Kość piętowa
Kość piętowa jest nazywana po łacinie calcaneus. Jest to największa kość stępu i ma kształt czworobocznego graniastosłupa. Tylny obszar nazywany jest guzem piętowym, do którego przyczepione jest ścięgno Achillesa. Na spodzie w tylnej części znajdują się dwa wyrostki: wyrostek przyśrodkowy po stronie wewnętrznej i wyrostek boczny po stronie zewnętrznej. Na wierzchu kość piętowa ma trzy powierzchnie stawowe, które odpowiadają trzem powierzchniom stawowym kości skokowej. Kość skokowa z kolei styka się z dwiema kośćmi podudzia.
Złamania kości piętowej nie są rzadkością po upadku z dużej wysokości, gdy ląduje się na nogach. Urazy są najczęściej obserwowane w grupie wiekowej 30–50 lat i częściej u mężczyzn niż u kobiet. Ze względu na mechanizm wypadku (upadek, skok z dużej wysokości) pacjenci często mają jeszcze inne złamania lub urazy.
Złamania mogą dotyczyć stawów (śródstawowe) lub występować poza stawami (pozastawowe). Złamania śródstawowe wiążą się z wysokim ryzykiem trwałego dyskomfortu w przypadku braku zadowalającej korekty do pierwotnej pozycji. W najczęstszym typie złamań kości piętowej kość zostaje wepchnięta do jednego lub więcej stawów. Bardzo rzadko dochodzi do zerwania ścięgna Achillesa wraz z fragmentem kości piętowej.
Diagnostyka
Uraz jest zwykle spowodowany skokiem lub upadkiem z dużej wysokości, podczas którego na kość piętową wywierany jest znaczny nacisk. Często dochodzi również do innych urazów. Po urazie nie można obciążać stopy. Podczas badania zauważalna jest znaczna opuchlizna. Szerokość pięty jest zwiększona, a stopa ma kształt płaskostopia.
Złamanie jest potwierdzane w rutynowym badaniu RTG. Często zlecane są również badania TK lub RM. Badania te dostarczają z większą pewnością informacji na temat wszelkich uszkodzeń stawów kości piętowej.
Leczenie
Cel leczenia: przywrócenie funkcji stopy. Wymaga to skorygowania ewentualnego nieprawidłowego ustawienia stawu w wyniku złamania i unieruchomienia do czasu zrostu kości.
W ramach pierwszej pomocy stopa jest chłodzona, unieruchamiana i unoszona oraz podawany jest środek przeciwbólowy. Większość złamań kości bez zajęcia stawów można leczyć zachowawczo po przeprowadzeniu indywidualnej oceny. Operacja jest wskazana w przypadku większości złamań z zajęciem stawu (śródstawowych), złamań z urazem guza piętowego i złamań obejmujących ścięgno Achillesa.
Leczenie zachowawcze obejmuje odciążenie poprzez opatrunek gipsowy od palców stóp do kolana przez około 2 tygodnie. Ważna jest tutaj profilaktyka zakrzepicy; należy zasięgnąć porady w tym zakresie. Następnie można ostrożnie rozpocząć obciążanie, jeśli złamanie nie dotknęło żadnego stawu. W tym przypadku lekarz doradzi każdemu pacjentowi indywidualnie.
W przypadku zabiegu chirurgicznego obluzowana część kości jest mocowana do pozostałej kości za pomocą śrub, kołków lub płytek. Następnie stopa jest odciążana przez kilka tygodni, a trening fizyczny jest prowadzony pod nadzorem fizjoterapeuty.
Rokowanie
Rokowanie zależy od rodzaju złamania, tego, jak dobrze można przywrócić kości do ich pierwotnej pozycji i czy zostały uszkodzone powierzchnie stawowe. Około 70% pacjentów może po leczeniu w pełni ponownie obciążać stopę. Z czasem jednak wskutek zmian zwyrodnieniowych (artrozy skokowo-piętowej) źle wygojone złamania powodują stały ból stopy lub pięty. Czasami nieuniknione jest chirurgiczne usztywnienie stawu (artrodeza) w celu zmniejszenia bólu. Taka operacja prowadzi jednak do funkcjonalnego ograniczenia stopy.
Inne złamania stopy
- Złamanie kości łódkowatej/kości klinowatej
- Zwichnięcie stępu
- Złamanie kości śródstopia
- Złamanie kości łódkowatej, złamanie niewydolnościowe stopy
- Złamanie kości skokowej
- Złamanie stawu stępowo-śródstopnego
- Złamanie palca stopy
Dodatkowe informacje
- Profilaktyka zakrzepicy
- Płaskostopie
- Leczenie złamań, możliwe powikłania
- Złamania kości
- Złamanie kości śródstopia — informacje dla lekarzy
- Złamanie stopy — informacje dla lekarzy
- Złamanie kości piętowej — informacje dla lekarzy
- Złamanie kości łódkowatej — informacje dla lekarzy
Ilustracje
Autorzy
- Susanne Meinrenken, dr n. med., Brema