Co się dzieje, gdy bark wyskoczy ze stawu?

Zwichnięcie stawu barkowego oznacza, że głowa kości ramiennej „wyskoczyła ze stawu” lub przemieściła się w jego obrębie. Staw barkowy to miejsce, w którym spotykają się łopatka i kość ramienna. Łopatka tworzy panewkę, czyli osłonę stawu, która zapewnia ochronę przed przesunięciem wyrostka stawowego (kłykcia kości ramiennej) w górę i w tył. Z przodu jednak to przede wszystkim mięśnie zapobiegają przesunięciu główki stawowej. W przypadku poważnych urazów ochrona ta może okazać się niewystarczająca.

Przednie zwichnięcie barku występuje, gdy głowa kości ramiennej znajduje się przed szczeliną stawową łopatki. Główka stawowa może wysunąć się z panewki stawowej w kilku kierunkach, ale najczęstszą postacią jest właśnie przednie zwichnięcie barku. Przyczyną urazu jest zwykle działanie siły (wstrząs, uderzenie, gwałtowny ruch), po którym następuje silny ból barku. Osoby dotknięte mają problemy z poruszaniem barkiem. 95% zwichnięć barku to zwichnięcia przednie. Oznacza to, że główka stawowa wysuwa się ze stawu barkowego z przodu.

Przyczyna

Zwichnięcie powstaje w wyniku zmniejszonej stabilności stawu barkowego. Wypadki często prowadzą do zwichnięć. Przednie zwichnięcie barku może być na przykład wywołane uderzeniem gracza piłki ręcznej w ramię, którym ma zamiar rzucić piłkę. Czynnikiem ryzyka są wcześniejsze zwichnięcia. Jeśli dana osoba już wcześniej zwichnęła staw barkowy, ryzyko nowych urazów jest znacznie wyższe.

Jak rozpoznaje się ten uraz?

Typowe jest nagłe pojawienie się bólu i utrata mobilności po urazie. Podczas badania barku przednie zwichnięcie jest widoczne jako wgłębienie po zewnętrznej stronie barku (prawidłowy kontur barku widoczny przez skórę jest zmieniony), a głowa kości ramiennej jest wyczuwalna w przedniej części pachy. Lekarz sprawdza również nerwy i naczynia krwionośne w ramieniu, aby wykluczyć ich uszkodzenie. Jeśli to możliwe, wykonywane jest badanie rentgenowskie barku. Zdjęcia są często wykonywane zarówno przed, jak i po leczeniu.

Leczenie

Celem leczenia jest powrót główki stawowej do panewki stawowej (nastawienie) i jednocześnie uniknięcie powikłań. W przypadku ostrego zwichnięcia przed wykonaniem nastawienia zwykle podaje się środki przeciwbólowe i uspokajające.

Nastawienie

Istnieją różne metody nastawiania. W metodzie wiszącego ramienia pacjent leży na brzuchu na ławce z ramieniem zwisającym w dół. Na nadgarstku pacjenta zawiesza się kilkukilogramowy odważnik lub lekarz ciągnie za ramię, aż bark wskoczy z powrotem do stawu. Gdy bark powróci do stawu, pacjent powinien trzymać ramię nieruchomo przez około tydzień przed rozpoczęciem fizjoterapii. Leczenie pooperacyjne obejmuje rehabilitację ramienia i barku w celu zwiększenia stabilności i zachowania funkcji poprzez ćwiczenia otaczających staw mięśni.

Operacja

U młodszych pacjentów (poniżej 20. roku życia) nawroty występują w ponad 50% przypadków. Dlatego po powtarzających się zwichnięciach barku konieczna jest operacja w celu poprawy stabilności barku.

Wyniki analizy przeprowadzonych badań przemawiają za pierwotną operacją u młodych dorosłych, którzy uprawiają sporty o dużym obciążeniu lub wykonują zawody wymagające dużego wysiłku, u których istnieje zwiększone ryzyko ponownego zwichnięcia. Nie ma dowodów na to, że pierwotna operacja jest korzystna u innych pacjentów.

Rokowanie

U młodszych pacjentów występuje wysokie ryzyko ponownego zwichnięcia. Nawroty prawie nigdy nie występują u pacjentów w wieku powyżej 35 lat. Powikłania zwichniętego barku mogą obejmować: u młodszych pacjentów dalsze pogorszenie stabilności barku, u starszych pacjentów częściej uszkodzenie nerwów lub uszkodzenie ścięgien i naczyń krwionośnych. Uszkodzenie nerwów występuje u 10% pacjentów, a urazy ścięgien nie są rzadkością u pacjentów w podeszłym wieku. W większości przypadków bark goi się w ciągu trzech do sześciu miesięcy, ale jeśli funkcja barku jest słaba po zwichnięciu, konieczne jest wcześniejsze sprawdzenie, czy nie doszło do uszkodzenia ścięgna w stożku rotatorów (czyli zespole mięśni otaczających staw barkowy).

Dodatkowe informacje

• Zwichnięcie stawu barkowego — informacje dla lekarzy

Ilustracje

Staw barkowy

Autorzy

• Anna Zwierzchowska, lekarz, Kraków (recenzent)
• Philipp Ollenschläger, dziennikarz medyczny, Kolonia