Co to jest kolka niemowlęca?
Definicja
Kolka to skurczowy atak bólu. Kolka niemowlęca (kolka trzymiesięczna) charakteryzuje się intensywnym i głośnym płaczem trwającym przez ponad 3 godziny dziennie, co najmniej 3 dni w tygodniu przez ponad 3 tygodnie (reguła trzech). Płacz zaczyna się zwykle przed 5. tygodniem życia, a kończy najpóźniej w wieku 4–5 miesięcy.
Objawy
Dzieci dotknięte tą przypadłością płaczą, przyciągają kolana do brzucha i wydają się mieć silny ból brzucha. Typowe są długotrwałe fazy płaczu, często o tej samej porze każdego dnia, powtarzające się przez wiele lub wszystkie dni tygodnia, przez kilka tygodni. Poza tym nie ma żadnych oznak choroby, a dzieci rosną i rozwijają się normalnie.
Przyczyny
Przyczyna nie jest znana, prawdopodobnie istnieje kilka czynników wyzwalających. Ogólnie przyjmuje się, że przyczyną płaczu są dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak wzdęcia lub ból brzucha, choć nie wiadomo, czy odczuwana kolka jest przyczyną czy konsekwencją płaczu. Mówi się o alergiach pokarmowych, jeszcze nie w pełni rozwiniętej mikroflorze jelitowej dziecka czy zaburzeniach hormonalnych (zwiększone wydzielanie serotoniny).
Częstotliwość występowania
5–20% wszystkich niemowląt ma kolkę. Wszystkie niemowlęta, z kolką czy bez, płaczą częściej w ciągu pierwszych 3 miesięcy niż w późniejszym okresie. Płeć, pory roku, rodzaj diety, czas urodzenia, status społeczny/ekonomiczny i rodzaj karmienia niemowląt nie mają udowodnionego wpływu.
Badania dodatkowe
- Rodzice są pytani o początek i czas trwania epizodów płaczu, a także o czynniki wyzwalające i inne dolegliwości.
- Dziecko jest dokładnie badane pod kątem innych objawów.
- Kolka niemowlęca jest diagnozą z wykluczenia, co oznacza, że nie można znaleźć innej przyczyny płaczu.
- Jeśli podczas badania przedmiotowego zostaną stwierdzone nieprawidłowości, wskazuje to na inną chorobę podstawową.
- Badania krwi lub inne badania nie są konieczne do postawienia diagnozy. W przypadku podejrzenia innych chorób stosuje się niezbędne metody badań.
Leczenie
- Wybuchy płaczu zwykle ustępują samoistnie przed ukończeniem 3. miesiąca życia (kolka trzymiesięczna).
- Dotkniętym tym problemem rodzicom mówi się więc głównie, że kolka niemowlęca jest niegroźna i sama minie.
- Nie ma wiarygodnych badań, które wykazałyby, że zmiany w diecie, takie jak odstawienie od piersi, unikanie laktozy czy alergenów (u matki lub dziecka) mają pozytywny wpływ na kolkę. Jednak w indywidualnych przypadkach warto je wypróbować.
- Codzienne rytuały mogą przynieść ulgę rodzicom i dziecku.
- W czasie płaczu można wypróbować różne środki:
- Karmienie piersią może pomóc w uspokojeniu dziecka. Warto dać dziecku wystarczająco dużo czasu na odbicie.
- Monotonne dźwięki i wibracje mogą skrócić płacz.
- Ulgę może przynieść noszenie dziecka, jazda w wózku lub kołysanie w ramionach.
- Należy powstrzymać się od palenia w tym samym pomieszczeniu. Matka karmiąca powinna zdecydowanie unikać papierosów.
- Niektóre bakterie kwasu mlekowego w postaci probiotyków mogą znacznie skrócić czas płaczu, zwłaszcza u dzieci karmionych piersią.
- Wszystkie inne leki („oszczędzające żołądek", simeticon, laktaza) nie okazały się w badaniach lepsze od placebo.
- Herbaty ziołowe nie mają udowodnionego działania, a herbata z kopru włoskiego nie jest zalecana dla dzieci poniżej 4. roku życia, ponieważ może zawierać substancje rakotwórcze.
- Fizjoterapia nie wykazuje istotnego wpływu na kolkę niemowlęcą.
- Zabiegi akupunktury wydają się mieć pozytywny wpływ.
Rokowanie
- Rokowanie jest bardzo korzystne: Z reguły objawy ustępują w wieku około 3 miesięcy.
- Niemniej jednak, płaczące dzieci są częściej ofiarami przemocy wobec dzieci i dzieciobójstwa.
Dodatkowe informacje
- Bóle brzucha u dzieci
- Kolka niemowlęca – informacje dla lekarzy
Autor
- Markus Plank, MSc BSC, dziennikarz medyczny i naukowy, Wiedeń