Co to jest Delirium tremens?

Definicja

Delirium tremens to fachowy termin określający zaburzenia, które pojawiają się, gdyosoba uzależniona nagle zaprzestanie pić. Delirium tremens jest również nazywane majaczeniem alkoholowym. Charakterystycznie objawia się omamami i ciężkim splątaniem, silnym drżeniem, stanami lękowymi i objawami somatycznymi, takimi jak kołatanie serca i pocenie się. Majaczenie alkoholowe potencjalnie zagraża życiu i wymaga monitorowania w szpitalu.

Objawy

Delirium tremens zwykle pojawia się po długotrwałym i intensywnym nadużywaniu alkoholu. Objawy pojawiają się zwykle po 2-4 dniach abstynencji od alkoholu. Zwykle zaczynają się od drżenia, zaburzeń snu, lęku i stanów niepokoju. Potem dochodzą splątanie i omamy, tzn. percepcje nieistniejących rzeczy i zjawisk. Mogą one być tak wyraźne, że chorzy reagują stanami lękowymi. Omamy wzrokowe nie są rzadkością. Omamy mogą również dotyczyć czucia oraz — choć rzadziej — słuchu.

Niepokój wzrasta, a chorzy są zazwyczaj bardzo nerwowi i zajęci pozornie bezcelowymi czynnościami. Dochodzi do utraty orientacji co do czasu, przestrzeni i własnej sytuacji. Zauważalne są obfite pocenie się, kołatanie serca i drżenie. Somatycznie pojawiają się podwyższona temperatura i podwyższone, a czasem niskie ciśnienie tętnicze. Niekiedy kolejnym powikłaniem odstawienia alkoholu są napady drgawkowe.

Przyczyny

Odstawienie alkoholu prowadzi do rozregulowania niektórych neuroprzekaźników, a tym samym do stanu zwiększonej pobudliwości. Drastyczny spadek poziomu magnezu we krwi i wzrost wartości pH w tętnicach następuje 7-8 godzin po odstawieniu alkoholu. Te dwa czynniki razem mogą mieć stymulujący wpływ na niektóre części ośrodkowego układu nerwowego. Oprócz przewlekłego nadużywania alkoholu, wystąpieniu majaczenia alkoholowego mogą sprzyjać brak snu i niedożywienie.

Częstotliwość występowania

Około 5% wszystkich uzależnionych od alkoholu doświadcza majaczenia alkoholowego, a 12-23% z nich cierpi z powodu nawrotu choroby. Typowy pacjent z majaczeniem ma od 30 do 50 lat i 5-15 lat nadużywania alkoholu za sobą.

Badania dodatkowe

• Podejrzenie majaczenia alkoholowego wynika z historii choroby i stwierdzonych objawów. Do ustalenia rozpoznania wymagane jest również dokładne badanie internistyczne, neurologiczne i psychiatryczne.
• Pacjenci z wyraźnymi objawami odstawienia lub ze skomplikowanym przebiegiem po przebytych atakach odstawieniowych i majaczeniem muszą być hospitalizowani.
• W szpitalu przeprowadza się badania krwi oraz, jeśli podejrzewa się inne przyczyny majaczenia, badania TK, RM i ew. EEG.
• Majaczenie może być również wywołane masywnym nadużywaniem bądź odstawieniem narkotyków lub leków.
• Rozpoznanie majaczenia alkoholowego wymaga dokładnych badań, aby nie przeoczyć chorób mózgu, z którymi również współistnieje majaczenie oraz innych chorób wymagających leczenia.

Leczenie

• W miarę możliwości należy zapobiegać rozwojowi Delirium tremens. Delirium tremens obserwuje się u osób odstawiających alkohol. Najlepszym sposobem zapobiegania Delirium tremens jest odpowiednio wczesne leczenie objawów odstawienia.
• W przypadku w pełni rozwiniętego majaczenia, leczenie zwykle polega na podaniu środka uspokajającego. W razie potrzeby można zastosować silniejsze leki.
• W pewnych okolicznościach można również stosować leki przeciwpsychotyczne (neuroleptyki). W ramach nadzoru klinicznego podaje się także witaminę B1 i magnez.
• Ze względu na ryzyko zapaści krążeniowej należy regularnie kontrolować temperaturę ciała, oddech, bilans płynów, tętno i ciśnienie tętnicze.
• Działania psychospołeczne i pielęgniarskie mają ogromne znaczenie w łagodzeniu pobudzenia, dezorientacji i lęku, np. ciche, dobrze oświetlone otoczenie i regularny rytm okołodobowy.

Rokowanie

• U większości osób majaczenie alkoholowe przebiega łagodnie i jest krótkotrwałe. U ponad 80% pacjentów nie trwa dłużej niż 72 godziny.
• Kiedy pacjenci budzą się po okresie snu, często mają jasną świadomość, są spokojni i wyczerpani oraz nie pamiętają, przez co przeszli.
• W niektórych przypadkach majaczenie ustępuje bardzo stopniowo i jest przerywane nawrotami o różnym nasileniu i okresami bezobjawowymi. Cały proces może potrwać kilka dni, a w rzadkich przypadkach nawet 4-5 tygodni.
• Wciąż odnotowuje się zgony związane z Delirium tremens wśród 6-30% chorych.

Dodatkowe informacje

• Delirium tremens — Informacje dla personelu medycznego
• Uzależnienie od alkoholu — Informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Markus Plank, MSc BSc, dziennikarz medyczny i naukowy, Wiedeń
• Natalie Anasiewicz, lekarka, Fryburg Bryzgowijski