Informacje ogólne
Definicja
- Uszkodzenie więzadła pobocznego przyśrodkowego stawu łokciowego
Epidemiologia
- Wysokie ryzyko wystąpienia zmiany u sportowców uprawiających sporty rzutowe, np. miotaczy baseballowych
Anatomia kliniczna
- Więzadło poboczne łokciowe składa się z trzech więzadeł tworzących trójkąt: więzadło ramienno-dziobaste, więzadło łokciowo-ramienne i więzadło skośne.
- Kompleks więzadła pobocznego przyśrodkowego chroni staw przed nadmiernym koślawieniem.
Etiologia i patogeneza
- Kompleks więzadła pobocznego przyśrodkowego jest maksymalnie rozciągnięty i może ulec rozerwaniu podczas przeprostu, obciążenia koślawego i supinacji w stawie łokciowym.
- Przykładowe patomechanizmy
- Bramkarz w piłce ręcznej broni mocnego rzutu wyprostowanym ramieniem.
- powtarzające się mikrourazy w sportach rzutowych, takich jak rzut oszczepem lub baseball
- Patomechanizm zwichnięcia stawu łokciowego
- Upadek na lekko zgięte ramię, przy czym na kość ramienną działają siły koślawiące i rotacji wewnętrznej w stosunku do nieruchomego przedramienia w pronacji.
Czynniki predysponujące
- Zwichnięcie w stawie łokciowym
- Sporty rzutowe
- Gra na pozycji bramkarza (broniący silne rzuty lub strzały wyprostowanym ramieniem)
- np. piłka ręczna lub nożna
ICD-10
- S53.3 Urazowe pęknięcie więzadła pobocznego łokciowego
- S53.42 Skręcenie i naderwanie więzadła pobocznego łokciowego
Diagnostyka
Diagnostyka różnicowa
- Zobacz Bóle łokcia.
Kryteria diagnostyczne
- Badanie fizykalne stabilności stawu łokciowego
- patologiczne: nadmierna ruchomość podczas obciążenia koślawego
- Obrazowanie radiologiczne
- diagnostyka standardowa: badanie rentgenowskie
- w przypadku podejrzenia uszkodzenia więzadła konieczne może być wykonanie badania RM lub USG, które umożliwia badanie czynnościowe (w ruchu)1
Wywiad lekarski
- Strona dominująca (praworęczność/leworęczność)
- Aktywność zawodowa
- Aktywność sportowa
- Na podstawie powyższych informacji można zazwyczaj ocenić obciążenie czynnościowe stawu łokciowego.
- Patomechanizm
- ostry uraz
- powtarzające się mikrourazy
- Wcześniejsze urazy lub zabiegi operacyjne kończyny górnej
- Dotychczasowa diagnostyka i leczenie
- Typowe objawy
- bóle po stronie łokciowej (przyśrodkowej)
- nasilenie bólu podczas wykonywania ruchów rzutowych lub po nich
- ewentualnie uczucie niestabilności
Badanie przedmiotowe
- Oglądanie
- często bez odchyleń, ewentualnie obrzęk w okolicy łokcia
- Palpacja
- ból uciskowy po stronie łokciowej w przebiegu zespołu więzadła pobocznego przyśrodkowego (łokciowego)
- Badanie czynnościowe
- ocena stabilności podczas koślawienia przy porównaniu stron
- kontrola w pełnym wyproście i w zgięciu 30 stopni
- ramię w rotacji na zewnątrz, przedramię w supinacji
- usztywnienie odcinka dalszego ramienia od strony bocznej jedną ręką i usztywnienie dalszego odcinka przedramienia od strony przyśrodkowej drugą ręką
- wywieranie obciążenia koślawego (nacisk na staw od strony bocznej)
- wynik dodatni: nadmierne koślawienie stawu przy porównaniu stron
Diagnostyka specjalistyczna
Diagnostyka obrazowa
- Badanie rentgenowskie łokcia w 2 płaszczyznach
- diagnostyka standardowa w celu wykluczenia towarzyszących urazów kostnych
- Tomografia komputerowa (TK)
- w przypadku wewnątrzstawowych współistniejących urazów kostnych (często w przypadku zwichnięcia)
- Rezonans magnetyczny (RM)
- dobre uwidocznienie urazów więzadeł
- diagnostyka współistniejących zmian pourazowych, takich jak ciała wolne w stawie, zmiany w chrząstkach oraz uszkodzenia prostowników lub zginaczy
- USG
- ocena struktur więzadłowych i badanie czynnościowe
Wskazania do skierowania do specjalisty
- Skierowanie do chirurga urazowego/ortopedy w przypadku podejrzenia zmian więzadła torebki stawowej
- ocena stabilności stawu łokciowego i wskazanie do leczenia zachowawczego lub operacyjnego
Leczenie
Cele leczenia
- Krótkoterminowe: łagodzenie bólu
- Długoterminowe: wystarczająca stabilność stawu w celu uniknięcia przewlekłych dolegliwości
Leczenie zachowawcze
- W fazie ostrej łagodzenie bólu za pomocą paracetamolu lub NLPZ
- np. ibuprofen 600 mg według schematu 1–0–1
- W przypadku nadwyrężenia zespołu więzadłowego z zachowaną stabilnością stawu łokciowego
- w fazie ostrej ewentualnie unieruchomienie na temblaku przez 3–4 dni w celu złagodzenia bólu
- następnie wczesne ćwiczenia funkcjonalne, aby zapobiec usztywnieniu
Leczenie chirurgiczne
- Wskazane w przypadku zerwania zespołu więzadłowego i niewystarczającej kompensacji mięśniowej stabilności stawu
- Postępowanie
- anatomiczna rekonstrukcja więzadła2
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg
- Naderwanie leczone zachowawczo
- Zwykle goi się w ciągu 1–2 tygodni przy braku obciążeń.
- Zerwanie leczone chirurgicznie
- po operacji szyna unieruchamiająca na krótki okres
- wczesne ćwiczenia funkcjonalne
- Powrót do aktywności sportowej zależy od dyscypliny sportowej i zastosowanej techniki operacyjnej, zwykle trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy.
Powikłania
- Przewlekła niestabilność
- bóle
- wtórna artroza stawu łokciowego
Rokowanie
- Przy naderwaniu zazwyczaj nie pozostają żadne ograniczenia.
- W przypadku zerwania leczonego chirurgicznie powrót do uprzedniej dyscypliny sportowej może nie być zalecany, aby zapobiec kolejnym zerwaniom i przewlekłej niestabilności.
- Priorytetem w leczeniu jest przywrócenie wytrzymałości na obciążenia w czynnościach dnia codziennego.
Ilustracje
Obciążenie zespołu więzadłowego stawu łokciowego w wyniku uprawiania sportów rzutowych (źródło: Wikipedia)
Źródła
Piśmiennictwo
- Bianchi S, Martinoli C. Ultrasonografia układu mięśniowo-szkieletowego. Medipage 2009.
- Koval KJ, Zuckerman JD, Egol K (Red.). Snela S (Red. polskiego wyd.). Kompendium leczenia złamań. Medipage, 2012.
Autorzy
- Wiesława Fabian, Dr n. med., specjalista medycyny rodzinnej i chorób wewnętrznych, NZOZ Przychodnia Medycyny Rodzinnej w Szczecinie (recenzent)
- Tomasz Tomasik, Dr hab. n. med., Prof. UJ, specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (redaktor)
- Lino Witte, Dr n. med., lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, Frankfurt nad Menem