Co to jest nietolerancja histaminy?

Definicja

Nietolerancja histaminy jest spowodowana reakcją organizmu na dużą ilość histaminy w pożywieniu. Histamina jest substancją przekaźnikową w organizmie, która wywołuje między innymi ostre reakcje, takie jak wysypka skórna, świąd i dolegliwości ze strony przewdou pokarmowego. Objawy nietolerancji histaminy są spowodowane reakcją nadwrażliwości na histaminę zawartą w pożywieniu. 

Objawy

Czas od spożycia pokarmu do wystąpienia objawów może wynosić od kilku minut do 4 godzin. U większości osób objawy pojawiają się w ciągu 15–60 minut.

Najczęstsze objawy to:

• zaczerwienienie skóry
• świąd
• nudności
• wymioty
• biegunka
• ból brzucha.

W niektórych przypadkach mogą wystąpić:

• zaburzenia oddychania (np. napady astmatyczne)
• alergiczny nieżyt nosa
• spadek ciśnienia tętniczego
• zawroty głowy
• przyspieszone tętno.

Objawy zwykle trwają krócej niż 6 godzin. Nie odnotowano przypadków zgonów.

Przyczyny

Histamina jest produkowana przez organizm z aminokwasu o nazwie histydyna i uwalniana między innymi podczas reakcji alergicznych. Wiąże się z różnymi receptorami w organizmie, które sterują wydzielaniem kwasu żołądkowego, rytmem snu i czuwania oraz elementami układu immunologicznego, rozszerzają naczynia krwionośne i zwężają drogi oddechowe. Za rozkład histaminy odpowiadają dwa enzymy. Alkohol może zaburzać ten rozkład.

Bardzo duże ilości histaminy, np. z zepsutej ryby, mogą być przyczyną zatruć.

Zawartość histaminy w żywności jest bardzo różna w zależności od czasu przechowywania i sposobu obróbki.

Czynniki wyzwalające

• Określone bakterie mogą wytwarzać histaminę. Dlatego niektóre produkty spożywcze ze względu na wytwarzanie histaminy mogą jej zawierać stosunkowo dużo. Należą do nich np. długo dojrzewające/długo przechowywane sery, czerwone wino (ocet z czerwonego wina) lub kiszona kapusta.
• Żywność zanieczyszczona tymi bakteriami również zawiera duże ilości histaminy. Jest to typowe zjawisko dla nieprawidłowo schłodzonych lub przetworzonych ryb w puszkach: tuńczyka, makreli, sardynek itp. Gotowanie ani smażenie nie niszczy histaminy. Zanieczyszczone mogą być również wędliny (kiełbasa, salami czy szynka).
• Niektóre warzywa mają z natury wysoką zawartość histaminy: są to np. bakłażany i szpinak, a także ketchup.
• Podejrzewa się, że również niektóre leki hamują enzymy rozkładające histaminę, np. acetylocysteina, metamizol, werapamil, metronidazol i metoklopramid. Dotychczas nie zostao to jednak z całą pewnością potwierdzone.

Częstość występowania

Nie ma dokładnych danych na temat częstotliwości występowania nietolerancji histaminy.

Badania dodatkowe

• Najpierw należy wykluczyć inne przyczyny dolegliwości.
• Dobrze jest przez prowadzić dzienniczek żywieniowy i przez kilka dni albo tygodni dokładnie w nim zapisywać, co się jadło i kiedy wystąpiły jakie dolegliwości.
• W przypadku podejrzenia nietolerancji histaminy należy skonsultować się z lekarzem i dietetykiem w sprawie czasowej zmiany diety: początkowo przez około dwa tygodnie spożywa się wyłącznie pokarmy o niskiej zawartości histaminy, a następnie stopniowo rozszerza się jadłospis. W miarę upływu czasu często udaje się ustalić, jakich pokarmów należy unikać w przyszłości.
• Należy przy tym zwrócić uwagę również na leki oraz inne czynniki wyzwalające (stres, menstruacja itp.).
• Badania laboratoryjne nie dostarczają dodatkowych informacji i nie są zalecane.

Leczenie

• Leczenie z reguły nie jest konieczne. Dolegliwości mijają samoistnie.
• Na cięższe dolegliwości pomagają leki przeciwhistaminowe, stosowane także w leczeniu kataru siennego lub innych reakcji alergicznych. Zwykle zaczynają one działać w ciągu 30 minut.
• Warto skonsultować się z dietetykiem, aby uniknąć niepotrzebnych ograniczeń w jadłospisie.

Zapobieganie

• Wpływ diety niskohistaminowej jest bliżej nieznany.
• W tej sprawie należy skonsultować się z dietetykiem. Chodzi o to, by z lęku czy niewiedzy nie unikać stale określonych produktów.
• Jeśli przez jakiś czas (np. w czasie urlopu) nie można dokładnie kontrolować diety, można profilaktycznie przyjmować leki przeciwhistaminowe.

Rokowania

Dolegliwości zazwyczaj ustępują bez leczenia w ciągu kilku godzin.

Dodatkowe informacje

• Nietolerancja histaminy — informacje dla lekarzy.

Autorzy

• Joanna Dąbrowska-Juszczak (redaktor)
• Martina Bujard, dziennikarz naukowy (recenzent)