Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Wrodzone deformacje stóp 

Informacje ogólne

Definicja

  • Badanie stóp jest niezbędnym elementem badania noworodków.
  • Jeśli anomalie stóp u dzieci zostaną rozpoznane na wczesnym etapie, można zaplanować odpowiednie korekty w optymalnym czasie.1-2
  • Stopę można anatomicznie podzielić na trzy części:
    1. Tyłostopie z kością skokową (talus) i kością piętową (calcaneus)
    2. Śródstopie z kością łódkowatą (os naviculare), sześcienną (os cuboideum) i klinowatą (os cuneiforme) 1–3
    3. Przodostopie z kośćmi śródstopia (ossa metatarsalia) i paliczkami

Częstość występowania

  • Deformacje stóp są stosunkowo powszechne.
  • Wynikają one z ograniczonej mobilności w łonie matki, ponieważ płód musi się poruszać w celu prawidłowego rozwoju układu mięśniowo-szkieletowego.

Czynności diagnostyczne

  • Diagnoza jest zwykle stawiana natychmiast po urodzeniu podczas badania lekarskiego w szpitalu.

ICD-10

  • Q66 Wrodzone zniekształcenia stóp
    • Q66.0 Stopa końsko-szpotawa wrodzona
    • Q66.1 Stopa piętowo-szpotawa wrodzona
    • Q66.2 Szpotawość śródstopia wrodzona
    • Q66.3 Inne wrodzone zniekształcenia szpotawe stopy
    • Q66.4 Stopa piętowo-koślawa wrodzona
    • Q66.5 Wrodzona stopa płaska
    • Q66.6 Inne wrodzone zniekształcenia koślawe stopy
    • Q66.7 Stopa wydrążona
    • Q66.8 Inne wrodzone zniekształcenia stopy
    • Q66.9 Wrodzona wada stopy, nieokreślona

Diagnostyka różnicowa

Metatarsus varus – stopa szpotawa

  • Przyczyna
    • Jest to sztywna deformacja w płaszczyźnie poprzecznej, która prowadzi do przyśrodkowego odchylenia kości śródstopia (ossa metatarsalia).
    • Z kolei elastyczne, funkcjonalne zniekształcenie określane jest jako przywiedzenie śródstopia (metatarsus adductus).
  • Częstość występowania
    • Z 1-2 przypadkami na 1000 żywych urodzeń, stopa sierpowata jest jedną z najczęstszych wrodzonych deformacji stóp.3
    • W jednym z badań opisano nawet 3 przypadki na 100 żywych urodzeń.4
  • Objawy i wyniki
    • zwiększone zakrzywienie palców do wewnątrz i boczna krawędź stopy w kształcie litery C5
    • powiększony rozstęp między 1. i 2. palcem
    • przyśrodkowy fałd skórny w okolicy przodostopia przy wyraźnej stopie sierpowatej
  • Leczenie
    • elastyczna stopa sierpowata (metatarsus adductus)
      • możliwość aktywnej korekcji: terapia nie jest konieczna6
      • możliwość biernej korekcji: ćwiczenia rozciągające wykonywane przez rodziców w domu, ale z wątpliwym skutkiem7
    • sztywna stopa sierpowata (metatarsus varus)
      • kontrowersyjna terapia8, od bandażowania po szyny gipsowe6
      • środki chirurgiczne w przypadku niepowodzenia leczenia zachowawczego
      • Rokowanie jest jednak bardzo dobre.

Pes equinovarus – stopa końsko-szpotawa

  • Przyczyna
    • Jest to wrodzona, wieloczynnikowa deformacja, którą można przypisać czynnikom genetycznym i wewnątrzmacicznym.9
  • Częstość występowania
    • 1–2 przypadki na 1000 żywych urodzeń10
  • Objawy i wyniki
    • odwrócenie i przywodzenie przodostopia (w dół i do wewnątrz)
    • odwrócenie pięty (która jest mała) i stępu
    • ograniczony wyprost w obszarze stawu skokowego i podskokowego (stopa szpiczasta)
    • wewnętrzna rotacja podudzia
    • ważne: odróżnienie od stopy końsko-szpotawej, która zasadniczo nie wymaga leczenia!
  • U specjalisty
    • Jeśli stopa jest funkcjonalnie zdrowa po skutecznym leczeniu redresyjnym, zdjęcia rentgenowskie nie są bezwzględnie konieczne.
    • Przed rozległą korekcją chirurgiczną stopy końsko-szpotawej należy zawsze wykonać standardowe zdjęcie rentgenowskie w 2 projekcjach, najwcześniej po 3. miesiącu życia.
  • Leczenie
    • opatrunek gipsowy Ponsetiego na różnych etapach, często z tenotomią ścięgna Achillesa, później może być konieczna bardziej złożona operacja11

