Kokcydioidomikoza
Kokcydioidomikoza to zakażenie spowodowane wdychaniem zarodników grzyba Coccidioides immitis. Jest to grzyb występujący na suchych obszarach południowo-zachodniej części USA, zwłaszcza w środkowej Kalifornii, Arizonie, części Teksasu i Meksyku. Ponadto kokcydioidomikoza występuje również w Ameryce Środkowej i Południowej. Zakażenie nazywane jest również „gorączką doliny" lub „reumatyzmem pustyni" i w większości przypadków objawia się jak przeziębienie lub grypa. W Europie to zakażenie jest bardzo rzadkie.
Rocznie w USA zgłaszanych jest 25 000 przypadków zakażeń, z czego ok. 75 przebiega ze skutkiem śmiertelnym. Badania wskazują, że około 50–60% zarażonych osób nie ma żadnych objawów, więc zakażenie pozostaje nierozpoznane. Około 40% zakażonych wykazuje objawy podobne do przeziębienia lub grypy, które zwykle ustępują bez leczenia. U około 10% rozwija się ciężkie zaburzenie płucne. U niewielkiego odsetka zakażonych choroba rozwija się gwałtownie, atakując wiele narządów, zwykle skórę, kości i ośrodkowy układ nerwowy. U mniej niż 1% występuje choroba ośrodkowego układu nerwowego, która wiąże się z poważnymi objawami i zwiększoną śmiertelnością, i bez leczenia zwykle kończy się zgonem.
Przyczyny
Zakażenie wywołują zarodniki grzyba Coccidioides immitis, które dostają się do organizmu wraz z wdychanym powietrzem. Grzyb rozwija się w glebie, ale w suchych warunkach zarodniki mogą unosić się w powietrzu i rozprzestrzeniać się wraz z powietrzem. Od zakażenia do wystąpienia objawów mija zwykle od 1 tygodnia do 4 tygodni. W organizmie choroba może być ograniczona miejscowo do płuc lub rozprzestrzeniać się na inne narządy poprzez krew.
Czynniki ryzyka powikłań to: wiek (małe dzieci i osoby starsze), niedobory odporności (np. HIV, nowotwory, terapie immunosupresyjne) i trzeci trymestr ciąży. Stosunkowo często chorują osoby pochodzenia indiańskiego, azjatyckiego lub afroamerykańskiego.
Objawy
Oznaki choroby zależą od tego, które narządy zostaną zaatakowane. Tylko około 40% zarażonych wykazuje objawy. Może wystąpić kaszel (również krwawy), ból przy głębokim oddychaniu, gorączka, dreszcze, nocne poty, utrata masy ciała i osłabienie. Ponadto może pojawić się wysypka skórna (podobna do rumienia guzowatego), bóle mięśni i stawów. U ponad 1% chorych rozwija się zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (ZOMR); objawami tego zapalania są przede wszystkim ból i sztywność karku oraz ból głowy.
Diagnostyka
W badaniu krwi na chorobę zakaźną wskazuje zwiększona szybkość opadania krwinek czerwonych (OB), podwyższony poziom białka CRP i zwiększona liczba białych krwinek. W przypadku podejrzenia ostrej choroby można przeprowadzić badanie krwi (test serologiczny) na obecność przeciwciał przeciwko grzybowi. Obecność swoistych przeciwciał świadczy o reakcji układu odpornościowego na grzyba; pozwala to na dokładniejsze rozpoznanie. Można też wysłać próbkę plwociny lub płynu mózgowo-rdzeniowego do laboratorium na posiew w celu wykrycia grzyba. Ale uwaga: wdychanie zarodników grzyba uwalnianych z plwociny grozi zakażeniem.
Zwykle wykonuje się badanie rentgenowskie płuc, które może wykazać różne typowe zmiany w przebiegu choroby. Jeśli podejrzewa się poważne zakażenie kości i stawów, może być zalecana scyntygrafia, aby uzyskać dokładne potwierdzenie. Jeśli występują objawy zapalenia mózgowo-rdzeniowych (ZOMR), wykonuje się nakłucie lędźwiowe w celu zbadania płynu mózgowo-rdzeniowego. Jeśli ewentualnie jest konieczne badanie mózgu, rezonans magnetyczny (RM) pokazuje możliwe zmiany jeszcze dokładniej niż tomografia komputerowa (TK).
Leczenie
Zakażenie o lekkim przebiegu zazwyczaj nie wymaga leczenia. Zakażenie o umiarkowanym nasileniu można leczyć lekami przeciwgrzybiczymi w postaci tabletek (np. itrakonazolem). Umiarkowane lub ciężkie zakażenia mogą wymagać leczenia amfoterycyną, którą podaje się zwykle we wlewie bezpośrednio do krwi (dożylnie).
Nawet jeśli występują tylko łagodne objawy, lekarz zaleci leczenie lekami przeciwgrzybiczymi, jeśli pacjent cierpi na inne choroby, zwłaszcza niedobory odporności, lub jeśli objawy nie ustąpiły po 2 miesiącach. Leczenie przeciwgrzybicze należy kontynuować przez kilka miesięcy, a lekarz udzieli odpowiedniej porady.
W niektórych przypadkach konieczna może być interwencja chirurgiczna, na przykład w przypadku infestacji kości lub długo utrzymującej się krwawej wydzieliny z dróg oddechowych. W przypadku zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych może być konieczne (tymczasowe) założenie sztucznego drenu w postaci bardzo cienkiej rurki (zastawki), odprowadzającej płyn mózgowo-rdzeniowy. Nie ma sposobu, aby zapobiec zakażeniu. Trwają testy szczepionek.
Rokowanie
Jeśli przebieg choroby jest niepowikłany, rokowanie jest dobre. Po ustąpieniu zakażenia pacjenci wykazują dożywotnią odporność na nowe zakażenia. Jeśli jednak występuje niedobór odporności, zakażenie może nawrócić nawet po początkowym wyleczeniu.
W przypadku powikłanego przebiegu i/lub rozległych objawów może rozwinąć się ciężka postać choroby, w zależności od zaatakowanych narządów.
Dodatkowe informacje
- Przeziębienie
- Grypa
- HIV i AIDS
- Rumień guzowaty
- Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
- Scyntygrafia kości
- Kokcydioidomikoza — informacje dla lekarzy
Autorzy
- Susanne Meinrenken, dr n. med., Brema