Document version compare

Nastrój depresyjny — co to jest?

Przygnębienie przez większą część dnia
Utrata zainteresowania czynnościami i radości z czynności, które wcześniej sprawiały radość.
Zmęczenie i osłabienie napędu
Możliwe dodatkowe dolegliwości fizyczne, takie jak ból głowy, ból brzucha, zaburzenia snu

Częstotliwość występowania

Depresję rozpoznaje się u około 10% pacjentów w gabinetach lekarzy rodzinnych.
Co najmniej 25% kobiet i 15% mężczyzn zapada przynajmniej raz w życiu na depresję wymagającą leczenia.
Większość poważnych zaburzeń depresyjnych rozpoczyna się w późnym okresie dojrzewania.

Jak poważny jest nastrój depresyjny?

Jak głęboka jest depresja?
- Wyraża się to między innymi stopniem ograniczenia czynnościowego: Czy brakuje energii nawet do wykonywania codziennych zadań i czynności?
Czy rolę odgrywają czynniki psychospołeczne?
- sytuacja finansowa, praca, rodzina itp.
Wiele osób z tą chorobę ma dolegliwości fizyczne bez występowania choroby somatycznej.

Jakie są możliwe przyczyny?

Najczęstsze przyczyny, które zazwyczaj wymagają rozpoczęcia leczenia

Epizod depresyjny, pierwsze wystąpienie
- W łagodnych, umiarkowanych lub ciężkich epizodach depresyjnych zwykle występuje przygnębienie i osłabienie napędu, a aktywność spada. Zmniejszają się zdolność do odczuwania przyjemności lub zainteresowania oraz zdolność koncentracji. Często nawet najmniejszy wysiłek wiąże się z silnym zmęczeniem lub szybką męczliwością. Z reguły występują zaburzenia snu i utrata apetytu. Poczucie własnej wartości i pewność siebie są prawie zawsze obniżone. Nawet w przypadku łagodnej depresji często występuje poczucie winy i bezwartościowości.
- Przygaszony nastrój prawie nie zmienia się z dnia na dzień, nie wpływają na niego okoliczności zewnętrzne i mogą mu towarzyszyć tzw. „somatyczne” objawy, takie jak obojętność i brak radości, budzenie się kilka godzin wcześniej, depresja, która jest szczególnie wyraźna rano, silne osłabienie napędu, niepokój, utrata apetytu, utrata masy ciała i niechęć do czynności seksualnych.
- Więcej szczegółowych informacji można znaleźć w artykule Depresja.
Zaburzenie depresyjne, nawracające
- Zaburzenie to charakteryzuje się powtarzającymi się epizodami depresyjnymi (patrz wyżej) bez niezależnych faz podwyższonego nastroju i energii (manii).
- Pierwszy epizod może wystąpić na każdym etapie życia, od dzieciństwa do starości, i może być zarówno ostry, jak i powolnie narastający. Czas trwania jest różny i może wynosić od kilku tygodni do kilku miesięcy. U niektórych pacjentów występują epizody nadmiernej aktywności (manii). W takich przypadkach obraz kliniczny nazywa się zaburzeniem maniakalno-depresyjnym (zaburzeniem afektywnym dwubiegunowym).
Depresja poporodowa
- Epizod depresyjny jest klasyfikowany jako depresja poporodowa, jeśli rozpoczyna się mniej niż cztery tygodnie po porodzie. Ryzyko wystąpienia depresji jest jednak zwiększone przez okres do sześciu miesięcy po porodzie.
- Zaburzenie to może mieć różne nasilenie, od łagodnych dolegliwości po ciężką postać depresji. Aby spełnić kryteria diagnostyczne, nastrój depresyjny musi występować prawie codziennie przez większą część dnia przez okres dwóch tygodni lub dłużej.
- Około 10–15% wszystkich matek choruje po porodzie na taką depresję.
Stanowiąca podłoże choroba somatyczna
- Na przykład cukrzyca, niedoczynność tarczycy, nowotwór, niedokrwistość, przewlekłe zakażenie: nastrój depresyjny może być objawem towarzyszącym tym chorobom.
Uogólnione zaburzenie lękowe
- Objawem współistniejącym jest lęk o uogólnionym i trwałym charakterze, nieograniczający się do określonych sytuacji lub okoliczności. Nazywa się to również lękiem „wolnopłynącym”.
- Wiodące objawy mogą być różne. Możliwe objawy to utrzymująca się nerwowość, drżenie, napięcie mięśni, wzmożone pocenie się, senność, kołatanie serca, zawroty głowy i dyskomfort w nadbrzuszu. Osoby chore często wyrażają lęk, że one same lub ich krewni mogą zachorować lub ulec wypadkowi. Depresja jest dodatkowym objawem u wielu takich osób.
Lęk napadowy
- Lęk napadowy charakteryzuje się nawracającymi, napadowymi, silnymi stanami lękowymi (paniką), które nie są ograniczone do określonych sytuacji lub okoliczności, są więc nieprzewidywalne.
- Podobnie jak w przypadku innych zaburzeń lękowych, główne objawy obejmują nagle rozpoczynające się kołatanie serca, ból w klatce piersiowej, uczucie duszenia się, zawroty głowy i poczucie nierealności. Często w wyniku tych dolegliwości pojawia się strach przed śmiercią, utratą kontroli lub „zwariowaniem”. Również w tym przypadku częstym objawem towarzyszącym jest nastrój depresyjny.
Nadużywanie substancji
- Nadmierne spożywanie alkoholu i zażywanie leków może prowadzić do objawów depresji.
- Na początku dla wielu osób celem konsumpcji jest złagodzenie lęku społecznego.
Wywołane przez leki
- Kortyzon, beta-blokery, doustne środki antykoncepcyjne („pigułki”) i inne leki mogą powodować objawy kliniczne podobne do depresji.

