Czym jest rumień wielopostaciowy?

Rumień wielopostaciowy to ostra zapalna choroba skóry, która występuje po infekcji lub po zażyciu niektórych leków. Zmiany skórne mogą przybierać różny kształt, w tym płaskich czerwonych plam, guzków skórnych, obrzęków lub pęcherzy. Zwykle po kilku dniach poszczególne zmiany skórne przybierają wygląd tarczy strzelniczej, z jaśniejszym środkiem otoczonym czerwonymi pierścieniami. Medyczna nazwa tej choroby to erythema multiforme.

Rumień wielopostaciowy występuje głównie na zgięciowych stronach ramion i nóg, na grzbietach rąk, na dłoniach, na podeszwach stóp lub na błonach śluzowych. Wysypka zwykle pojawia się po obu stronach i może lekko swędzieć lub piec. W połowie przypadków dochodzi również do uszkodzenia błon śluzowych jamy ustnej.

Rumień wielopostaciowy

Rumień wielopostaciowy często występuje po zakażeniu wirusami opryszczki zwykłej.

Choroba dotyczy głównie osób w przedziale wiekowym 20-40 lat; rzadko chorują dzieci i osoby starsze.

Ciężkie formy

Zespół Stevensa-Johnsona był kiedyś uważany za odmianę rumienia wielopostaciowego. Jest to ciężka reakcja skórna w odpowiedzi na niektóre leki. Oprócz wysypek skórnych charakterystyczne dla tej choroby jest odwarstwienie skóry, zapalenie błon śluzowych, gorączka i złe samopoczucie. Objawy mogą dotyczyć skóry, jamy ustnej, oczu, narządów płciowych, okolic odbytu i dróg oddechowych. Toksyczna nekroliza naskórka jest ciężką postacią zespołu Stevensa-Johnsona z rozległym uszkodzeniem skóry. Kiedyś zakładano, że te trzy choroby skóry (rumień wielopostaciowy, zespół Stevensa-Johnsona i toksyczna nekroliza naskórka) to różne warianty tej samej choroby. Dziś jednak rumień wielopostaciowy jest uznawany za odrębną jednostkę chorobową, różną od dwóch pozostałych.

Rumień wielopostaciowy powoduje zmiany na błonach śluzowych, które występują wyłącznie w jamie ustnej. Zmiany na innych błonach śluzowych wskazują na zespół Stevensa-Johnsona lub toksyczną nekrolizę naskórka. Inne poważne choroby skóry również mogą na początku przypominać rumień wielopostaciowy i dlatego powinny być wykluczone przez lekarza.

Przyczyna

Ponad połowa przypadków rumienia wielopostaciowego wynika z zakażenia wirusem opryszczki zwykłej, który powoduje powstawanie pęcherzy na ustach i wargach. Inne możliwe przyczyny to zakażenia mykoplazmą, paciorkowcem, grzybami lub wirusem Epsteina-Barr. Choroba może również wystąpić po przyjęciu niektórych leków, często w połączeniu z infekcją. W szczególności antybiotyki, leki przeciwbólowe, leki przeciwpadaczkowe oraz leki odwadniające mogą wywołać rumień wielopostaciowy. Istnieją również dowody na dziedziczną predyspozycję do wystąpienia rumienia wielopostaciowego.

Zespół Stevensa-Johnsona i toksyczna nekroliza naskórka są prawie zawsze spowodowane przyjmowaniem leków. 

Leczenie

Rumień wielopostaciowy jest chorobą samoograniczającą się i w większości przypadków łagodną, która często nie wymaga dalszego leczenia. W celu zmniejszenia stanu zapalnego można stosować kremy ze średnio silnym lekiem sterydowym. Błona śluzowa jamy ustnej może być leczona wyciągiem z rumianku. Na świąd można brać leki przeciwhistaminowe. Jeśli objawy są ciężkie, lekarz może przepisać tabletki z kortyzonem. Leczenie rumienia wielopostaciowego odbywa się przede wszystkim poprzez próbę określenia przyczyny. Pierwszym krokiem w leczeniu w tym przypadku jest leczenie podejrzanej choroby zakaźnej lub odstawienie leku, który wywołał objawy.

Przyczyną nawracających ognisk choroby jest często infekcja opryszczkowa. W takich przypadkach można zastosować profilaktyczne leczenie zakażenia opryszczką za pomocą acyklowiru.

Rokowanie

Większość przypadków jest łagodna, a zmiany skórne ustępują samoistnie w ciągu 2-4 tygodni. Z reguły nie dochodzi do powikłań. Nawroty mogą występować sporadycznie, zwykle 1-2 razy w roku.

Dodatkowe informacje

• Opryszczka zwykła, opryszczka wargowa
• Toksyczna nekroliza naskórka
• Rumień wielopostaciowy – informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden
• Magda Łabęckam lekarz, Kraków (edytor)