Co to są pluskwy?
Występowanie pluskiew w pomieszczeniach zamkniętych jest rozpowszechnione na całym świecie i od kilku lat znacznie wzrasta, szczególnie w USA i Australii. JJednak coraz więcej przypadków odnotowuje się również w Europie, chociaż nie ma wiarygodnych danych liczbowych, ponieważ inwazje nie podlegają zgłoszeniu. Owady te zwykle żerują w nocy i żywią się krwią człowieka, pozostawiając po sobie bardzo swędzące ślady na skórze. O ile wiadomo, nie są one nosicielami żadnych patogenów.
Pluskwy, o łacińskiej nazwie Cimex lectularius, to czerwonobrązowe owady o długości kilku milimetrów. Samice mają wielkość od około 4 do 8,5 mm, samce są zwykle nieco mniejsze. Pluskwy żywią się głównie krwią ssaków, najchętniej ludzi, ale mogą również kąsać zwierzęta domowe, ptaki lub nietoperze. Należą one do tzw. pluskwiaków i przypominają swoim kolorem i nieco wydłużonym kształtem pestki jabłek. Pluskwy żyją przez cały rok w zamieszkanych pomieszczeniach zamkniętych i są bardzo odporne nawet na niektóre środki zwalczające owady (insektycydy). Co więcej, jeśli nie ma żywiciela, mogą głodować miesiącami i przetrwać.
Jak przenoszone są pluskwy?
Owady te nie przechodzą zwykle z człowieka na człowieka, gdyż zawsze po ukąszeniu gdzieś się chowają np. w szczelinach łóżek, w materacach, w meblach, za tapetami lub poluzowanymi włącznikami światła, w elementach odzieży, a nawet za książkami lub innymi przedmiotami. Dlatego pluskwy rozprzestrzeniają się zazwyczaj poprzez przedmioty lub z bagażem podróżnym. Jeśli zapłodniona samica znajdzie się w walizce, która została zabrana do domu z zarażonego pomieszczenia lub w zakupionej (używanej) odzieży, może to wystarczyć do zarażenia we własnym pokoju.
Miejsca i pomieszczenia, w których często przebywają różne osoby (ze swoimi bagażami) są więc szczególnie narażone na rozprzestrzenianie się pluskiew. Należą do nich hotele, domy wczasowe, akademiki bądź inne miejsca noclegowe dla wielu osób, ale także samoloty, pociągi, duże statki itp.
Jakie są typowe objawy?
Pluskwy wgryzają się w skórę w poszukiwaniu krwi. Początkowo pozostawiają jedynie niewielkie krwawe nakłucia na odsłoniętych obszarach skóry, które mogą się zmieniać w zależności od tego, jak silnie organizm zareaguje na ukąszenie. Zazwyczaj pojawiają się jasnoczerwone, bardzo swędzące zmiany skórne o wielkości około 0,5 cm, które mogą nieco spuchnąć. W większości przypadków można jeszcze dostrzec czerwone nakłucie w kształcie kropki. Ponieważ pluskwy często kąsają kilka razy w poszukiwaniu pożywienia, ślady na skórze często układają się w linie. U niektórych osób tworzą się bardzo czerwone, dość duże bąble, które zlewają się w duży obrzęk lub powodują reakcję alergiczną na skórze. W miejscach śladów skórnych mogą pojawić się także niewielkie stwardnienia. Mogą też powstać krostki wielkości kilku centymetrów. U innych osób widoczne mogą być jedynie małe czerwone ślady po ukłuciach, a otaczająca je skóra nie zmienia się znacząco.
Czasami wyraźne zmiany skórne rozwijają się dopiero po około 1 tygodniu od ukąszenia. Typowe jest, że gdy pojawia się nowe ukąszenie, starsze miejsca ugryzienia zaczynają ponownie swędzieć. Zazwyczaj zmiany skórne utrzymują się przez około 10 dni.
