Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego lub zespół bólowy miednicy

Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego lub przewlekły zespół bólowy miednicy charakteryzuje się szeregiem objawów pochodzących z dróg moczowych i męskich narządów płciowych, często objawiających się uporczywym bólem miednicy. Do postawienia diagnozy konieczne jest, aby objawy występowały przez co najmniej 3 miesiące w ciągu ostatnich 6 miesięcy. Chociaż termin „zapalenie gruczołu krokowego” jest powszechny, nie jest jasne, w jakim stopniu objawy pochodzą z prostaty (gruczołu krokowego). Alternatywna nazwa, zespół przewlekłego bólu miednicy, obrazuje niepewność co do przyczyny objawów.

Zespół zapalenia gruczołu krokowego klasyfikuje się w następujący sposób:

1. ostre bakteryjne zapalenie gruczołu krokowego
2. przewlekłe bakteryjne zapalenie gruczołu krokowego
3. przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego/przewlekły zespół bólowy miednicy („Chronic Pelvic Pain Syndrome“), podzielony na:
• zapalny 
• niezapalny 
4. bezobjawowe zapalne zapalenie gruczołu krokowego (zapalenie bez objawów).

Przewlekłe zapalenie prostaty jest bardzo częstą chorobą. Granice normalnych dolegliwości są płynne. Według niektórych badań problem ten dotyczy 2%–10% wszystkich mężczyzn. Przewlekłe niebakteryjne zapalenie prostaty, czyli przewlekły zespół bólowy miednicy, jest najczęstszą postacią (90%). Przewlekłe bakteryjne zapalenie prostaty jest rzadkie i dotyczy zaledwie 10–15% wszystkich przypadków przewlekłego zapalenia prostaty. Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego występuje przeważnie u mężczyzn w młodszym i średnim wieku. Średnia wieku to 42 lata.

Dolne drogi moczowe z prostatą

Przyczyny

Przyczyna przewlekłego zapalenia prostaty/zespołu bólowego miednicy mniejszej jest nieznana. Choć jako przyczynę podejrzewa się infekcję bakteryjną, bakterie rzadko są wykrywalne. Wielu ekspertów uważa, że zarówno formy zapalne, jak i niezapalne nie są chorobami zakaźnymi wywoływanymi przez drobnoustroje. Stres psychologiczny, taki jak niepokój i obawy o ewentualną poważną chorobę, wydaje się być powszechny u mężczyzn z tymi objawami i może przyczyniać się do rozwoju choroby. Prawdopodobnie przewlekłe niebakteryjne zapalenie gruczołu krokowego nie pochodzi z prostaty, a raczej należy do grupy przewlekłych bólów mięśni i ścięgien miednicy. Procesy autoimmunologiczne mogą również przyczyniać się do rozwoju niebakteryjnego zapalenia gruczołu krokowego.

Z kolei przewlekłe bakteryjne zapalenie gruczołu krokowego wywołują różne drobnoustroje, takie jak chlamydia, mykoplazma lub wirus brodawczaka ludzkiego (HPV). Prawdopodobnie rozprzestrzeniają się one z cewki moczowej do prostaty. Czynniki sprzyjające to istniejący napletek, zwężenie cewki moczowej, łagodne powiększenie gruczołu krokowego, wcześniejsze choroby przenoszone drogą płciową, cewnikowanie i wytrysk wsteczny (wytrysk do pęcherza).

Objawy

Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego/zespół bólu miednicy definiuje się jako przewlekły ból miednicy występujący przez co najmniej 3 miesiące w ciągu ostatnich 6 miesięcy, bez możliwości wykrycia innych wyjaśnień. Jest to zatem rozpoznanie z wykluczenia, gorączka lub bakterie w moczu nie występują.

Z kolei pacjenci z bakteryjnym zapaleniem prostaty często mają łagodną gorączkę.

Objawy są różne i trudno je odróżnić od normalnych zjawisk. Pacjenci zgłaszający się do gabinetu lekarskiego często doświadczają długotrwałego przebiegu choroby ze zmiennymi objawami. U starszych pacjentów odróżnienie objawów od łagodnego powiększenia prostaty może być trudne. Często występuje komponent psychologiczny; jest to np. to, że pacjenci ci często oddają mocz tylko w kabinach toaletowych, ponieważ czują się niezwykle niekomfortowo w obecności innych osób. Istnieją podobieństwa do innych zespołów bólowych, takich jak zespół jelita drażliwego, zespół przewlekłego zmęczenia oraz fibromialgia. Często w tym samym czasie występują zaburzenia psychiczne takie jak depresja lub zaburzenia lękowe.

