Czym jest złamanie żebra?

Definicja

Klatka piersiowa składa się z 12 par żeber (costae), które wychodzą z kręgów piersiowych. Są one ponumerowane od góry do dołu. Górne 7 żeber jest zespolone bezpośrednio z mostkiem z przodu poprzez chrząstkę żebrową. Żebra 8, 9 i 10 są przyczepione do chrzęstnego łuku kostnego. Dwa najniższe żebra są krótsze i kończą się swobodnie w ścianie brzucha. Żebra 8–12 są również określane jako „żebra rzekome” (costae spuriae). Każde żebro to długa, wąska i zakrzywiona kość: część przednia, która przylega do mostka, składa się z chrząstki.

Złamanie żebra

Złamania żeber mogą wystąpić jako pojedyncze lub wielokrotne jednoczesne złamania kości, jednostronne lub obustronne. Jeśli trzy lub więcej sąsiednich żeber po tej samej stronie ciała są złamane, nazywa się to niestabilnym złamaniem żeber. W dużych urazach z licznymi obustronnymi złamaniami może dojść do powstania wiotkiej klatki piersiowej.

Objawy

Z reguły złamania żeber powodują narastający ból w pierwszym tygodniu po urazie. Ból nasila się podczas stosowania tłoczni brzusznej (np. przy kaszlu) oraz przy braniu głębokiego oddechu. Na klatce piersiowej może być widoczne zasinienie.

Przyczyny

Złamania żeber wynikają z urazów, które często mają tępy charakter. Często występują u osób ciężko rannych po wypadkach samochodowych i motocyklowych. U osób starszych złamania żeber mogą być również spowodowane upadkami z pozycji stojącej lub siedzącej/leżącej. W przypadku osteoporozy i przerzutów nowotworowych do kości, żebra mogą się złamać nawet przy silnym kaszlu.

Czynniki ryzyka złamania żeber to starszy wiek, osteoporoza i nowotwory kości.

Częstotliwość występowania

Pojedyncze jednostronne złamania żeber są stosunkowo częste, złamania mnogie są rzadsze. Częstotliwość wzrasta z wiekiem, ponieważ zmniejsza się elastyczność żeber (chrząstki). U małych dzieci złamania żeber zdarzają się bardzo rzadko i mogą wskazywać na użycie przemocy.

Badania dodatkowe

Podczas badania lekarskiego badana jest i dotykana górna część ciała. Ucisk na złamane żebro często powoduje silny ból. W przypadku poważnych urazów zawsze należy zbadać, czy złamane żebro mogło przebić płuco. W tym przypadku poszkodowana osoba odczuwa wyraźnie duszności, a czasami pod skórą można wyczuć trzeszczenie. Jest to objaw odmy skórnej, czyli nagromadzenia uciekającego powietrza pod skórą. Dodatkowo osłuchuje się płuca.

Badania obrazowe

Złamanie żebra można potwierdzić za pomocą zdjęcia rentgenowskiego. Jednak złamania żeber często trudno dostrzec na zdjęciu rentgenowskim, zwłaszcza w pierwszych dniach po urazie. Można także dodatkowo przeprowadzić badanie ultrasonograficzne. W przypadku ciężkich urazów wykonuje się tomografię komputerową.

Leczenie

Celem leczenia jest złagodzenie bólu i poprawa oddychania. Złamania pojedynczych żeber dobrze goją się samoistnie, ale przez kilka dni można podawać lek przeciwbólowy np. ibuprofen, ewentualnie także metamizol. Nie zaleca się już często stosowanych w przeszłości bandaży taśmowych do stabilizacji klatki piersiowej, ponieważ utrudniają one oddychanie, a tym samym sprzyjają zapaleniu płuc.

Wielokrotne złamania żeber z wiotką klatką piersiową są leczone w szpitalu. W niektórych przypadkach konieczna jest operacja. Należy również leczyć osteoporozę.

Co możesz zrobić sam?

• Unikaj ruchów, które powodują ból (np. podnoszenia ciężarów).
• Należy świadomie brać głębokie oddechy, aby osiągnąć pełną wentylację płuc.
• Zrezygnuj z palenia.
• W przypadku pogorszenia się objawów, wystąpienia kaszlu lub gorączki należy zasięgnąć porady lekarza.

Rokowanie

Ból zwykle nasila się w ciągu pierwszych 7–10 dni po urazie, a następnie stopniowo maleje. Często ból utrzymuje się przez 3–4 tygodnie. Powikłania są rzadkie. W wyjątkowych przypadkach złamane żebro może przebić płuco i spowodować tzw. odmę opłucnową. W wyniku urazu może również dojść do zapalenia płuc. W bardzo rzadkich przypadkach złamania żeber mogą prowadzić do poważnego krwawienia w obrębie klatki piersiowej lub uszkodzenia narządów. Niektóre osoby mogą odczuwać uporczywy ból, jeśli nowe formacje kostne w miejscu złamania naciskają na nerwy.

W przypadku prostych złamań żeber i młodych pacjentów rokowanie jest bardzo dobre.

Dodatkowe informacje

• Złamanie żebra – informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Kalina van der Bend, lekarz (recenzent)
• Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden