Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Kaszel

Co to jest kaszel?

  • Kaszel jest odruchem, którego celem jest wydalenie ciał obcych z dróg oddechowych. Wyzwolenie odruchu kaszlowego następuje, kiedy kurz, ciała obce, śluz lub ropa dostaną się do dróg oddechowych lub gdy występuje stan zapalny błon śluzowych.
  • Rzęski w drogach oddechowych również odprowadzają ciała obce i śluz z dróg oddechowych. Ruch rzęsek i kaszel to dwa ważne, wzajemnie uzupełniające się mechanizmy, które chronią drogi oddechowe przed chorobami.
  • Kaszel trwający dłużej niż 8 tygodni uznaje się za przewlekły.

Częstotliwość występowania

  • Kaszel często występuje w trakcie typowego zakażenia dróg oddechowych lub po nim. W przypadku długotrwałych zakażeń lub pod koniec niegroźnych krótkich zakażeń zwykle dochodzi do odkrztuszania śluzu, co jest określane jako kaszel produktywny.
  • W przypadku zakażenia zatok przynosowych wydzielina często spływa z nosa i zatok do tylnej części gardła. Wywołuje to również odruch kaszlu, który służy oczyszczeniu gardła. Kaszel zapobiega przedostawaniu się śluzu do tchawicy lub płuc.
  • Kaszel jest jedną z najczęstszych przyczyn konsultacji dorosłych w praktyce lekarza rodzinnego. W dzieciństwie kaszel wraz z gorączką uznaje się za najczęstszy objaw we wszystkich grupach wiekowych.

Co może być przyczyną?

Najczęstsze przyczyny

  • Przeziębienie
    • Stanowi najczęstszą przyczynę.
    • Objawy przeziębienia z katarem i kaszlem; pacjent może skarżyć się na ból głowy i ból kończyn oraz uczucie braku sił.
  • Palenie tytoniu
    • Często prowadzi do kaszlu; szczególnie rano często występuje kaszel palacza.
  • Ostre zapalenie oskrzeli
    • Odróżnienie przeziębienia od ostrego zapalenia oskrzeli jest niemal niemożliwe.
    • Jeśli kaszel jest ciężki i utrzymuje się przez ponad tydzień, początkowo jest suchy i drażniący, a następnie produktywny, można podejrzewać ostre zapalenie oskrzeli; gardło i klatka piersiowa są tkliwe; występuje gorączka z pogorszonym ogólnym stanem fizycznym.
  • Zapalenie zatok przynosowych
    • zatkany nos, ból po jednej lub obu stronach powyżej zatok, ropna wydzielina z nosa
    • To zakażenie też może powodować kaszel, ponieważ ropa/śluz z zatok może spływać do gardła przez nos i trzeba ją odkrztusić.
    • Objawy utrzymują się do 12 tygodni w ostrej postaci; po tym czasie mamy do czynienia z przewlekłym zapaleniem zatok.
  • Astma
    • Przewlekły stan zapalny oskrzeli, często występujący u dzieci i młodzieży.
    • Objawia się napadami, podczas których występują trudności w oddychaniu; możliwe powtarzające się epizody kaszlu, duszności i gwiżdżący oddech.
    • U niektórych osób choroba objawia się jedynie przewlekłym kaszlem; zaostrzenie kaszlu często obserwuje się przy przeziębieniu lub wysiłku, a także w nocy.
  • Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)
    • Najczęściej występuje u obecnych lub byłych palaczy; ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem.
    • Choroba rozwija się podstępnie i towarzyszą jej napady duszności i kaszlu.
    • W przypadku zakażeń układu oddechowego dochodzi do pogorszenia ogólnego samopoczucia.
  • Zapalenie płuc
    • Często występuje u osób starszych i osób w osłabionym ogólnym stanie fizycznym; przyczyną może być zakażenie bakteryjne lub wirusowe.
    • często produktywny kaszel, gorączka, osłabiony ogólny stan fizyczny, nierzadko duszność i w pewnych okolicznościach ból podczas oddychania
  • Krztusiec
    • Często występuje epidemicznie; od zakażenia do wybuchu choroby mija zwykle 7–10 dni, rzadko 6–20 dni.
    • Charakterystyczny jest kaszel utrzymujący się przez kilka tygodni i ataki kaszlu, które kończą się typowym świszczącym oddechem.
  • Reakcja niepożądana na leki

