Co to jest śpiączka w obrzęku śluzowatym?

Tarczyca

Śpiączka w obrzęku śluzowym to rzadkie, zagrażające życiu powikłanie niedoczynności tarczycy, które może wiązać się z utratą przytomności, niską temperaturą ciała i innymi objawami.

Śpiączka w obrzęku śluzowym jest zwykle spowodowana ostrym, wywołanym stresem (np. infekcją, operacją, wychłodzeniem) pogorszeniem się niezdiagnozowanej lub nieleczonej niedoczynności tarczycy. Chodzi w tym przypadku o ostry stanzagrożenia życia z wysoką śmiertelnością! Wczesne rozpoznanie i natychmiastowe wdrożenie leczenia mają kluczowe znaczenie dla przeżycia pacjentów.

Śpiączka w obrzęku śluzowatym występuje obecnie bardzo rzadko. Najczęściej chorują osoby starsze, zwłaszcza kobiety, z długotrwale niezdiagnozowaną lub nieleczoną niedoczynnością tarczycy.

Przyczyny

Śpiączka w obrzęku śluzowatym rozwija się w nieleczonej niedoczynności tarczycy, która często występuje w związku z przewlekłymi autoimmunologicznymi procesami zapalnymi w tarczycy (zapalenie tarczycy). W wyniku niedoczynności tarczycy może dojść do zaburzenia czynności kilku układów narządowych oraz obniżenia aktywności różnych procesów metabolicznych w organizmie. W ciężkiej niedoczynności tarczycy stan ten może zagrażać życiu.

Obecnie niedoczynność tarczycy jest zwykle rozpoznawana na tyle wcześnie, że nie ma ryzyka wystąpienia śpiączki obrzękowej. Suplementacja hormonów tarczycy zapobiega rozwojowi choroby. Zdarza się jednak, że schorzenie zostaje przeoczone lub leczenie farmakologiczne zostaje przerwane – w tych przypadkach ryzyko wystąpienia śpiączki obrzękowej jest wysokie.

Sytuacje, w których pacjenci z ciężką niedoczynnością tarczycy są narażeni na ostry stres, uznaje się za czynniki wyzwalające. Mogą to być infekcje, operacje, urazy, zawał serca, krwawienie z żołądka lub jelit, udar mózgu, wyziębienie lub leczenie niektórymi lekami (leki uspokajające i znieczulające, leki przeciwdepresyjne, opiaty).

Diagnostyka

Główne objawy śpiączki obrzękowej to zaburzenia świadomości, niska temperatura ciała, słaby oddech i śluzowaty obrzęk skóry (myxoedema). Ponadto mogą wystąpić napady drgawkowe. 

Rozpoznanie stawia się na podstawie oznaczenia hormonów tarczycy we krwi (TSH i fT4).

Inne typowe objawy to te, które występują zazwyczaj w niedoczynności tarczycy. Należą do nich zmęczenie, depresja, wrażliwość na zimno, przyrost masy ciała, zaparcia, sucha skóra i nieregularne miesiączkowanie u kobiet.

Często mamy do czynienia z infekcją lub inną ostrą chorobą, która wywołała śpiączkę w obrzęku śluzowatym.

Badanie lekarskie może wykazać niskie ciśnienie tętnicze, spowolnienie tętna i oddechu oraz obniżoną temperaturę ciała. W badaniach krwi oznacza się hormony tarczycy (TSH i T4), kortyzol oraz poziom sodu i cukru we krwi. Mierzona jest również zawartość tlenu i dwutlenku węgla we krwi.

Leczenie

Leczenie śpiączki w obrzęku śluzowatym powinno być rozpoczęte jak najszybciej. Podejrzenie jest uważane za wystarczający powód do wdrożenia terapii. Najważniejsze jest jak najszybsze podanie choremu hormonów tarczycy, aby szybko podnieść ich poziom we krwi. Jednak takie leczenie nie jest do końca nieszkodliwe, gdyż może również wywołać zawał serca oraz doprowadzić do zaburzeń rytmu serca. Jeśli jednak równowaga hormonalna w organizmie nie zostanie przywrócona odpowiednio szybko, istnieje duże ryzyko, że śpiączka w obrzęku śluzowatym zakończy się śmiercią.

Hormony tarczycy i ewentualnie kortyzon są podawane początkowo bezpośrednio do krwi. Chorzy trafiają na obserwację na oddział intensywnej opieki medycznej w szpitalu, gdzie monitorowane są czynność serca i układu oddechowego, a także ciśnienie tętnicze i temperatura. W niektórych przypadkach konieczna jest wentylacja mechaniczna oraz podawanie dożylne płynów i substancji odżywczych.

Ponadto należy zdiagnozować chorobę wyzwalającą (np. infekcję).

Rokowanie

Śmiertelność wśród starszych pacjentów wynosi około 30–50%, przy czym najbardziej zagrożone są osoby z chorobami układu krążenia.

Dodatkowe informacje

• Niedoczynność tarczycy (hipotyreoza)
• Zapalenie tarczycy (zapalenie gruczołu tarczowego)
• Zawał serca
• Utrata przytomności/zaburzenia świadomości
• Śpiączka w obrzęku śluzowatym – Informacje dla personelu medycznego