Widoczne są również ślady samych pluskiew: bardzo małe plamy krwi na pościeli, małe czarne plamy (ślady odchodów) na ramie łóżka, materacu, wersalce, za włącznikami światła lub luźnymi listwami przypodłogowymi. Czasami można znaleźć szczątki owadów w postaci zrzuconych pancerzyków lub nawet żywe insekty poszukujące pożywienia. W silnie zaatakowanych pomieszczeniach wyczuwalny jest migdałowy zapach, który wydzielają pluskwy.
Zasadniczo małe nakłucia skóry i zaczerwienione zmiany skórne lub krostki mogą być również wywołane przez inne owady kłujące lub gryzące. W niektórych przypadkach wysypka skórna, na przykład spowodowana infekcją wirusową (ospa wietrzna), również może początkowo wyglądać podobnie.
Jak można zapobiec inwazji lub ją zwalczyć?
Pojawienie się pluskiew nie ma nic wspólnego z higieną; insekty przebywają nawet w starannie czyszczonych pomieszczeniach. Jak wspomniano wyżej, pokoje, w których często śpią różne osoby, są podatne na inwazję pluskiew. Dlatego warto po przyjeździe sprawdzić łóżka lub ściany (jeśli są luźne tapety lub listwy przypodłogowe) pod kątem śladów owadów. Własne walizki najlepiej przechowywać jak najdalej od łóżka.
Należy również dokładnie sprawdzać przedmioty kupowane na targach staroci lub od innych osób. Można na przykład dokładnie zbadać je pod kątem obecności pluskiew w wannie (owady nie mogą się stamtąd wydostać). Dotyczy to również przedmiotów i bagażu, które znajdowały się w prawdopodobnie zarażonym pomieszczeniu.
W razie wątpliwości takie przedmioty należy traktować prewencyjnie: pluskwy są wrażliwe na bardzo niskie lub wysokie temperatury. Pranie odzieży w temperaturze 40°C lub lepiej 60°C bądź zamrażanie przedmiotów, które mogą być zarażone, zabija pluskwy i jaja. W zamrażarce przedmioty należy przechowywać zawinięte w plastikowe torebki w temperaturze -18°C przez co najmniej 3 dni.
W przypadku podejrzenia, że w domu znajdują się jaja pluskwy, można przyczepić do podejrzanych miejsc mocną taśmę klejącą, do której przykleją się jaja. Następnie należy taką taśmę również spakować do plastikowej torebki i włożyć do zamrażarki.
Ewentualnie warto skonsultować się z profesjonalistami zajmującymi się zwalczaniem szkodników (dezynsekcją). Profesjonaliści w tym zakresie mają różne metody skutecznego zwalczania pluskiew. Z reguły stosuje się także środki owadobójcze. Po 2 tygodniach wyznaczana jest wizyta kontrolna, a w razie potrzeby działania są powtarzane. Wskazane może być wyremontowanie mieszkania bądź pomieszczeń w domu, co pozwoli na usunięcie ewentualnych kryjówek dla insektów, takich jak odklejające się tapety czy drewniane sufity.
Jakie leczenie jest możliwe?
Objawy skórne można leczyć balsamem zawierającym substancję czynną o nazwie polidokanol. W przypadku silnej reakcji alergicznej skóry często pomocny jest krem z kortyzonem, czasem łagodząco działa też spirytus miętowy. W przypadku silnego świądu zalecane są leki przeciwhistaminowe w postaci tabletek.
Przebieg i rokowanie
O ile wiadomo, patogeny nie są przenoszone przez pluskwy. Jednak rozdrapane zmiany skórne mogą ulec zakażeniu bakteryjnemu. Bardzo ciężkie inwazje pluskiew i wiele ukąszeń przez bardzo długi czas może doprowadzić nawet do anemii. U niektórych osób mogą wystąpić pewne objawy psychiczne, takie jak kompulsje, lęki itp. lub strach przed opuszczeniem domu z obawy przed rozprzestrzenianiem pluskiew lub ponownym zarażeniem. Na ogół jednak zmiany skórne bardzo dobrze się goją, szczególnie przy dobrej pielęgnacji skóry.
Dodatkowe informacje
- Ospa wietrzna
- Anemia (niedokrwistość)
- Pluskwy – informacje dla personelu medycznego
Autorzy
- Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden
- Magda Łabęcka, lekarz, Kraków (edytor)