Najczęstsze objawy to:

• Ból w okolicy krocza (obszar pomiędzy odbytem a prąciem) lub za kością łonową, który może promieniować do moszny, prącia i pleców, pachwiny i brzucha.
• Ból często występuje podczas lub po wytrysku (ponad 90%).
• Ból podczas oddawania moczu, zaburzenia opróżniania pęcherza, nocne oddawanie moczu i nagłe parcie na mocz, ewentualnie z wyciekiem moczu.
• Przewlekłe zapalenie prostaty wiąże się z trudnościami w wykonywaniu codziennych czynności, depresją i obniżoną jakością życia.
• Przewlekłe zapalenie prostaty/zespół bólowy miednicy może być związany z zaburzeniami erekcji.

Diagnostyka

Badanie prostaty

Często diagnoza stawiana jest na podstawie wywiadu lekarskiego, ale ważne są również wyniki badania lekarskiego. Należy wykluczyć inne choroby. Dokładnie badana jest prostata, jądra i okolice pachwin. Aby zbadać prostatę, lekarz wprowadza palec do odbytnicy i wyczuwa prostatę. Podczas tego badania prostata może być masowana tak, aby kilka kropel wydzieliny gruczołu krokowego wydostało się z cewki moczowej. Badanie mikroskopowe tego płynu pokazuje, czy istnieje stan zapalny prostaty. Mocz badany jest również pod kątem bakterii. W badaniu krwi oznacza się poziom stanu zapalnego (CRP). Badanie ultrasonograficzne służy do uwidocznienia prostaty. Jeśli masz trudności z opróżnianiem pęcherza, przydatne może być kompleksowe badanie czynności pęcherza.

Wynikiem badania może być jedno z następujących rozpoznań:

• Bakteryjne zapalenie gruczołu krokowego - Wykrywane są bakterie.
• Niebakteryjne zapalenie prostaty - w wydzielinie gruczołu krokowego wykrywalne są zmiany zapalne, ale nie ma bakterii.
• Przewlekły zespół bólowy miednicy - nie stwierdza się ani bakterii, ani zmian zapalnych.

Leczenie

Należy unikać wychładzania brzucha i stóp, a także długich okresów siedzenia i jazdy na rowerze. Miejscowe ciepło może złagodzić objawy, np. gorąca kąpiel lub pobyt w kraju o ciepłym klimacie. Aktywne życie seksualne lub regularna masturbacja sprzyja odprowadzaniu śluzu z prostaty i może przeciwdziałać skłonności do zapalenia prostaty. Jeśli okaże się, że pewne nawyki związane ze stylem życia pogarszają objawy, należy starać się ich unikać. Wykazano, że aktywność fizyczna jest korzystna dla tego schorzenia.

Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego lub zespół bólowy miednicy wymaga indywidualnego leczenia. Schorzenie to jest łagodne, ale może wiązać się ze znacznym obniżeniem jakości życia. W większości przypadków nie jest konieczne aktywne leczenie. Zabiegi lecznicze nie są dostępne i nie ma jasnego konsensusu wśród ekspertów co do sposobu leczenia tej choroby.

Alfa-blokery mogą być podawane w połączeniu z antybiotykami. Czas trwania leczenia to kilka tygodni, efekt jest niepewny.

Wstrzyknięcia toksyny botulinowej do prostaty mogą zmniejszyć ból.

Wykazano również, że akupunktura zmniejsza objawy. Efekt innych zabiegów jest mało zbadany i prawdopodobnie niewielki.

Przewlekłe bakteryjne zapalenie prostaty leczy się antybiotykami.

Rokowanie

Przebieg jest często zmienny. Czas trwania objawów może rozciągnąć się na kilka lat. W rzadkich przypadkach choroba może rozwinąć się z ostrego zapalenia prostaty.

Przewlekłe zapalenie prostaty jest psychologicznie bardzo stresujące i może znacznie obniżyć jakość życia. Większość pacjentów może jednak normalnie uczestniczyć w życiu społecznym i zawodowym.

Dodatkowe informacje

• Ostre zapalenie gruczołu krokowego
• Powiększenie gruczołu krokowego
• Aktywność fizyczna: lekarstwo dla ciała i ducha
• Antybiotykoterapia
• zespół zapalenia gruczołu krokowego – Informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden