Co to jest świąd pływaków?

Definicja

Świąd pływaków (cerkariowe zapalenie skóry) to swędząca wysypka skórna, której wygląd przypomina ukąszenia komarów. Świąd pływaków jest miejscową reakcją alergiczną na częściach ciała, gdzie larwy przywr z rodzaju Schistosoma (cerkarie) próbują wniknąć w skórę. Jeśli skóra jest już uczulona, to kolejny kontakt z larwami w ciągu 10–24 godzin może spowodować rozległe wysypki.

Objawy

Po upływie okresu kilku minut do kilku godzin od kontaktu z cerkariami możliwe jest wystąpienie swędzenia i podrażnienia skóry na częściach ciała odkrytych podczas kąpieli. Stopniowo tworzą się obrzęki przypominające ugryzienia komarów, które w ciągu pierwszej doby przekształcają się w małe pęcherze. Przy powtarzającym się kontakcie z larwami objawy mogą dotyczyć całego ciała. W ciężkich przypadkach możliwe są objawy ogólne, takie jak opuchlizna węzłów chłonnych, gorączka czy nudności. W pozostałych przypadkach jest to niegroźna choroba, która nie jest zaraźliwa i leczy się samoistnie po około 10–20 dniach.

Przyczyny

U człowieka cerkarie mogą wnikać w skórę na głębokość kilku milimetrów. Ludzie nie są odpowiednim żywicielem dla larw, więc te szybko giną, lecz mogą wywoływać miejscowe reakcje alergiczne. Cerkarie występują w wodach słodkich. Ryzyko wystąpienia świądu pływaków jest największe podczas kąpieli w wodzie o temperaturze powyżej 20°C w gorące, słoneczne dni.

Częstotliwość występowania

Świąd pływaków jest powszechny na obszarach uprawy ryżu. Na całym świecie obserwuje się coraz większą infestację zbiorników wodnych przez cerkarie. Ponieważ larwy żyją zwykle w płytkiej wodzie, chorują przede wszystkim dzieci.

Badania dodatkowe

• Jeśli po kąpieli w słodkiej wodzie o temperaturze powyżej 20°C na odkrytych częściach ciała pojawi się swędząca wysypka skórna, rozpoznanie jest bardzo prawdopodobne.
• Zazwyczaj nie są konieczne dodatkowe badania.
• Ponieważ ślimaki są żywicielem pośrednim cerkarii, można je wyjąć ze zbiornika wodnego i włożyć do szklanki z wodą. Po kilku dniach w wodzie można wykryć pod mikroskopem cerkarie.
• W razie potrzeby można pobrać krew do badania.

Leczenie

• W większości przypadków leczenie nie jest konieczne.
• Objawy można złagodzić tabletkami tłumiącymi świąd (leki przeciwhistaminowe) lub zastosować maści łagodzące lub delikatną maść z kortyzonem.

Zapobieganie

• Kąpiel w wodzie z cerkariami nie jest niebezpieczna. Można jednak podjąć pewne środki ostrożności, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia cerkariowego zapalenia skóry.
• Wykazano, że wodoodporny krem przeciwsłoneczny ze zintegrowaną ochroną przed meduzami pomaga również przed wnikaniem cerkarii w skórę.
• Dobrą ochronę zapewniają również wodoodporne kremy przeciwsłoneczne zawierające lek niklozamid.
• Ponieważ cerkarie żyją przede wszystkim w płytkiej wodzie, lepiej się kąpać w głębokiej wodzie i przy lekkim wietrze.
• Na kamienistych brzegach występuje mniej ślimaków, a tym samym mniej larw niż w trawach i trzcinach.
• Po kąpieli należy dobrze osuszyć się ręcznikiem.
• Jeśli to możliwe, zaraz po kąpieli należy wziąć prysznic.
• Należy unikać długich okresów przebywania w wodzie, aby cerkarie nie zdążyły się uchwycić.

Rokowania

• Rokowania są dobre.
• Świąd pływaków to samoograniczająca się i niegroźna choroba, która nie jest zaraźliwa i ulega wyleczeniu po około 10–20 dniach.

Dodatkowe informacje

• Cerkariowe zapalenie skóry — informacje dla lekarzy

Autor