Definicja: Uszkodzenie ścięgna mięśnia prostego uda (m. rectus femoris), którego 2 głowy stanową część mięśnia czworogłowego uda (m. quadriceps femoris).
Epidemiologia: Częsty uraz sportowy, szczególnie w piłce nożnej.
Objawy: Zależny od obciążeniaból pachwiny, szczególnie przy gwałtownym zgięciu bioder (sprinty, kopanie piłki).
Badanie fizykalne: Izometryczne zgięcie biodra lub wyprostowanie kolana powodują ból w kierunku kolca biodrowego przedniego dolnego (spina iliaca anterior inferior) lub panewki (acetabulum).
Diagnostyka: Rozpoznanie na podstawie objawów klinicznych.RTG w celu wykluczenia złamania awulsyjnego. Jeśli rozpoznanie jest niejasne, konieczne może być wykonanie dodatkowego badania ultrasonograficznego lub RM.
Leczenie: Odciążenie w fazie ostrej. Następnie stopniowe zwiększanie obciążenia chorego mięśnia i jego ścięgien za pomocą fizjoterapii, z wykorzystaniem ćwiczeń wzmacniających i rozciągających.
Informacje ogólne
Definicja
Uraz ścięgna mięśnia prostego uda, którego dwie głowy stanową część mięśnia czworogłowego uda.
Epidemiologia
Częsty uraz w sportach obejmujących powtarzane sprinty i strzały do bramki1
np. piłka nożna i rugby
Anatomia kliniczna
Mięsień prosty uda jest jednym z czterech mięśni składających się na mięsień czworogłowy uda.
głowa zagięta (caput reflexum): górna powierzchnia panewki miednicznej
Połączenie
przez więzadło rzepki (ligamentum patellae) do guzowatości piszczeli (tuberositas tibiae)
Unerwienie
nerw udowy (n. femoralis): L2, L3 i L4
Funkcja
Mięsień prosty uda jest jedynym mięśniem składającym się na mięsień czworogłowy uda, który wychodzi z biodra i rozciąga się na 2 stawy.
staw biodrowy: zginanie
staw kolanowy: prostowanie
Etiologia i patogeneza
Silny skurcz mięśnia, np. podczas sprintu lub kopania piłki do bramki, może prowadzić do ostrych urazów (rozerwanie włókien mięśniowych) lub przewlekłych dolegliwości (tendinopatia spowodowana powtarzającym się mikrourazem).
Bardzo silny skurcz mięśnia może prowadzić do złamań awulsyjnych w miejscu przyczepu kolca biodrowego przedniego dolnego, szczególnie u młodych piłkarzy.2
Złamanie awulsyjne polega na oderwaniu fragmentu kości w miejscu przyczepu np. mięśnia. Dochodzi do niego w wyniku gwałtownych ruchów. Wówczas siła aparatu mięśniowego jest większa od wytrzymałości kości.
Leczenie stanu ostrego polega na odciążeniu, chłodzeniu i w razie potrzeby podaniu leków z grupy NLPZ.
Po zakończeniu fazy ostrej prowadzi się ćwiczenia fizjoterapeutyczne polegające na wzmacnianiu i rozciąganiu mięśni oraz późniejszym stopniowym obciążaniu.
Leczenie zachowawcze
Leki
Ewentualnie NLPZ
w fazie ostrej leczenie przeciwbólowe i przeciwzapalne, np. ibuprofen 600 mg według schematu 1–0–1 przez 4–5 dni lub paracetamol 1000 g wg schematu 1-1-1
Fizjoterapia
Po zakończeniu fazy ostrej należy stosować ćwiczenia wzmacniające i rozciągające odnośne ścięgno, szczególnie poprzez ćwiczenia ekscentryczne.
Leczenie chirurgiczne
Zabieg operacyjny może być konieczny w złamaniach awulsyjnych.
W tych przypadkach wykonuje się rekonstrukcję anatomiczną i ponowne przymocowanie fragmentu kości lub tenodezę.1
Zapobieganie
Ćwiczenia rozgrzewające i rozciągające przed aktywnością sportową
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg
Przy odpowiednim odpoczynku i leczeniu urazy mięśni zwykle goją się w ciągu 4–6 tygodni, w zależności od stopnia zaawansowania.
UWAGA: Ostrożne stopniowe obciążanie jest konieczne, aby uniknąć ponownego urazu mięśnia.
Powikłania
Przewlekły dyskomfort spowodowany nieelastyczną tkanką bliznowatą, szczególnie w ciężkich i/lub nawracających urazach mięśni
Rokowanie
Rokowanie jest bardzo dobre. Nawet jeśli zabieg operacyjny jest konieczny, pacjenci niemal zawsze mogą po niej wrócić do swoich stałych zajęć sportowych.2
Begum FA, Kayani B, Chang JS, et al. The management of proximal rectus femoris avulsion injuries. EFORT Open Reviews 2020; 5(11): 828-34. eor.bioscientifica.com
Lempainen L, Kosola J, Pruna R, et al. Operative Treatment of Proximal Rectus Femoris Injuries in Professional Soccer Players: A Series of 19 Cases. Orthopaedic Journal of Sports Medicine 2018. journals.sagepub.com
Sodl JF, Bassora R, Huffman GR, Keenan MA. Traumatic myositis ossificans as a result of college fraternity hazing. Clin Orthop Relat Res 2008; 466: 225-30. PubMed
Pinchcofsky H, Wansaicheong G. Ultrasonography of the Hip and Groin: Sports Injuries and Hernias. Ultrasound Clin. October 2012. 7(4):457-473. www.researchgate.net
Bianchi S, Martinoli C. Ultrasonografia układu mięśniowo-szkieletowego, tom 1-2. Wyd. Medipage.
Autorzy
Wiesława Fabian, Dr n. med., specjalista medycyny rodzinnej i chorób wewnętrznych, NZOZ Przychodnia Medycyny Rodzinnej w Szczecinie (recenzent)
Tomasz Tomasik, Dr hab. n. med., Prof. UJ, specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (redaktor)
Lino Witte, Dr n. med., lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, Frankfurt nad Menem
Definicja: Uszkodzenie ścięgna mięśnia prostego uda (m. rectus femoris), którego 2 głowy stanową część mięśnia czworogłowego uda (m. quadriceps femoris). Epidemiologia: Częsty uraz sportowy, szczególnie w piłce nożnej.