Co to jest krótkowzroczność?
Definicja
Medycznym określeniem krótkowzroczności jest miopia. Krótkowidze widzą rzeczy znajdujące się w dalszej odległości niewyraźnie i zamglone. Widzenie z bliska zwykle nie jest zaburzone.
Dioptria (dpt) jest miarą mocy refrakcyjnej oka. Normalna wartość dla zdrowego oka przy dużej odległości wynosi około 60–65 dpt. Stopień krótkowzroczności wyraża się w ujemnych wartościach dioptrii, np. -1,0 dpt.
Objawy
Zmuszanie się do patrzenia w dal i mrużenie oczu może powodować ból głowy i napięcie w karku i ramionach.
Przyczyny
Dokładna przyczyna krótkowzroczności nie jest znana. W miopii gałka oczna jest zbyt długa (miopia osiowa) albo moc refrakcyjna soczewki jest zbyt duża w stosunku do normalnie długiej gałki ocznej (miopia refrakcyjna).
Rolę odgrywają czynniki genetyczne i środowiskowe. Jeśli rodzice są krótkowzroczni, zwiększa się ryzyko, że u dzieci również rozwinie się miopia. Częsta praca z patrzeniem z bliska, np. czytanie, również może prowadzić do krótkowzroczności.
Czynniki ryzyka
- Jeśli krótkowzroczność występuje częściej w rodzinie
- Pochodzenie etniczne (dzieci pochodzenia azjatyckiego są w grupie zwiększonego ryzyka wystąpienia miopii), poziom edukacji, wiek i płeć wydają się odgrywać pewną rolę.
- Zwiększone ryzyko występuje u wcześniaków.
- Niektóre choroby (np. zespół Marfana)
Częstość występowania
Krótkowzroczność jest powszechną wadą wzroku i występuje u około jednej osoby na trzy. Równie często dotyka mężczyzn, jak i kobiety.
Wśród młodzieży w wieku 15–19 lat 27% choruje na krótkowzroczność. Najczęściej chorują młodzi dorośli w wieku od 25 do 29 lat, co stanowi 47% przypadków. Częstość występowania zmniejsza się z kolei wraz wiekiem, by w starszym wieku ponownie wzrosnąć z powodu rozpowszechnionej zaćmy.
Badania
Badania przeprowadzane są najczęściej przez optyków lub okulistów. Badanie wzroku sprawdza, jak dobrze oczy widzą w oddali i z bliska.
Za pomocą oftalmoskopu (wziernika ocznego) i lampy szczelinowej (mikroskopu) można zbadać oko i tylną część oka.
Leczenie
Przyrządy korygujące wady wzroku
Krótkowzroczność może być kompensowana przez odpowiednie przyrządy korygujące wady wzroku – okulary lub soczewki kontaktowe. Dzieci krótkowzroczne powinny nosić okulary w ciągu dnia. Soczewki kontaktowe są często preferowane ze względów kosmetycznych. Niektóre osoby, szczególnie z dużą wadą minusową, osiągają lepszą ostrość widzenia przy użyciu soczewek kontaktowych niż przy użyciu okularów.
Krople do oczu
Krople do oczu z atropiną mogą hamować progresję krótkowzroczności u dzieci. Są one przepisywane przez wielu okulistów, lecz jako zastosowanie pozarejestracyjne. Oznacza to, że krople do oczu nie są w rzeczywistości zatwierdzone do leczenia krótkowzroczności.
Postępowanie chirurgiczne
Leczenie laserowe (LASIK, LASEK, PRK)
Zabiegi laserowe zmieniają moc refrakcyjną oka. Najlepsze wyniki obserwuje się u osób z umiarkowaną miopią (-2 do -4 dpt). Z jednego z badań wynika, że 1 na 5 pacjentów leczonych metodą LASIK wymaga później drugiego zabiegu, a uzyskana korekcja z czasem nieco się zmniejsza.
Sztuczne soczewki wewnątrzgałkowe (PIOL)
W celu skorygowania miopii można wszczepić soczewki z tworzywa sztucznego, tzw soczewki fakijne. Ta procedura jest lepsza od leczenia laserowego, ponieważ poprawa widzenia trwa dłużej. Zwiększa się jednak ryzyko wystąpienia zaćmy, zwłaszcza u osób starszych. Zakres leczenia wynosi od -3,0 do -23,0 dpt. PIOL można rozważyć w grupie wiekowej pomiędzy 18. a 45. rokiem życia.
Profilaktyka
- Przed krótkowzrocznością chroni światło dzienne.
- Praca związana z korzystaniem wzorku do bliży (czytanie, pisanie) przy słabym oświetleniu powinna być maksymalnie ograniczona.
- Osoby z krótkowzrocznością są bardziej podatne na patologiczne zmiany w oku. Dlatego powinny one regularnie poddawać się badaniom kontrolnym w gabinecie lekarza okulisty.
- Profilaktyczne badania okulistyczne przydadzą się także krótkowidzom po 40. roku życia.
Rokowanie
Krótkowzroczność często pozostaje na całe życie, ale przy odpowiednim leczeniu można ją odpowiednio skorygować, a czasem nawet wyleczyć.
Jeśli krótkowzroczność jest mocno nasilona, istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia zmian w ciele szklistym (odłączenie ciała szklistego) i siatkówce (zmiany degeneracyjne, odwarstwienie siatkówki).
Dodatkowe informacje
- Krótkowzroczność (miopia) – informacje dla lekarzy
AutorAutorzy
- Ulrike Boos, redaktor w Deximed, Freiburg
- Aleksandra Kucharska-Janik, lekarz rezydent, Oddział Okulistyczny MSSW (edytor)