- Definicja: Zespół objawów charakteryzujący się bólem tylnej części stawu skokowego podczas wymuszonego zgięcia podeszwowego, czasem z ograniczeniem ruchomości w stawie.
- Epidemiologia: Częste występowanie u tancerek/tancerzy baletowych, wywołane powtarzalnym ruchem zgięcia podeszwowego.
- Objawy: Głęboki ból tylnej części stawu skokowego zależny od obciążenia w końcowej fazie zgięcia podeszwowego.
- Badanie fizykalne: Prowokacja bólu przez wymuszone zgięcie podeszwowe.
- Diagnostyka: Obrazowanie RTG i USG w celu wykrycia ewentualnych przyczyn dotyczących struktur kostnych lub tkanek miękkich; w razie potrzeby RM w celu wykrycia przerostu błony maziowej i wolnych ciał stawowych.
- Leczenie: W przypadku przyczyny leżącej w strukturach kostnych lub wolnych ciał stawowych — artroskopia. Można podjąć próbę leczenia zachowawczego, jeśli przyczyną jest patologia tkanek miękkich.
Informacje ogólne
Definicja
- Zespół objawów charakteryzujący się bólem tylnej części stawu skokowego podczas wymuszonego zgięcia podeszwowego, czasem z ograniczeniem ruchomości w stawie.
Epidemiologia
- Częsty problem kliniczny u tancerek/tancerzy baletowych oraz piłkarzy spowodowany powtarzalnym ruchem zgięcia podeszwowego
Etiologia i patogeneza
- Przyczyną może być patologia różnych struktur:
- tkanki miękkie: zapalenie błony maziowej, zapalenie pochewki ścięgnistej mięśnia zginacza długiego palucha, uszkodzenie torebki stawowej1
- struktury kostne: osteofity, fragmenty złamań wygojone w nieprawidłowym ustawieniu, kość trójkątna (dodatkowa kość stopy grzbietowa w stosunku do kości skokowej), wyrostek Stieda (przedłużony guzek boczny kości skokowej), wyraźna deformacja Haglunda (grzbietowa ostroga piętowa), chondromatoza
- wolne ciała stawowe: chrzęstne, kostno-chrzęstne
ICD-10
- M24.87 Inne określone uszkodzenia stawu
Diagnostyka
Kryteria diagnostyczne
- Rozpoznanie stawia się głównie na podstawie wywiadu i badania przedmiotowego.2
Diagnostyka różnicowa
- Podrażnienie/zapalenie mięśnia zginacza długiego palucha
- Uszkodzenie chrząstki stawu skokowego
- Zespół zatoki stępu
- Zespół wieloobjawowego bólu miejscowego (zespół Sudecka)
- Złamanie stawu skokowego
Wywiad lekarski
- Pacjenci — często młodzi i aktywni sportowo (piłka nożna, taniec, balet) — zgłaszają występujący od miesięcy ból w stawie skokowym, który pojawia się głównie w skrajnym zakresie ruchu, zwłaszcza pod obciążeniem.
- Rodzaj ograniczenia ruchowego wskazuje na jego przyczynę:
- trwałe ograniczenie ruchowe w fazie końcowej: konflikt kostny
- czysto subiektywne uczucie blokady: często w przypadku patologii tkanek miękkich
- przerywana blokada stawu: wolne ciała stawowe
Badanie przedmiotowe
- Badanie powinno obejmować ocenę czucia, ukrwienia, siły mięśniowej i zakresu ruchu.1
- Prowokacja bólu poprzez wymuszone zgięcie podeszwowe (test zgięcia podeszwowego)
- ból tylnej części stawu skokowego spowodowany wymuszonym zgięciem podeszwowym
- Ujemny wynik testu zmniejsza prawdopodobieństwo rozpoznania konfliktu tylnego stawu skokowego, jednak czułość i swoistość testu nie została dotychczas oceniona.1
Diagnostyka specjalistyczna
- RTG
- konwencjonalne zdjęcie rentgenowskie stawu skokowego górnego w projekcji przednio-tylnej oraz bocznej w celu oceny struktur kostnych
- USG (badanie stawu niedostępne w POZ)
- w celu oceny tkanek miękkich
- Tomografia komputerowa (badanie niedostępne w POZ)
- W porównaniu do klasycznych radiogramów lepiej ocenia patologie struktur kostnych.1
- RM (badanie niedostępne w POZ)
- dobre narzędzie do oceny błony maziowej
- Może również uwidocznić wolne ciała stawowe.
Wskazania do skierowania do specjalisty
- Jeśli leczenie zachowawcze jest nieskuteczne lub jeśli przyczyna została wykryta pierwotnie w strukturach kostnych, pacjenta należy skierować do ortopedy.
Leczenie
Cele leczenia
- Łagodzenie bólu
- Osiągnięcie prawidłowego zakresu ruchu w stawie skokowym
Ogólne informacje o leczeniu
- Szczególnie w przypadku konfliktu tkanek miękkich, skutecznym postępowaniem może być leczenie zachowawcze.
- W przypadku nieskuteczności leczenia zachowawczego lub pierwotnego wykrycia konfliktu kostnego, metodą z wyboru jest chirurgiczne usunięcie patologicznej struktury i zmienionej zapalnie błony maziowej.
Leczenie zachowawcze
- Do podstawowych metod leczenia zachowawczego należą:
- odpoczynek
- modyfikacja aktywności
- niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ)
- fizjoterapia
- iniekcje glikokortykosteroidu
Leczenie chirurgiczne
- Standardowym postępowaniem jest zabieg artroskopowy.
- Usunięcie przyczyny mechanicznej (usunięcie wolnych ciał stawowych, zeszlifowanie osteofitów) w połączeniu z synowektomią, ponieważ zapalenie błony maziowej ma decydujący wpływ na powstawanie bólu.
Przebieg, powikłania i rokowanie
Rokowanie
- Rokowanie jest dobre, a powrót do uprawiania sportu jest zwykle możliwy szybko (w ciągu kilku tygodni).
Informacje dla pacjentów
Informacje dla pacjentów w Deximed
Ilustracje
Przyśrodkowy aparat więzadłowy stawu skokowego
Boczny aparat więzadłowy stawu skokowego
Kości stawu skokowego, widok z boku
Aparat więzadłowy stawu skokowego, widok z tyłu
Źródła
Piśmiennictwo
- Yasui Y, Hannon CP, Hurley E. et al. Posterior ankle impingement syndrome: A systematic four-stage approach. World J Orthop. 2016; 7(10): 657-663. www.ncbi.nlm.nih.gov
- Maquirriain J. Posterior ankle impingement syndrome. J Am Acad Orthop Surg. 2005; 13(6): 365-7171. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Autorzy
- Mateusz Szmidt, lekarz, specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (recenzent)
- Sławomir Chlabicz, Prof. dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (redaktor)
- Lino Witte, Dr n. med., lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, Frankfurt nad Menem
