za zakaźną do 24 godzin od rozpoczęcia terapii i musi być izolowana. Osoby kontaktowe są również uważane za zakaźne do 24 godzin po pierwszym przyjęciu antybiotyku.

W przypadku pracy lub wizyt w przedszkolach, szkołach, domach opieki lub innych obiektach użyteczności publicznej, osoby, które potencjalnie mogą być zakażone, nie mogą wrócić do pracy lub odwiedzać obiektu, dopóki lekarze nie potwierdzą, że nie ma ryzyka rozprzestrzeniania się choroby przez tę osobę.

Najważniejszym działaniem jest to, aby rodzice lub opiekunowie zwracali szczególną uwagę na objawy choroby u swoich dzieci lub rodzeństwa dzieci już chorych. U starszych dzieci i młodzieży objawy mogą obejmować wysoką gorączkę, ból głowy, sztywność karku, nudności, wymioty, nadwrażliwość na światło i wysypki skórne. U małych dzieci objawy choroby są często niejednoznaczne i mogą obejmować bladość, gorączkę, bezsenność, kurczowy płacz, drażliwość, wrażliwość na dotyk, wymioty, biegunkę lub drgawki. W razie podejrzenia, że dziecko może być chore lub jeśli istnieje jakakolwiek niepewność, należy skontaktować się z lekarzem.

Dodatkowe informacje

• Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu
• Zakaźne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych wywołane przez meningokoki
• Zakaźne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, bliskie kontakty
• Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych — Informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Marleen Mayer, lekarz, Mannheim
• Lek. Kalina van der Bend, recenzent