Jakie są cele terapii?

Działania terapeutyczne mają na celu zatrzymanie lub opóźnienie postępu choroby, tak aby zachować funkcjonalność pleców i złagodzić ból. W niektórych przypadkach wadę potawy można skorygować. Ponadto środki te mają na celu wyeliminowanie ewentualnych szkód następczych spowodowanych skoliozą.

Kiedy terapia jest konieczna?

Większość dzieci i nastolatków ze skoliozą ma jedynie niewielkie skrzywienie kręgosłupa. W tym przypadku przeprowadza się jedynie regularne kontrole, aby upewnić się, że skrzywienie nie zwiększa się. Jeśli kąt skrzywienia (kąt Cobba) przekracza 20–25 stopni lub zwiększa się o 5 stopni w ciągu 5 miesięcy, zalecana jest terapia za pomocą gorsetu lub operacja.

Gorset

Podstawową zasadą działania gorsetu jest prostowanie kręgosłupa przez siły okrężne. Wyróżnia się trzy rodzaje:

1. Trójwymiarowe ortezy tułowia (gorset aktywny)
2. Biernie prostująca orteza okrężna (gorset bierny)
3. Orteza tułowia w pozycji nadmiernej korekcji jako orteza do pozycjonowania nocnego (gorset bierny)

Gorset może zmniejszyć początkowy kąt skrzywienia o 50%. Warunkiem wstępnym jest dalszy wzrost pacjentów. U dziewcząt leczenie kontynuuje się przez 2 lata po 1. miesiączce, a następnie stopniowo zaprzestaje. Przy kątach krzywizny przekraczających 45 stopni stosowanie gorsetu nie ma już sensu. Gorset powinien być zawsze stosowany w połączeniu z fizjoterapią. W niektórych przypadkach konieczne jest wstępne leczenie gipsem.

Dopasowanie gorsetu odbywa się po kontroli klinicznej i obrazowej. W wielu przypadkach zaleca się noszenie gorsetu przez 23 godziny na dobę.

Pacjenci noszący gorset mogą zazwyczaj uczestniczyć we wszystkich normalnych czynnościach bez żadnych ograniczeń. Po udanej terapii gorsetowej pacjenci zwykle nie odczuwają większego bólu pleców niż inne osoby.

U 1 na 5 pacjentów skolioza postępuje mimo leczenia gorsetowego.

Dalsze działania

Fizjoterapia jest ważnym środkiem dodatkowym w leczeniu skoliozy, ale jej skuteczność nie została jeszcze naukowo udowodniona. Celem fizjoterapii jest wzmocnienie mięśni w celu optymalizacji postawy. Ma ona za zadanie poprawę funkcji oddechowych, zapobieganie przykurczom oraz wspomaganie działania gorsetu. Dodatkowo szkoła pleców (program codziennych ćwiczeń w domu) ułatwia funkcjonowanie w życiu codziennym.

W przypadku wczesnodziecięcej skoliozy idiopatycznej (bez uchwytnej przyczynyy) możliwe jest zastosowanie seryjnego odlewu gipsowego. W tym przypadku kręgosłup jest prostowany za pomocą gipsu nakładanego w znieczuleniu. Należy go nosić i regulować 3 razy w ciągu 1 miesiąca. Następnie stosuje się terapię gorsetową.

Operacja

Jeśli kąt skrzywienia przekracza 40–50 stopni i skolioza ma charakter postępujący, zalecana jest operacja. Decydujące jest również ryzyko wystąpienia wad rozwojowych klatki piersiowej lub zajęcia nerwów i mięśni. Chirurgiczne leczenie skoliozy zwykle osiąga dobre wyniki i może poprawić postawę i funkcjonowanie pleców.

Najczęściej łączy się kilka kręgów. Podczas operacji najpierw koryguje się skrzywienie, a następnie unieruchamia kręgosłup w tej pozycji. Aby umożliwić zrośnięcie się kręgów, odświeża się również tylne struktury kręgowe, czyli powierzchownie usuwa. Kręgosłup potrzebuje około sześciu do dwunastu miesięcy, aby zrosnąć się w skorygowanej pozycji: Na ten okres, w trakcie operacji, jest on mocowany za pomocą metalowych prętów, haczyków i śrub.

Nowe, nieusztywniające techniki chirurgiczne mogą skrócić czas do ostatecznego usztywnienia. W tym zabiegu wszczepia się pręt wzrostowy, który prostuje cały kręgosłup od tyłu. Jest on wydłużany 2 x w roku za pomocą niewielkich zabiegów chirurgicznych. Długoterminowe obserwacje dotyczące tego typu zabiegów nie są jeszcze dostępne.

Operacja może zmniejszyć istniejące skrzywienie nawet o 70%. Na przykład 55-stopniowe skrzywienie kręgosłupa piersiowego u 13-letniej dziewczynki można zmniejszyć do 25–30 stopni.

Operacja skoliozy jest jednym z najdłuższych i najbardziej wymagających technicznie zabiegów chirurgicznych wykonywanych u dzieci. Techniki są stale udoskonalane. Operacja często trwa od 3 do 5 godzin. Pacjenci pozostają w szpitalu przez kilka dni, a następnie muszą ograniczyć swoją aktywność fizyczną na kilka miesięcy.

Jakie jest rokowanie?

Skolioza wpływa na zdolność oddychania, siedzenia, stania i chodzenia. Rokowanie zależy od wieku w momencie zachorowania i przebiegu choroby. U dzieci do 3. roku życia skolioza znika w 80% przypadków bez interwencji medycznej. U dzieci w wieku od 3 do 9 lat operacja jest konieczna w około połowie przypadków. W przypadku jeszcze starszych dzieci (10 lat i więcej) terapii poddawanych jest 10% pacjentów.

Dodatkowe informacje

• Skolioza
• Skolioza – informacje dla lekarzy

Autorzy

• Hannah Brand, absolwentka studiów medycznych (Cand. med.), Berlin