Co to jest choroba zwyrodnieniowa rzepki?

Definicja

Choroba zwyrodnieniowa stawów jest chorobą związaną ze zużyciem stawów. Choroba zwyrodnieniowa rzepki polega na zużyciu powierzchni stawowych pomiędzy tylną częścią rzepki a kością udową.

Kolano z rzepką (patella)

Objawy

Typowe dolegliwości to ból występujący w przedniej części kolana. Ból zwykle nasila się przy wysiłku, zwłaszcza gdy występuje np. duże zgięcie kolana. np. wstawanie z pozycji siedzącej, chodzenie pod górę/w dół, wchodzenie po schodach lub kucanie. W przypadku wielu osób cierpiących na to schorzenie, podczas poruszania kolanem można usłyszeć lub poczuć chrupiący/trzaskający dźwięk.

Przyczyny

Przyczyną jest prawdopodobnie długotrwałe przeciążenie stawu, zwłaszcza jednostronny nacisk na zewnętrzną stronę kolana. Najczęstszą przyczyną jest wrodzone nieprawidłowe ułożenie, w której kość udowa nie przesuwa się płynnie względem rzepki. Urazy mogą również prowadzić do przemieszczenia osi/rotacji, a tym samym do zwyrodnienia rzepki w miarę upływu czasu. Przewlekłym zapalnym chorobom stawów takim jak reumatoidalne zapalenie stawów często towarzyszy choroba zwyrodnieniowa stawów.

Częstotliwość występowania

Choroba jest powszechna i dotyczy 24% kobiet i 11% mężczyzn po 55 roku życia. Ponad połowa pacjentów z objawową chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego ma chorobę zwyrodnieniową kości piszczelowej i uda, a także chorobę zwyrodnieniową rzepki i uda. W większości przypadków jest to zwyrodnienie wtórne spowodowane zmienioną biomechaniką kolana, a tylko w 8% przypadków jest to zwyrodnienie pierwotne bez zmian tego typu.

Badania dodatkowe

• Diagnoza stawiana jest na podstawie wywiadu lekarskiego i badania fizykalnego.
• Obecność nieprawidłowego ułożenia stóp (stopa wydrążona, stopa płaska, stopa koślawa itp.) lub nóg (kolana szpotawe, nogi koślawe), a także różnica długości nóg mogą zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia zwyrodnienia rzepki.
• Przeprowadzane są specjalne testy, które sprawdzają, jak zachowuje się rzepka przy zginaniu/rozciąganiu nogi i czy pojawiają się jakieś odgłosy.
• Ostatecznego potwierdzenia dokonuje się poprzez wykonanie zdjęcia rentgenowskiego kolana.
• Tomografia komputerowa i/lub rezonans magnetyczny mogą być wykonywane w celu oceny wewnętrznych struktur kolana oraz w celu planowania chirurgicznego.

Leczenie

• Poprzez redukcję masy ciała w przypadku nadwagi zostaje zmniejszone obciążenie stawu, dzięki czemu spowolniony zostaje przebieg choroby, a zwykle także złagodzony jest ból.
• Środki przeciwbólowe i/lub leki przeciwzapalne mogą być pomocne w okresie ostrego pogorszenia lub bólu.
• Specjalne ćwiczenia fizjoterapeutyczne służą głównie lepszemu wyśrodkowaniu rzepki.
• Opatrunek podtrzymujący staw kolanowy może złagodzić ból.
• W przypadku ogólnej choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego, wstrzyknięcia kwasu hialuronowego do stawu prowadzą do znacznej poprawy w zakresie bólu i funkcjonalności, ale dane z badań dotyczących izolowanej choroby zwyrodnieniowej rzepki są bardzo ograniczone.
• W pierwszej kolejności należy zawsze podjąć próbę terapii zachowawczej, a operację należy wykonać tylko w przypadku utrzymywania się objawów z ograniczeniami czynności życia codziennego.
• Dostępne są różne opcje chirurgiczne w celu skorygowania biomechaniki, aż do implantacji protezy rzepki lub całkowitej protezy kolana włącznie.

Dodatkowe informacje

• choroba zwyrodnieniowa rzepki - informacje dla personelu medycznego

Autor

• Markus Plank, MSc BSc, dziennikarz medyczny i naukowy, Wiedeń