Co to jest zapalenie wątroby typu C?

Definicja

Zapalenie wątroby typu C to zapalenie wątroby wywołane przez wirusy zapalenia wątroby typu C. Aby zdiagnozować zapalenie wątroby typu C, należy wykryć wirusa zapalenia wątroby typu C.

Zakażenie utrzymujące się dłużej niż 6 miesięcy nazywane jest przewlekłym. Z czasem prowadzi do narastającego uszkodzenia wątroby, zwłaszcza w przypadku spożywania alkoholu. Zapalenie wątroby typu C można zazwyczaj dobrze leczyć za pomocą leków. Bez leczenia istnieje zwiększone ryzyko marskości wątroby i raka wątrobowokomórkowego.

Objawy

Ostre zakażenie ma zwykle na tyle lekki przebieg, że można nie wykryć zapalenia wątroby typu C:

• W przypadku świeżego zakażenia często nie występują żadne objawy lub tylko objawy grypopodobne, czasami pojawia się  żółtaczka. 
• 75% osób dotkniętych chorobą nie ma żadnych objawów lub ma jedynie nieswoiste, grypopodobne objawy, np. znużenie, nudności i gorączkę.
• U 25% rozwija się stan zapalny, zwykle łagodny, z powiększeniem wątroby i żółtaczką.

W postaci przewlekłej nie występują żadne konkretne dolegliwości. Może wystąpić zmęczenie, dyskomfort w górnej części jamy brzusznej, zmniejszona wydajność, a nawet świąd lub ból stawów. 

przyczyny

Zapalenie wątroby typu C jest wywoływane przez wirusy RNA (wirus zapalenia wątroby typu C, HCV), które w dłuższej perspektywie uszkadzają komórki wątroby. Do zakażenia dochodzi głównie poprzez zakażoną krew:

• osoby zażywające narkotyki są szczególnie narażone na ryzyko związane z dzieleniem się sprzętem do iniekcji.
• Osoby pracujące w służbie zdrowia mogą przypadkowo zranić się igłami skażonymi HCV. Prawdopodobieństwo zakażenia wynosi wówczas ok. 1 %.
• Przyczyną mogą być niesterylne zastrzyki medyczne.
  • Ryzyko zakażenia zapaleniem wątroby typu C w wyniku transfuzji krwi szacuje się na mniej niż 1 na 3 miliony.

Ciąża i poród

Podczas ciąży i porodu zakażona matka może przenosić wirusy zapalenia wątroby typu C na dziecko. Ryzyko w tym przypadku wynosi 3–10%. Karmienie piersią jest możliwe, ale matki powinny upewnić się, że nie mają ran na sutkach.

Przenoszenie drogą płciową

Przenoszenie drogą płciową jest rzadkie. Jednak praktyki seksualne takie, jak seks analny bez zabezpieczenia, pociągają za sobą wyższe prawdopodobieństwo zakażenia.

Częstość występowania

Na całym świecie około 70 milionów osób jest zakażonych zapaleniem wątroby typu C. Liczba nowych rozpoznań w Europie wynosi około 5 na 100 000 osób rocznie. Mężczyźni zakażają się około dwa razy częściej niż kobiety. Większość zachorowań stwierdza się pomiędzy 30. a 39. rokiem życia.

0,3–0,5% populacji ma przeciwciała przeciwko wirusom zapalenia wątroby typu C, co wskazuje na wcześniejsze lub istniejące zakażenie. Wśród osób zażywających narkotyki drogą iniekcji liczba zakażonych jest znacznie wyższa i wynosi 60–80%.

Badania dodatkowe

W przypadku podejrzenia zapalenia wątroby typu C lekarze najpierw zapytają o występujące objawy, przynależność do grupy ryzyka i przyjmowanie leków mogących uszkodzić wątrobę.

W badaniu palpacyjnym przy ostrym zakażeniu można czasem wykryć powiększoną wątrobę, wrażliwą na ból.

W przypadku podejrzenia zapalenia wątroby typu C przeprowadza się badanie krwi na obecność przeciwciał przeciwko wirusowi lub materiału genetycznego wirusa. Podczas gdy genom wirusa można wykryć zaledwie kilka dni po zakażeniu, pojawienie się we krwi przeciwciał przeciwko wirusom zapalenia wątroby typu C zajmuje od 2 tygodni do 6 miesięcy.