Pes calcaneovalgus

  • Synonim: stopa piętowa
  • Przyczyna
    • skrócenie mięśni unoszących stopę (M. tibialis anterior)
    • Górny staw skokowy jest ekstremalnie przeprostowany, tył stopy jest skierowany w stronę piszczeli.
  • Częstość występowania
    • Problem ten dotyka niecałe 5% wszystkich noworodków.12
    • Deformacja ta występuje częściej u dziewczynek niż u chłopców.
    • Może występować po jednej lub obu stronach.
  • Objawy i wyniki
    • Występuje zewnętrzna rotacja kości piętowej, ścięgno Achillesa jest nadmiernie rozciągnięte, a mięśnie przedniej części podudzia są napięte.
    • Stopa jest skręcona do góry i na zewnątrz.
  • U specjalisty
    • Diagnozę kliniczną można potwierdzić badaniem rentgenowskim.
  • leczenie
    • W większości przypadków deformacja ustępuje samoistnie. Jednak im wyraźniejsza zmiana, tym bardziej przekonujące wskazanie do interwencji. Eksperci nie są jednak zgodni w tej kwestii.8,13-14
    • Delikatna redresja przez rodziców podczas rozciągania prostowników grzbietu stopy w kierunku podeszwowym jest zwykle wystarczająca.
    • Jeśli stopa nie może być zgięta podeszwowo w pozycji neutralnej, należy rozważyć stopniowe obniżanie gipsu do pozycji podeszwowej.

Talus verticalis

  • Synonim: wrodzone płaskostopie
  • Przyczyna
    • W przeciwieństwie do elastycznej deformacji kości piętowej, talus verticalis jest sztywną deformacją.
    Częstość występowania 
    • rzadko
    • Zwykle związana z zespołami i chorobami nerwowo-mięśniowymi, tylko 5% przypadków ma charakter idiopatyczny.
  • Objawy i wyniki
    • zgięcie podeszwowe tyłostopia, kość skokowa i piętowa skierowane w dół, zgięcie grzbietowe przodostopia (stopa suszkowata)
    • Rezultatem jest zwichnięcie przyśrodkowych kości stępu na głowie i szyi kości skokowej.
    • Stopa jest sztywna, a łuk wypukły.
    • Należy również zwrócić uwagę na inne wady rozwojowe, ponieważ w większości przypadków występują inne deformacje (liczne przykurcze stawów po urodzeniu) lub przepuklina oponowo-rdzeniowa.13,15
  • U specjalisty
    • Badanie rentgenowskie przy maksymalnym zgięciu podeszwowym może przyczynić się do rozpoznania i diagnostyki różnicowej kości skokowej skośnej.
  • leczenie
    • W większości przypadków konieczna jest operacja. Zabieg jest skomplikowany.
    • Alternatywnie możliwe jest leczenie gipsem z sukcesywną redresją.

Polidaktylia

  • Przyczyna
    • Podejrzewa się przyczynę genetyczną.
  • Częstość występowania
    • brak różnic między płciami
    • częściej u osób pochodzenia afrykańskiego niż u osób pochodzenia europejskiego (3,6-13 lub 0,3-1,3 na 1000 żywych urodzeń)16
  • Objawy i wyniki
    • często zarówno nadliczbowe palce u rąk, jak i u nóg
    • polidaktylia przedosiowa: dodatkowe palce w obszarze 1. promienia
    • polidaktylia poosiowa: dodatkowe palce w obszarze 5. promienia
    • z reguły brak ograniczeń funkcjonalnych w polidaktylii stopy
  • U specjalisty
    • Badanie rentgenowskie może być przydatne do wyjaśnienia zmian w strukturach kostnych.
  • Leczenie
    • w skomplikowanych przypadkach usunięcie struktur pomocniczych
    • Zabieg jest często wykonywany w wieku 6-9 miesięcy.13,16

