Co to jest sepsa?

Sepsa jest często określana jako posocznica lub zakażenie krwi. W rzeczywistości przy sepsie bakterie (lub rzadziej inne patogeny) są roznoszone przez krwiobieg po całym organizmie. Sepsa rozpoczyna się od miejscowych zakażeń (skóry, płuc, narządów płciowych, dróg moczowych, narządów jamy brzusznej itp.) W niektórych przypadkach, na przykład gdy układ immunologiczny jest osłabiony, patogeny rozprzestrzeniają się w organizmie przez krew. Organizm reaguje na to rozregulowaniem reakcji obronnej, co uszkadza inne narządy i czynności organizmu, na przykład układ sercowo-naczyniowy, krzepliwość krwi, nerki i płuca.

Pacjenci z sepsą czasami wyglądają na poważnie chorych, mają gorączkę lub wyraźną hipotermię, często są zdezorientowani i mają przyspieszony oddech. Do tego dochodzą objawy ze strony uszkodzonego narządu i ewentualnie objawy reakcji na wstrząs ze strony układu krążenia.

Sepsa jest stanem nagłym, który powinien być leczony w szpitalu. Najskuteczniejszym lekarstwem jest wczesne leczenie antybiotykami.

Przyczyny

Sepsa jest zwykle spowodowana zakażeniem, które początkowo było ograniczone do konkretnego narządu, ale następnie rozprzestrzenia się w całym organizmie przez krew. Reakcja obronna organizmu staje się coraz silniejsza i w końcu wymyka się spod kontroli. Sepsę mogą wywołać różne bakterie i inne patogeny. Do początkowych ognisk zakażenia zalicza się na przykład zakażenie rany, zakażenie układu oddechowego, dróg moczowych, narządów płciowych, zapalenie narządów jamy brzusznej, takie jak na przykład zapalenie wyrostka robaczkowego, zakażenia sztucznych stawów lub zakażony cewnik, który został umieszczony w naczyniu krwionośnym w celu podania leków.

Sepsa rozwija się wskutek połączenia czynników takich jak płeć, wiek, choroby towarzyszące i czynniki środowiskowe. Wiele osób chorych ma przewlekłą chorobę podstawową lub osłabiony układ odpornościowy. Są to m.in. pacjenci poddawani chemoterapii lub terapii immunosupresyjnej, osłabione osoby starsze, osoby z cukrzycą, osoby z przewlekłymi chorobami nerek i wątroby lub osoby uzależnione od alkoholu i narkotyków.

W przypadku sepsy organizm uwalnia zbyt wiele pomocnych substancji do walki z zakażeniem. Atakowane są głównie naczynia krwionośne i układ krzepnięcia. W efekcie dochodzi do destabilizacji krążenia i niekontrolowanego współistnienia zwiększonej skłonności do krwawień i wzmożonego tworzenia się skrzepów krwi. Procesy te uszkadzają inne narządy, takie jak płuca i wątroba.

Diagnostyka

Ważne jest szybkie rozpoznanie sepsy. W tym celu opracowano narzędzie diagnostyczne (qSOFA i SOFA) do oceny sytuacji. Na podstawie częstości oddechów, ciśnienia tętniczego i poziomu świadomości można szybko określić qSOFA. Jeśli podejrzenie sepsy zostanie potwierdzone, przeprowadza się dalsze wyjaśnienia z wykorzystaniem skali SOFA. Punktacja ta obejmuje parametry oddychania, krzepnięcia, czynności wątroby i nerek, a także krążenia i świadomości. Na podstawie 2 punktów stwierdza się rozpoznanie sepsy.

Ogólnie rzecz ujmując, mamy do czynienia z obniżonym ogólnym stanem fizycznym. Możliwe objawy sepsy to gorączka lub hipotermia, zaburzenia świadomości, niskie ciśnienie tętnicze, wysoka częstość akcji serca, szybki oddech, biegunka, wymioty, zimne poty, uszkodzenia skóry. Skóra osób chorych może być zaróżowiona i ciepła, ale także blada i zimna.

W szpitalu najpierw oznaczane są parametry krwi i pobierane są posiewy krwi. Posiewy krwi służą do określenia patogenu i jego oporności na antybiotyki. Wczesna diagnostyka obejmuje również poszukiwanie tzw. ogniska zakażenia, czyli miejsca rozpoczęcia procesu zapalnego. To miejsce jest leczone, aby zapobiec przenoszeniu stamtąd kolejnych bakterii.

W szpitalu wykonuje się wiele dalszych badań i w razie potrzeby wdraża działania lecznicze. Ważne jest, aby upewnić się, że krążenie pozostaje stabilne. Stale jest monitorowana czynność ważnych narządów, takich jak nerki, wątroba, płuca i serce.

Terapia

Jeśli to możliwe, w ciągu pierwszej godziny od rozpoznania należy rozpocząć podawanie antybiotyków. Taką antybiotykoterapię kontynuuje się zwykle przez 7–10 dni i codziennie dokonuje ponownej oceny.

Osobom chorym podaje się również dożylnie płyny, aby ustabilizować krążenie.

Wielu pacjentów z sepsą jest tak ciężko chorych, że konieczne jest zastosowanie szeregu innych środków. Czas trwania leczenia zależy od ciężkości zakażenia. Szczególnie ciężko chore osoby z niestabilnym krążeniem i problemami z kilkoma narządami są monitorowane i leczone na oddziale intensywnej terapii.

Rokowanie

Sepsa jest chorobą zagrażającą życiu. Około 25% wszystkich pacjentów z sepsą umiera. Spośród osób dotkniętych wstrząsem septycznym przeżywa tylko 40%. Częstymi powikłaniami w przebiegu są neuropatie, zaburzenia neurokognitywne, zespół stresu pourazowego oraz depresja.

Dodatkowe informacje

• Wstrząs, pierwsza pomoc
• Zakażenie rany
• Antybiotykoterapia
• Sepsa — informacje dla lekarzy

Autorzy

• Hannah Brand, absolwentka studiów medycznych, Berlin
• Dorit Abiry, doktorantka w Instytucie Medycyny Ogólnej, Uniwersyteckie Centrum Medyczne Hamburg-Eppendorf
• Lek. Kalina van der Bend, recenzent