Jeśli podejrzenie zostanie potwierdzone, przeprowadza się dalsze badania krwi w celu wykrycia chorób współistniejących (zakażeń innymi wirusami zapalenia wątroby i HIV). Ponadto oznacza się różne parametry wątrobowe, które pozwalają na wyciągnięcie wniosków na temat siły reakcji zapalnej i zdolności czynnościowej wątroby. Dzięki badaniu ultrasonograficznemu można dokładniej zbadać zmiany w tkance wątroby, aby znaleźć objawy marskości wątroby lub raka wątroby. 

Jeśli zapalenie wątroby typu C zostało wykryte za pomocą testu laboratoryjnego, lekarze muszą zgłosić ten fakt do wydziału zdrowia publicznego.

Leczenie

Zapalenie wątroby typu C można dobrze leczyć za pomocą leków. W zależności od podtypu wirusa i stopnia uszkodzenia wątroby dostępne są różne leki przeciwwirusowe. Są one zwykle stosowane w połączeniu przez 8–24 tygodni. Celem jest, aby 12 tygodni po zakończeniu leczenia we krwi nie można było wykryć już materiału genetycznego wirusa.

Ponieważ stosowane leki mogą wchodzić w interakcje z innymi lekami, roślinami leczniczymi lub narkotykami, należy poinformować lekarza prowadzącego o przyjmowanych środkach.

Osoby z cukrzycą mogą wymagać dostosowania leków przeciwcukrzycowych, aby zapobiec hipoglikemii spowodowanej leczeniem przeciwwirusowym.

Jeśli wątroba jest poważnie uszkodzona przez marskość wątroby, konieczna może okazać się transplantacja wątroby.

Co można zrobić we własnym zakresie?

Ponieważ zapalenie wątroby typu C często przebiega bezobjawowo lub podstępnie, ale może mieć poważne późne konsekwencje, wszystkie osoby w wieku powyżej 35 lat mogą jednorazowo przebadać się pod kątem zapalenia wątroby typu C i B w ramach kontroli stanu zdrowia.

Osoby cierpiące na zapalenie wątroby typu C powinny pić tylko niewielkie ilości alkoholu lub całkowicie go unikać, ponieważ alkohol może przyspieszyć postęp marskości wątroby.

Zapobieganie

Nie ma szczepienia przeciwko zapaleniu wątroby typu C, a nawet wykrycie odpowiednich przeciwciał we krwi nie oznacza, że istnieje ochrona immunologiczna: po przebyciu zakażenia można ponownie zachorować. Ryzyko zakażenia można jednak zmniejszyć:

• osoby zażywające narkotyki nie powinny dzielić się swoim sprzętem do iniekcji z innymi. Wirusy zapalenia wątroby typu C mogą pozostawać zakaźne w zużytych strzykawkach przez okres do 2 miesięcy.
• Należy używać prezerwatyw podczas stosunków seksualnych z różnymi partnerami.

Rokowanie

W przypadku nieleczenia 60–85% zakażeń przechodzi w stan przewlekły. Pozostałe 15–40% ustępuje samoistnie. Przewlekłe zapalenie wątroby można wyleczyć w ponad 90% przypadków za pomocą leczenia przeciwwirusowego.

Poważne powikłania lub zgon występują prawie wyłącznie u osób z marskością wątroby. Rozwija się ona po 20 latach jako późne następstwo u 16–20% osób z przewlekłym zapaleniem wątroby typu C.

Zapalenie wątroby typu C zwiększa ryzyko raka wątroby. Leczenie przeciwwirusowe może znacznie zmniejszyć ryzyko, ale pozostaje ono podwyższone w porównaniu z osobami niezakażonymi. 

Inne choroby, którym sprzyja zapalenie wątroby typu C, to guzy układu limfatycznego i zaburzenia układu nerwowego, takie jak udar mózgu lub choroba Parkinsona.

Dodatkowe informacje

• Marskość wątroby i przewlekła niewydolność wątroby
• Rak wątroby
• Zapalenie wątroby typu C — informacje dla personelu medycznego

Autor

• Karen Zoufal, dziennikarz medyczny, Helmstedt