Syndaktylia

  • Przyczyna
    • przyczyna genetyczna z różnymi wadami genetycznymi; wykrywana zarówno w dziedziczeniu autosomalnym dominującym, jak i autosomalnym recesywnym17
  • Częstość występowania
    • około 1 przypadek na 2000–2500 żywych urodzeń16
  • Objawy i wyniki
    • błona między palcami rąk lub nóg
    • różne stopnie zrostu, od częściowego do całkowitego
    • zwykle między 2. a 3. palcem
  • U specjalisty 
    • Należy wykonać badanie rentgenowskie, aby wykluczyć dalsze anomalie.18
  • Leczenie
    • Zazwyczaj jest to problem kosmetyczny, a nie funkcjonalny. Leczenie jest rzadko konieczne.13.
    • Zaleca się, aby przed podjęciem jakiejkolwiek interwencji poczekać, aż dziecko będzie w stanie uczestniczyć w podejmowaniu decyzji.

Digitus superductus – zachodzące na siebie palce stóp

  • Przyczyna
    • często anomalia rodzinna
  • Częstość występowania
    • taka sama częstotość występowania u dziewcząt i chłopców
  • Objawy i wyniki
    • zwykle dotyczy 5. palca, często po obu stronach.
    • przywodzenie i lekka rotacja zewnętrzna palucha
    • zgięty grzbietowo staw śródstopno-paliczkowy, płytka paznokcia często mniejsza niż zwykle16
  • leczenie
    • Deformację można zwykle skorygować poprzez lekkie rozciągnięcie lub zastosowanie wyściółki między palcami, ewentualnie również poprzez zabandażowanie sąsiedniego palca.19
    • Jeśli dziecko zacznie chodzić przed skorygowaniem nieprawidłowej pozycji, może to powodować dyskomfort i konieczność operacji.15

Zespół pasm owodniowych

  • Przyczyna
    • Występuje, gdy cienkie owodniowe pasma owijają się wokół różnych części kończyn wewnątrz macicy.16
  • Częstość występowania
    • 1 przypadek na 15000 żywych urodzeń
  • Objawy i wyniki
    • zajęcie palców u rąk i nóg
    • Dystalny obrzęk palucha i obrzęk limfatyczny; głębsze zwężenia mogą wymagać amputacji.
  • leczenie
    • W większości przypadków jest to jedynie niewielki problem kosmetyczny i tylko w wyjątkowych przypadkach konieczny jest zabieg chirurgiczny.

Wywiad lekarski

  • Czy w rodzinie występują dziedziczne deformacje?

Badanie fizykalne

  • Należy porównać obie stopy i poszukać asymetrii.
  • Sprawdzić ruchomość.
    • elastyczność, sztywność, nieprawidłowa postawa, ograniczona mobilność i asymetria

Wskazania do skierowania

Lista kontrolna przy skierowaniu

Wrodzone deformacje stóp

  • Cel skierowania
    • diagnostyka? Leczenie zachowawcze (ortopedyczne środki pomocnicze)? Leczenie chirurgiczne?
  • Wywiad
    • Jakieś wcześniejsze rozpoznanie i leczenie? Rozwój?
    • Opis deformacji; chód?
    • Inne istotne choroby współwystępujące?
  • Badanie przedmiotowe
    • Porównanie obu stóp: Asymetrie? Sprawdzanie ruchomości
  • Badanie uzupełniające
    • ewentualnie Prześwietlenie rentgenowskie?

