Co to jest skręt jądra/skręt powrózka nasiennego?
W przypadku skrętu jądra obraca się ono wokół własnej osi, co powoduje również skręcenie tzw. powrózka nasiennego. Powrózek nasienny zawiera nasieniowody, naczynia krwionośne jądra i włókna nerwowe jądra. Obrót upośledza przepływ krwi do powrózka nasiennego; w najgorszym przypadku przepływ krwi może być tak silnie zahamowany, że jądro otrzymuje zbyt mało krwi i tlenu a tkanka obumiera — dochodzi do zgorzeli jądra.
Nagły, silny ból w jednej połowie moszny lub jednostronnie w dolnej części brzucha może być objawem skręcenia jądra:
- Nudności i wymioty również są częstymi objawami, rzadziej występuje też gorączka.
- Moszna puchnie i może pojawić się rozległy obrzęk.
- Objawy mogą wystąpić na przykład podczas uprawiania sportu lub w wyniku wypadku.
- Niektórzy pacjenci doznają wielokrotnego (niepełnego) skręcenia jąder, które ustępuje samoistnie.
Skręt jądra może dotyczyć chłopców i mężczyzn w każdym wieku. Jednak najczęściej występuje u noworodków lub osób w okresie dojrzewania. W 65% przypadków chłopcy są w wieku od 12 do 18 lat; w tej grupie wiekowej dotyczy to 1 na 4000 chłopców.
Przyczyny
W trakcie życia płodowego jądro początkowo rozwija się w jamie brzusznej chłopca, po czym migruje na zewnątrz przez kanał pachwinowy wraz z naczyniami i nerwami oraz tkanką łączną skóry. Aby doszło do skrętu jądra, musi istnieć wrodzona tendencja jądra do skręcania się. Jądro musi być zawieszone na tyle luźno, aby mogło się w określonych sytuacjach obrócić.
Ból jest spowodowany uciskiem nerwu jądra i odcięciem dopływu krwi do jądra. Nieleczona przerwa w dopływie krwi prowadzi do tego, że tkanka jądra otrzymuje zbyt mało tlenu, przez co po kilku godzinach ulega trwałemu zniszczeniu. Zmniejszony przepływ krwi z jądra powoduje także obrzęk. Ten obrzęk może wywierać dodatkowy nacisk na tętnice z zewnątrz i jeszcze bardziej pogorszyć sytuację.
Jądro może zostać obrócone od 180 stopni do ponad 720 stopni. Im bardziej się obróci, tym szybciej pojawią się zaburzenia krążenia. Stopień skręcenia można określić jedynie poprzez chirurgiczne otwarcie i kontrolę wzrokową. To, jak bardzo zaburzony jest przepływ krwi, zależy od tego, jak długo trwa skręt i jak bardzo skręcony został powrózek nasienny. Poważne zaburzenia krążenia mogą wystąpić już po 4 godzinach od skręcenia i prawie zawsze występują po 24 godzinach.
Rozpoznanie
Badanie moszny może być trudne z powodu silnego bólu, co może opóźnić postawienie właściwej diagnozy. Typowe objawy to, oprócz ostrego bólu, nudności, wymioty, pocenie się, czasami gorączka. Jedno lub oba jądra są czerwone, opuchnięte, bolesne i nieco uniesione.
Skręt jądra może również wystąpić, mimo że jądro pozostaje w jamie brzusznej (jądro niezstąpione). Wówczas ból jest bardziej zlokalizowany w okolicy podbrzusza i bardziej przypomina zapalenie wyrostka robaczkowego.
Stan ten może być mylony z mniej poważnym stanem, w którym skręcone są tylko mniejsze części tkanki w jądrze, ale nie cały powrózek nasienny (skręt szypułyprzyczepka jądra). Często pojawia się bolesny guzek i niebieskawe przebarwienie górnego bieguna jądra.
Objawy skrętu jądra mogą czasami przypominać zapalenie najądrza lub jądra. Również uwięźnięta przepuklina pachwinowa może powodować podobne dolegliwości.
W niektórych przypadkach można wykonać badanie ultrasonograficzne jąder i najądrzy w celu wyjaśnienia choroby narządów. Jednak badanie ultrasonograficzne również może nie dać pewności. Chociaż rezonans magnetyczny mógłby postawić ostateczną diagnozę, badanie to zwykle trwa jednak zbyt długo i opóźniłoby ważną operację.
Leczenie
W przypadku skrętu jądra jedynym sposobem leczenia jest jak najszybsza operacja (w ciągu 6 godzin). Dlatego, jako środek ostrożności, pacjent czasami wymaga ostrej operacji, nawet jeśli rozpoznanie nie zostało jeszcze jednoznacznie ustalone. Celem operacji jest odwrócenierozwiązanie skręconegotu jądra poprzez jego odwrócenie i przymocowanieumocowanie obu jąder szwem wewnątrz moszny. ZmniejszaProcedura tota zmniejsza ryzyko wystąpieniaponownego skrętu w przyszłościcenia, nawet w nieuszkodzonymprzypadku jądrzedra nienaruszonego, alechoć istnieje nadal jest on możliwyliwość jego wystąpienia.
Jeśli operacja nie jest możliwa wystarczająco szybko, lekarz może spróbować ostrożnie odkręcić jądro ręcznie. Czasami wymaga to więcej niż jednego pełnego obrotu. Następnie należy jak najszybciej sprawdzić, czy jądro nadal znajduje się we właściwej pozycji i przeprowadzić jego chirurgiczne unieruchomienie.
Rokowanie
Skręcenie jądra może nastąpić w ciągu kilku minut. Przy szybkim leczeniu rokowanie jest bardzo dobre. Jeśli skręt trwa dłużej niż 6 godzin, istnieje ryzyko, że tkanka jądra obumrze i przestanie funkcjonować. Pod warunkiem, że drugie jądro jest czynnościowo sprawne, pacjent nadal może być płodny.
Dodatkowe informacje
- Zapalenie najądrzy
- Zapalenie wyrostka robaczkowego
- Przepuklina pachwinowa
- Skręt powrózka nasiennego — informacje dla personelu medycznego
Autorzy
- Marcin Major, lekarz, Kraków (recenzent)
- Susanne Meinrenken, dr n. med., Brema