Co to jest wyprysk łojotokowy?

Definicja

Wyprysk łojotokowy, zwany również łojotokowym zapaleniem skóry, to przewlekłe i nawracające zmiany skórne w formie wysypki z łuszczącymi się zmianami skórnymi. Wyprysk występuje głównie w obszarach skóry, które zawierają wiele gruczołów łojowych. Choroba nie jest zaraźliwa.

Objawy

Skóra jest tłusta, czerwona i łatwo się łuszczy. Zajęte obszary to zazwyczaj czoło, skóra głowy, brwi, rzęsy, bruzdy nosowo-wargowe. Wysypka może się pojawić również w okolicach mostka i fałdów skórnych, a u niemowląt w okolicy pieluszkowej. Zmianom skórnym może również towarzyszyć świąd. Przy zajęciu skóry głowy, rzęs lub brwi może dojśc do utraty włosów.

Typowe jest to, że sytuacje stresowe prowadzą do nasilenia zmian skórnych.

Przyczyny

Choroba występuje w tych obszarach skóry, w których znajduje się wiele gruczołów łojowych. Zwiększone wydzielanie łoju z gruczołów łojowych prowadzi do zmiany flory skóry. Grzyb z rodzaju Malassezia furfur, który występuje na skórze i skórze głowy wszystkich ludzi, namnaża się w obszarach skóry bogatych w gruczoły łojowe. Aktywuje to działanie układu odpornościowego i powoduje reakcję zapalną. Zrogowaciałe komórki naskórka namnażają się, tworzą się łuski i zaczerwienienie skóry.

W rozwoju choroby odgrywają rolę różne czynniki. Często występuje predyspozycja dziedziczna. Wyprysk łojotokowy występuje częściej u pacjentów otyłych, z trądzikiem, nadużywających alkoholu, z zespołem parkinsonowskim oraz innymi zaburzeniami neurologicznymi, np. w wyniku udaru mózgu. Znacznie częściej chorują też osoby z niedoborem odporności (np. zakażeniem HIV).

Często można zauważyć poprawę w miesiącach letnich i nasilenie objawów w zimie. Stres może również pogorszyć przebieg choroby.

Częstość występowania

Wyprysk łojotokowy jest częstą chorobą skóry i dotyczy 1-3% populacji. Choroba występuje u niemowląt oraz u osób dorosłych w wieku od 25 do 45 lat. Mężczyźni chorują nieco częściej niż kobiety.

Badania

• W większości przypadków rozpoznanie jest łatwe na podstawie wyglądu wysypki i jej typowego umiejscowienia na skórze.
• Jeśli podejrzewa się zakażenie grzybicze, można zbadać próbkę skóry pod mikroskopem lub wykonać posiew.

Wyprysk łojotokowy pod pachami

Leczenie

Całkowite wyleczenie nie jest możliwe u osób dorosłych. Celem leczenia jest więc wyeliminowanie objawów.

Miejscowe leczenie skóry głowy

• W przypadku wyprysku łojotokowego na skórze głowy zaleca się stosowanie szamponu przeciwłupieżowego, np. zawierającego substancję czynną ketokonazol. Szampon wmasowuje się w zmienioną chorobowo skórę głowy i po 5 minutach zmywa. Włosy należy myć tym szamponem 2 razy w tygodniu przez okres 2-4 tygodni.
• Po tym czasie można kontynuować leczenie, stosując mycie co 1-2 tygodnie przez 3-6 miesięcy, aby zapobiec nawrotom.
• Jeśli objawy są bardzo nasilone, lekarz może przepisać lek z  glikokortykosteroidem do stosowania miejscowego. Stosuje się go zwykle przez krótki okres czasu.
• Nasiloną wysypkę można leczyć tłustym żelem (tzw. oleożelem), który nakłada się na 2-3 godziny lub na noc.

Miejscowe leczenie zmian na twarzy i klatce piersiowej

• Na twarzy i klatce piersiowej w pierwszej kolejności zaleca się stosowanie maści przeciwgrzybiczej stosowanej 1-2 razy dziennie. Leczenie należy kontynuować przez kilka dni po ustąpieniu objawów, aby uniknąć nawrotów choroby.
• W razie potrzeby można zastosować kombinację z tzw. inhibitorami kalcyneuryny. Na twarzy należy unikać stosowania glikokortykosteroidów.
• Aby zapobiec nawrotom, zaleca się regularną pielęgnację skóry kremem zawierającym środek przeciwgrzybiczy.

Wyprysk łojotokowy na twarzy

Leczenie miejscowe noworodków

U niemowląt przebieg rzadko jest przewlekły i zwykle wystarcza podstawowa terapia kremami nawilżającymi. Łuszczącą się skórę na głowie można ostrożnie usunąć miękką szczotką do włosów lub zetrzeć szmatką.

Rokowanie

U niemowląt i małych dzieci wyprysk łojotokowy zwykle goi się samoistnie. U dorosłych choroba ma zazwyczaj charakter przewlekły, z ostrymi epizodami występującymi naprzemiennie z okresami bezobjawowymi. Wyleczenie nie jest możliwe, ale objawy można skutecznie kontrolować w ramach odpowiedniej terapii.

Objawy mogą się nasilać w okresach, w których chory jest narażony na duży stres. Dlatego też zaleca się unikanie stresu.

U osób starszych i pacjentów z niedoborami odporności wyprysk łojotokowy może rozprzestrzenić się na całe ciało (erytrodermia).

Dodatkowe informacje

• Łupież pstry.
• Zakażenia grzybicze.
• Wyprysk łojotokowy – informacje dla lekarzy.