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

Quellen

Literatur

  1. Gore AI, Spencer JP. The newborn foot. Am Fam Physician 2004; 69: 865-72. PubMed
  2. McKee-Garrett TM. Lower extremity positional deformations. UpToDate, last updated Feb 27, 2015. UpToDate
  3. Sass P, Hassan G. Lower extremity abnormalities in children. Am Fam Physician 2003; 68: 461-8. American Family Physician
  4. Scherl SA. Common lower extremity problems in children. Pediatr Rev 2004; 25: 52. www.ncbi.nlm.nih.gov
  5. Mankin KP, Zimbler S. Gait and leg alignment: what's normal and what's not. Contemp Pediatr 1997;14:41-70. PubMed
  6. Williams CM, James AM, Tran T. Metatarsus adductus: development of a non-surgical treatment pathway. J Paediatr Child Health 2013; 49(9): 428-33. www.ncbi.nlm.nih.gov
  7. Eamsobhana P, Rojjananukulpong K, Ariyawatkul T, et al. Does the parental stretching programs improve metatarsus adductus in newborns?. J Orthop Surg (Hong Kong) 2017. www.ncbi.nlm.nih.gov
  8. Connors JF, Wernick E, Lowy LJ, Falcone J, Volpe RG. Guidelines for evaluation and management of five common podopediatric conditions. J Am Podiatr Med Assoc 1998;88:206-22. PubMed
  9. Patel M. Clubfoot. Medscape, last updated Apr 16, 2017. emedicine.medscape.com
  10. Parker SE, Mai CT, Strickland MJ, et al. Multistate study of the epidemiology of clubfoot. Birth Defects Res A Clin Mol Teratol 2009; 85(11): 897-904. www.ncbi.nlm.nih.gov
  11. Bridgens J, Kiely N. Current management of clubfoot (congenital talipes equinovarus). BMJ 2010; 340:c355. BMJ (DOI)
  12. Widhe T. Foot deformities at birth: a longitudinal prospective study over a 16-year period. J Pediatr Orthop 1997;17:20-4. PubMed
  13. Hoffinger SA. Evaluation and management of pediatric foot deformities. Pediatr Clin North Am 1996;43:1091-111. PubMed
  14. Wall EJ. Practical primary pediatric orthopedics. Nurs Clin North Am 2000;35:95-113. PubMed
  15. Fixsen JA. Problem feet in children. J R Soc Med 1998;91:18-22. PubMed
  16. McDaniel L, Tafuri SA. Congenital digital deformities. Clin Podiatr Med Surg 1996;13:327-42. PubMed
  17. Malik S. Syndactyly: phenotypes, genetics and current classification. Eur J Hum Genet 2012; 20(8): 817-24. www.ncbi.nlm.nih.gov
  18. Gene Deune E. Syndactyly Clinical Presentation. Medscape. Last updated Jan 02, 2018. emedicine.medscape.com
  19. Manusov EG, Lillegard WA, Raspa RF, Epperly TD. Evaluation of pediatric foot problems: Part I. The forefoot and the midfoot. Am Fam Physician 1996; 54:592-606. American Family Physician

Autoren

  • Lino Witte, Dr. med., Arzt in Weiterbildung, Orthopädie und Unfallchirurgie, Münster
Q66; Q660; Q661; Q662; Q663; Q664; Q665; Q666; Q667; Q668; Q669
Deformacje stóp Wrodzona deformacja stopy Metatarsus varus Stopa sierpowata Pes adductus Metatarsus adductus Pes equinovarus Stopa końsko-szpotawa Pes calcaneovalgus Stopa piętowa Talus verticalis Stopa suszkowata Polidaktylia Syndaktylia Digitus superductus Zachodzące na siebie palce stóp Zespół pasm owodniowych
Wrodzone deformacje stóp 
document-symptom document-nav document-tools document-theme
Badanie stóp jest niezbędnym elementem badania noworodków. Jeśli anomalie stóp u dzieci zostaną rozpoznane na wczesnym etapie, można zaplanować odpowiednie korekty w optymalnym czasie.1-2
Pediatria
Deformacje stóp, wrodzone
/link/10f8c847fe5446aa9e38b35eb9df911d.aspx
/link/10f8c847fe5446aa9e38b35eb9df911d.aspx
deformacje-stop-wrodzone
SiteProfessional
Deformacje stóp, wrodzone
K.Reinhardt@gesinform.de
Ksilje.Reinhardt@gesinformlango@nhi.de (patched by linkmapper)no
pl
pl
pl