Co to jest wyprysk łojotokowy?

Definicja

Wyprysk łojotokowy, zwany również łojotokowym zapaleniem skóry, to przewlekła wysypka z łuszczącymi się zmianami skórnymi. Wyprysk występuje głównie w obszarach skóry, które zawierają wiele gruczołów łojowych. Choroba nie jest zaraźliwa.

Objawy

Skóra jest tłusta, czerwona i łatwo się łuszczy. Dotknięte obszary to zazwyczaj czoło, skóra głowy, brwi i okolice nozdrzy. Wysypka może się pojawić również w okolicach piersi i fałd skórnych, a u niemowląt w okolicy pieluszkowej. Na głowie może wystąpić również swędzenie. Ponadto może wystąpić utrata włosów.

Typowe jest to, że sytuacje stresowe prowadzą do nasilenia zmian skórnych.

Przyczyny

Choroba występuje w tych obszarach skóry, w których znajduje się wiele gruczołów łojowych. Zwiększone wydzielanie łoju z gruczołów łojowych prowadzi do zmiany flory skóry. Grzyb Malassezia furfur, który występuje na skórze i skórze głowy wszystkich ludzi, namnaża się w tłustych obszarach skóry. Aktywuje to działanie układu odpornościowego i powoduje reakcję zapalną. Komórki zrogowaciałego naskórka namnażają się, tworzą się łuski i zaczerwienienie skóry.

W rozwoju choroby odgrywają rolę różne czynniki. Często występuje predyspozycja dziedziczna. Wyprysk łojotokowy występuje częściej u pacjentów z zespołem parkinsonowskim oraz innymi zaburzeniami neurologicznymi, np. w wyniku udaru mózgu. Znacznie częściej chorują też osoby z niedoborem odporności (np. zakażeniem HIV).

Często można zauważyć poprawę w miesiącach letnich i nasilenie objawów w zimie. Stres może również pogorszyć przebieg choroby.

Częstotliwość występowania

Wyprysk łojotokowy jest częstą chorobą skóry i dotyczy 1-3% populacji. Choroba występuje u niemowląt oraz u osób dorosłych w wieku od 25 do 45 lat. Mężczyźni są dotknięci tą chorobą nieco częściej niż kobiety.

Badania

• W większości przypadków rozpoznanie jest łatwe na podstawie wyglądu wysypki i jej typowego rozprzestrzenienia na ciele.
• Jeśli podejrzewa się zakażenie grzybicze, można zbadać próbkę skóry pod mikroskopem lub wykonać posiew.

Wyprysk łojotokowy pod pachami

Leczenie

Całkowite wyleczenie nie jest możliwe u osób dorosłych. Celem leczenia jest więc wyeliminowanie objawów.

Miejscowe leczenie skóry głowy

• W przypadku wyprysku łojotokowego na skórze głowy zaleca się stosowanie szamponu przeciwłupieżowego, np. zawierającego substancję czynną ketokonazol. Szampon wmasowuje się w zmienioną chorobowo skórę głowy i po 5 minutach zmywa. Włosy należy myć tym szamponem 2 razy w tygodniu przez okres 2-4 tygodni.
• Po tym czasie można kontynuować leczenie, stosując mycie co 1-2 tygodnie przez 3-6 miesięcy, aby zapobiec nawrotom.
• Jeśli wysypka jest bardzo zaogniona, można również zastosować roztwór glikokortykosteroidu (np. dipropionian betametazonu). Niewielką ilość płynu nakłada się 2 razy dziennie przez jak najkrótszy okres.
• Nasiloną wysypkę można leczyć tłustym żelem (tzw. oleożelem), który nakłada się na 2-3 godziny lub na noc.

Miejscowe leczenie twarzy i klatki piersiowej

• Na twarzy i klatce piersiowej w pierwszej kolejności zaleca się maść przeciwgrzybiczą (np. ketokonazol 2%) stosowaną 1-2 razy dziennie. Leczenie należy kontynuować przez kilka dni po ustąpieniu objawów, aby uniknąć nawrotów choroby.
• W razie potrzeby można zastosować kombinację z tzw. inhibitorami kalcyneuryny (np. takrolimus 0,1%). Na twarzy należy unikać stosowania glikokortykosteroidów.
• Aby zapobiec nawrotom, zaleca się regularną pielęgnację skóry kremem zawierającym środek przeciwgrzybiczy - pirokton olaminy.

Wyprysk łojotokowy na twarzy

Leczenie miejscowe noworodków

U niemowląt przebieg rzadko jest przewlekły i zwykle wystarcza podstawowa terapia kremami nawilżającymi. Łuszczącą się skórę można ostrożnie usunąć szczotką do włosów lub zetrzeć szmatką.

Rokowanie

U niemowląt i małych dzieci wyprysk łojotokowy zwykle goi się samoistnie. U dorosłych choroba ma zwykle charakter przewlekły, z ostrymi epizodami występującymi naprzemiennie z okresami bezobjawowymi. Wyleczenie nie jest możliwe, ale objawy można skutecznie kontrolować w ramach odpowiedniej terapii.

Objawy mogą się nasilać w okresach, w których chory jest narażony na duży stres. Dlatego też zaleca się unikanie stresu.

U osób starszych i pacjentów z niedoborami odporności wyprysk łojotokowy może rozprzestrzenić się na całe ciało (erytrodermia).

Dodatkowe informacje

• Łupież pstry
• Zakażenia grzybicze
• Wyprysk łojotokowy – informacje dla personelu medycznego