Badania profilaktyczne

Od 20. roku życia należy palpacyjnie badać piersi w ramach corocznej kontroli ginekologicznej. Ponadto raz w miesiącu można samodzielnie badać palpacyjnie swoje piersi, ponieważ w wielu przypadkach guz piersi jest wykrywany w pierwszej kolejności samodzielnie przez kobietę.

Czy samobadanie jest przydatne?

Samobadanie piersi jest zalecane, ale jego korzyści nie zostały jednoznacznie udowodnione. Badania nie wykazały jeszcze, czy samobadanie piersi zmniejsza śmiertelność z powodu raka piersi, ale wykazały, że wykrywa się więcej łagodnych zmian, co prowadzi do niepokoju i niepotrzebnych biopsji.

Czas

Jeśli zdecydujemy się na samobadanie, najlepiej wykonać je tydzień po rozpoczęciu ostatniej miesiączki, ponieważ piersi są wtedy miękkie i łatwe do oceny. Pod koniec cyklu piersi często stają się twardsze i bardziej guzkowate pod wpływem działania hormonów. Jeśli jesteś już w okresie menopauzy, możesz wykonać badanie w dowolnym momencie, ponieważ piersi nie podlegają już wahaniom hormonalnym.

Na co powinnaś zwrócić uwagę?

Podczas pierwszego samobadania nie zdziw się, jeśli Twoje piersi, które na zewnątrz wydają się gładkie, okażą się w dotyku nierówne, a może nawet guzkowate. Jest to w większości przypadków normalne, zwłaszcza u młodych kobiet, które mają bardzo wyraźną tkankę gruczołów sutkowych. Kobiety po menopauzie często mają bardziej miękkie piersi, ponieważ ich tkanka gruczołu sutkowego zanika i jest częściowo zastępowana przez tkankę tłuszczową. Wokół sutka pierś często wydaje się nieco twardsza.

Sposób postępowania

Jeśli regularnie wykonujesz samobadanie piersi i znasz swoje piersi, najlepiej zauważysz zmiany.

Spójrz na swoje piersi w lustrze. Powoli podnieś ręce nad głowę i obserwuj swoje piersi.

Czy Twoje piersi poruszają się równomiernie, czy mają swój zwykły kształt? Czy skóra jest równa, czy ma normalny kolor? Czy sutki wyglądają normalnie?

Następnie umieść ręce na biodrach i obejrzyj jak Twoje piersi wyglądają w tej pozycji. Zwróć uwagę na zmiany wymienione wcześniej. 

Obmacaj swoje piersi. Samobadanie możesz wykonać w pozycji siedzącej lub stojącej (np. pod prysznicem, gdy skóra jest namydlona), a najlepiej także w pozycji leżącej. Badaj piersi systematycznie, aby móc ocenić każdą ich część. Unieś jedną rękę nad głowę, a następnie dwoma wyciągniętymi palcami (najczęściej wskazującym i środkowym) drugiej ręki wykonaj początkowo lekki, a następnie mocniejszy nacisk. Możesz zastosować ruchy okrężne od środka piersi do zewnątrz, ruchy z góry na dół przez całą pierś lub ruchy promieniste od środka piersi do części zewnętrznej. Lekko naciskając, spróbuj wyczuć pierś bezpośrednio pod skórą, a następnie, przy nieco większym nacisku, wyczuj pierś głębiej. Sprawdź również brzeg piersi i – jeśli to możliwe przy opuszczonej ręce – pachę.

Czy wyczuwasz jakieś zmiany lub stwardnienia? Czy piersi są mniej więcej takiej samej wielkości i tak samo jędrne jak zwykle?

W taki sam sposób zbadaj drugą pierś.

Ściśnij brodawkę sutkową. Sprawdź, czy wypływa z niej płyn. Jeśli tak, to jaki ma kolor?

Jeśli wyczuwasz podejrzane guzki, odczuwasz ból piersi lub podobne dolegliwości, skonsultuj się z ginekologiem. Lekarz zbada Cię i w razie potrzeby wykona badanie USG lub da skierowanie na mammografię. Jeśli w Twojej rodzinie występowały przypadki raka piersi, powinnaś poinformować o tym swojego lekarza i dowiedzieć się, czy konieczne są wczeczniejsze badania przesiewowe.

Co powinno wzbudzić Twoją czujność?

Poniżej przedstawiono kilka zmian, które w szczególności powinny zwrócić Twoją uwagę:

• wyciek z brodawki
• wgłębienie w piersi
• pojawiające się nabrzmiałe żyły
• zaczerwienienie na skórze piersi bądź w okolicy brodawki
• wciągniecie skóry na piersi
• wystający guzek
• wciągnięcie brodawki lub zmiana jej dotychczasowego kształtu
• zmiana rozmiaru lub kształtu piersi
• "skórka pomarańczowa"
• owrzodzenie wokół piersi

Dodatkowe informacje

• Rak piersi
• Rak piersi, kilka faktów i informacji
• Rak piersi, przyczyny
• Rak piersi, sygnaly alarmowe
• Rak piersi, terapia
• rak piersi, przerzuty
• rak piersi, wczesne stadium
• Badanie piersi za pomocą mammografii
• Rak piersi (rak sutka) – Informacje dla lekarzy

Autorzy

• Magda Łabęcka, lekarz, Kraków (recenzent)
• Dr n. med. Thomas M. Heim, dziennikarz naukowy, Freiburg
• Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden
• Julia Trifyllis, dr n. med., specjalista w dziedzinie ginekologii i położnictwa, Münster/W.