Najczęstsze przyczyny, które zwykle nie wymagają leczenia

Żałoba
- Żałoba po drastycznym doświadczeniu, takim jak strata, separacja lub śmierć, jest normalną reakcją.
- Z reguły objawy depresji utrzymują się przez kilka miesięcy po takim wydarzeniu, ale z czasem ulegają znacznej poprawie.
- Żałoba może przerodzić się w depresję, jeśli osoba, której dotyczy, nie jest w stanie przepracować swoich uczuć.

Rzadkie przyczyny, które zazwyczaj wymagają leczenia

Dystymia
- Dystymia charakteryzuje się przewlekłym nastrojem depresyjnym utrzymującym się przez kilka lat. Około 1% populacji cierpi na tę chorobę w którymś momencie życia.
- Objawy nie są na tyle nasilone lub długotrwałe, aby uzasadniały rozpoznanie łagodnego, umiarkowanego lub ciężkiego zaburzenia depresyjnego.
- Jeśli dystymia jest leczona lekami przeciwdepresyjnymi, efekt jest porównywalny do tego przy łagodnej do umiarkowanej depresji.

Co można zrobić we własnym zakresie?

Ważne jest, aby nie ukrywać swoich uczuć i myśli, lecz jeśli to możliwe, dzielić się nimi z kimś.
Jeśli to możliwe, wsparcie mogą dać krewni, przyjmując pozytywne nastawienie.

Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?

Jeśli depresyjny nastrój utrudnia wykonywanie codziennych czynności lub utrzymuje się przez dłuższy czas, potrzebna jest profesjonalna pomoc.
Nawet jeśli bliscy i przyjaciele często mogą wspierać cię przez jakiś czas, na dłuższą metę zwykle taka sytuacja ich przerasta i zaleca się poszukiwanie pomocy medycznej lub psychologicznej.

Jak przebiega wizyta u lekarza?

Historia choroby

Lekarz w gabinecie może zadać następujące pytania:

Od jak dawna występują te dolegliwości?
Czy nastrój depresyjny jest stały, czy występuje fazami?
- Czy nastrój depresyjny już kiedyś się pojawiał?
Jakie dolegliwości występują obecnie?
- Zmęczenie, trudności z koncentracją, smutek, zaburzenia snu, brak apetytu, apatia, dolegliwości bólowe?
Czy miało miejsce jakieś stresujące wydarzenie?
Czy występuje bezsenność?
Czy występują myśli samobójcze?
Jak wygląda radzenie sobie z zadaniami życia codziennego? Jak wygląda sytuacja w pracy i w domu oraz kontakty z przyjaciółmi?
Czy występują fazy wyjątkowo dobrego nastroju? Czy ktoś o czymś takim wspomniał?
Czy zwiększyło się spożycie alkoholu?
Czy używane są leki o potencjale uzależniającym?

Badanie lekarskie

Lekarz określi stopień nasilenia depresji i oceni, czy występują objawy poważnego zaburzenia psychicznego oraz jaki wpływ ma depresja na pacjenta.
W razie potrzeby przeprowadzane zostanie badanie lekarskie w celu wykluczenia choroby somatycznej.

Dalsza diagnostyka

Za pomocą kwestionariusza (istnieją różne) lekarz spróbuje określić stopień nasilenia depresji.
W razie potrzeby można również przeprowadzić pewne badania krwi w celu wykluczenia choroby podstawowej.

Skierowanie do specjalisty lub szpitala

Wielu pacjentów z depresją może (początkowo) być leczonych przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.
W przypadku ciężkiej depresji lub gdy leczenie nie prowadzi do poprawy, pacjent zostanie skierowany do gabinetu psychiatrycznego lub psychologicznego. W wyjątkowych przypadkach konieczna może być również hospitalizacja.

Uwaga!

Kto odczuwa poważne dolegliwości ze znacznym przygnębieniem i lękiem, powinien jak najszybciej zwrócić się o pomoc lekarską.
Jest to szczególnie ważne w przypadku myśli samobójczych.

Autor

Susanne Meinrenken, dr n. med., dziennikarz medyczny, Brema