Jeżeli przekraczamy różne strefy czasowe, nasz wewnętrzny zegar biologiczny, który dostosowuje fazy czuwania i snu do cyklu dnia i nocy, zostaje rozregulowany.
Jest to zespół nagłej zmiany strefy czasowej (jetlag), który może wpływać na naszą zdolność do pracy i wydajność, a także na naszeoóglne wrasamopoczucie podczas pierwszych dni po podróżeniay z wakacjisamolotem do odległych krajów.
Objawy
Zasadniczo rytm dobowy jest znacznie bardziej zakłócony podczas podróży na wschód w kierunku słońca niż podczas podróży na zachód. Podróżując z północy na południe, przekracza się mniej stref czasowych, więc ma to mniejszy wpływ na rytm dobowy.
Objawy obejmują między innymi problemy z zasypianiem, słabypogorszenie senjakości snu w nocy, zmęczenie w ciągu dnia, drażliwość i rozstrój dolegliwości żołądkowo-jelitowe żołądka. Zwykle im więcej stref czasowych jest przekraczanych, tym większy dyskomfort. Istnieją duże różnice indywidualne, a na nasilenie zespołu nagłej zmiany strefy czasowej wpływaywają kilkaróżne czynnikówczynniki.
Leczenie
Na nasz normalny rytm dobowy wpływa światło, spożycieprzyjmowany pokarmupokarm, czynniki społeczne i hormon zwany melatoniną.
Większość osób jest w stanie dostosować się do nowego rytmu dobowego w ciągu 2–3 dni. Jednak niektóre osoby mają z tym duże trudności; w ich przypadku przed kolejnymi podróżami może być wymagane leczenie.
Jeśli czas trwania podróży jest krótszy niż 48 godzin, zaleca się, by w miarę możliwości utrzymać normalny rytm dobowy podczas pobytu.
W przypadku dłuższych podróży zespół nagłej zmiany strefy czasowej można złagodzić, dostosowując się do rytmu dobowego miejsca docelowego na 1–2 dni przed rozpoczęciem podróży. Dostosowanie to można wykonać poprzez przesunięcie posiłków i schematów snu. Zaleca się również jak najszybsze dostosowanie do lokalnego rytmu dobowego w zakresie posiłków, godzin snu i interakcji społecznych.
Jeśli wcześniejsze doświadczenia sugerują, że leczenie jest konieczne, można zastosować terapię światłem, melatoninę w tabletkach lub połączenie obu tych metod. Niektórzy pacjenci odnoszą również korzyści z przyjmowania tabletek nasennych przez kilka dni.
W przypadku terapii światłem, światłem dziennym lub lampą emitującą światło dzienne, można przesunąć rytm dobowy do przodu (po podróży w kierunku wschodnim), rozpoczynając ekspozycję na światło o godzinie 12 pierwszego dnia, o godzinie 10 drugiego dnia i ewentualnie o godzinie 8 trzeciego dnia.
Jeśli terapia światłem jest połączona z leczeniem melatoniną, melatoninę należy ją przyjmować 12 godzin po terapii światłem. Melatoninę można również stosować jako jedyne leczenie. W takim przypadku tabletkę zawierajz melatoninącą 3 mg melatoniny przyjmuje się o zwykłej porze snu w miejscu docelowym.
Podczas lotu należy unikać nadmiernego spożycia alkoholu, kawy i herbaty. Ważne jest również zapewnienie odpowiedniego nawodnienia, ponieważ brak płynów może prowadzić do objawów podobnych do zespołu nagłej zmiany strefy czasowej.
Autorzy
- Joanna Dąbrowska-Juszczak, lekarz (redaktor)
- Philipp Ollenschläger, dziennikarz medyczny
,Kolonia(redaktor)