Rzadsze przyczyny

  • Ciało obce w drogach oddechowych
    • Może wystąpić u dzieci lub osób poważnie osłabionych.
    • Zwykle prowadzi do nagłego kaszlu, trudności w oddychaniu i ewentualnie zasinienia twarzy chorego (przypadek nagły!). U niektórych osób po pojawieniu się pierwszych objawów może nastąpić okres bezobjawowy, trwający od kilku dni do kilku tygodni, po którym mogą wystąpić narastające trudności w oddychaniu.
  • Zgaga
    • Występuje we wszystkich grupach wiekowych, w tym u małych dzieci, ale prawdopodobieństwo wzrasta wraz z wiekiem.
    • Przyczyną objawów, takich jak uczucie pieczenia w gardle lub klatce piersiowej i piekący ból w górnej części żołądka, jest cofanie się treści żołądka do przełyku (refluks); często wywołuje przewlekły kaszel.
  • Gruźlica płuc
    •  
    • Objawy są raczej nieswoiste, a schorzenie objawia się w postaci braku sił, utraty masy ciała, nocnych potów, suchego kaszlu, a następnie kaszlu produktywnego.
  • Nowotwór płuca
    • Jest najczęstszą przyczyną zgonów związanych z rakiem u mężczyzn i trzecią najczęstszą przyczyną zgonów związanych z rakiem u kobiet; często występuje u długoletnich palaczy.
    • Jego objawy to między innymi kaszel, trudności w oddychaniu, krwawa wydzielina z dróg oddechowych, utrata apetytu i utrata masy ciała.
  • Sarkoidoza
    • Ostra lub przewlekła choroba zapalna organizmu, która w 90% przypadków atakuje płuca; nierzadko choroba ujawnia się po raz pierwszy w wieku 20–40 lat.
    • Objawy choroby obejmują brak sił, gorączkę, przedłużający się kaszel, którego przyczyna jest niejasna, trudności w oddychaniu; czasami rozpoznanie jest przypadkowe; sarkoidoza może również wpływać na skórę, oczy, nerwy, wątrobę lub serce.
  • Niewydolność serca
    • Często występuje u osób starszych.
    • ostra niewydolność serca
    • przewlekła niewydolność serca
      • Charakteryzuje się dusznością podczas wysiłku, kaszlem, utratą sił, dusznością podczas leżenia, napadową dusznością w nocy, przyrostem masy ciała z powodu gromadzenia się płynów w organizmie.
  • Nieprawidłowe rozszerzenie oskrzeli (rozstrzenie oskrzeli)
    • choroba wrodzona lub nabyta
    • Występuje sporadyczny lub przewlekły kaszel, duże ilości śluzowej plwociny, zwiększona ilość wydzieliny, na przykład podczas zmiany pozycji.
  • Niejasna przyczyna
    • U nawet 46% pacjentów nie uda się ustalić przyczyny kaszlu pomimo dokładnego badania. W tym przypadku często możliwe jest jedynie leczenie objawowe.

Badanie lekarskie

Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?

  • W przypadku kaszlu i złego ogólnego stanu fizycznego i/lub dodatkowych objawów, takich jak wysoka gorączka, należy zasięgnąć porady lekarza.
  • Badanie lekarskie należy również przeprowadzić, jeśli kaszel utrzymuje się przez długi czas (ponad kilka tygodni).

Historia choroby

Lekarz może zadać następujące pytania:

  • Od kiedy występuje kaszel?
  • Czy pacjent jest przeziębiony?
  • Czy występuje gorączka?
  • Czy zdiagnozowano chorobę, która może wyjaśniać kaszel?
  • Czy kaszel jest silny?
  • Czy kaszel zmienia się w ciągu dnia?
  • Czy kaszel jest suchy, czy z odkrztuszaniem śluzu?
    • Jeśli pacjent odkrztusza dużo śluzu, jakiego koloru jest ten śluz?
  • Czy kaszel występuje zauważalnie często po posiłku, kawie itp.?
  • Czy pacjent często kaszle w nocy?
  • Czy pacjent często kaszle rano?
  • Czy istnieją określone czynniki, które wywołują kaszel?
  • Czy kaszel występuje szczególnie podczas wysiłku?
  • Czy występuje duszność?
  • Czy często występuje zgaga lub kwaśne odbijanie?
  • Czy pacjent jest narażony na duże ilości pyłu lub gazów?
  • Czy pacjent przyjmuje regularnie leki?

Co jest przedmiotem badania?

  • Przeprowadzane jest dokładne badanie płuc:
    • kontrola oddychania, jak szybko pacjent oddycha, jak ciężko oddycha, czy ma opuchnięte nogi i czy żyły na szyi są widoczne
    • opukiwanie pleców w celu wykrycia ewentualnych zagęszczeń (konsolidacji) w płucach
    • osłuchiwanie płuc pod kątem nietypowych szmerów, sugerujących zaburzenie płucne.
  • Można wykonać badania krwi w celu wykrycia zakażeń lub innych schorzeń.
  • Czasami wykonuje się zdjęcie rentgenowskie płuc.

Skierowanie do specjalisty

  • Jeśli rozpoznanie jest niejasne lub leczenie nie jest skuteczne, pacjent otrzymuje skierowanie do specjalisty chorób płuc.
  • Jeśli wystąpią oznaki poważnej choroby, pacjenci mogą zostać przyjęci do szpitala.

Co można zrobić we własnym zakresie?

  • Leczenie zależy od przyczyny kaszlu.
  • W przypadku przeziębienia lub ostrego zapalenia oskrzeli (zakażenia wirusowego) zaleca się picie wystarczającej ilości płynów, niepalenie i przyjmowanie paracetamolu lub ibuprofenu w razie potrzeby.

Dodatkowe informacje

Autorzy

  • Markus Plank, mgr inż., dziennikarz medyczny i naukowy, Wiedeń
  • Marlies Karsch-Völk, dr n. med., lekarz rodzinny, Monachium
  • Susanne Meinrenken, dr n. med., Brema
Hustenreflex; Atemwegserkrankung; Atemwegsinfekt; produktiver Husten; Reizhusten; Bronchialschleim
Kaszel
document-information document-nav document-tools
Kaszel jest odruchem, którego celem jest wydalenie ciał obcych z dróg oddechowych. Wyzwolenie odruchu kaszlowego następuje, kiedy kurz, ciała obce, śluz lub ropa dostaną się do dróg oddechowych lub gdy występuje stan zapalny błon śluzowych.
Pulmonologia
Kaszel
/link/1aa6580063ca4c2cb3cfc2443874dcc9.aspx
/link/1aa6580063ca4c2cb3cfc2443874dcc9.aspx
kaszel
SitePublic
Kaszel
K.Reinhardt@gesinform.de
Kj.Reinhardt@gesinformmroz@konsylium24.de (patched by linkmapper)pl
pl
pl
pl