Wprowadzenie
- Szybkie wdrożenie zabiegów resuscytacyjnych ma kluczowe znaczenie dla pacjentów z zatrzymaniem krążenia.
- Nie tylko profesjonaliści, ale także osoby spoza personelu medycznego powinni być w stanie wykonać podstawowe czynności.
- Pożądane byłoby zwiększenie świadomości na ten temat wśród osób spoza personelu medycznego, także poprzez lekarzy rodzinnych.
- Wytyczne dotyczące resuscytacji są publikowane przez Europejską Radę Resuscytacji (European Resuscitation Council — ERC)1.
- Poza rozwinięciem kluczowych ustaleń dotyczących resuscytacji, w ostatniej wersji wytycznych przedstawiono różne systemy ratowania życia:
- przeszkolenie w zakresie resuscytacji jak największej liczby osób spoza personelu medycznego
- wdrażanie technologii umożliwiających zaangażowanie osób znajdujących się w pobliżu do udzielania pierwszej pomocy, np. alarmowanie przez aplikację na smartfonie
- telefonicznie wspomagana resuscytacja wykonywana przez osoby spoza personelu medycznego z udziałem centrali przyjmującej wezwanie pogotowia
- utworzenie centrów ds. zatrzymania krążenia specjalizujących się w opiece nad pacjentami z nagłym zatrzymaniem krążenia (tylko dla pacjentów dorosłych)
Podstawowa resuscytacja wykonywana przez osoby spoza personelu medycznego (Basic Life Support — BLS)
- Resuscytacja przez osoby spoza personelu medycznego może objąć trzy pierwsze etapy łańcucha przeżycia.
- Łańcuch przeżycia
- rozpoznanie zatrzymania krążenia i wezwanie pogotowia ratunkowego
- wczesne rozpoczęcie resuscytacji z masażem serca (ew. dodatkowa wentylacja mechaniczna)
- wczesne rozpoczęcie defibrylacji (jeśli dostępny jest automatyczny defibrylator zewnętrzny AED)
- czynności zaawansowane
- ustandaryzowane leczenie po resuscytacji
- Instruowanie osób udzielających pierwszej pomocy również przez telefon, zazwyczaj przez centralę przyjmującą wezwanie (resuscytacja przez telefon)
- Istotne jest współdziałanie pomiędzy:
- dyspozytorami pogotowia
- osobami udzielającymi pierwszej pomocy
- wczesnym użyciem AED
- dyspozytorami pogotowia
- Wspiera osoby udzielające pierwszej pomocy przy stwierdzeniu zatrzymania krążenia.
- Kieruje nimi podczas resuscytacji (resuscytacja przez telefon).
- Kieruje nimi przy ew. użyciu defibrylatora AED.
- Osoba udzielająca pierwszej pomocy
- Po stwierdzeniu zatrzymania krążenia powinna wykonać przynajmniej uciśnięcia klatki piersiowej/
- Jeżeli osoby udzielające pierwszej pomocy są w stanie i są do tego skłonne, mogą wykonać także wentylację mechaniczną (w razie potrzeby razem z inną osobą).
- AED
- wczesne rozpoczęcie defibrylacji przez osobę udzielającą pierwszej pomocy przy właściwym rytmie serca
- Defibrylacja wykonana w ciągu 3–5 minut może zwiększyć przeżywalność do 50–70%.
informacje ogólne
- Wytyczne mają zastosowanie do wszystkich dzieci w wieku od 0 do 18 lat, z wyjątkiem „noworodków zaraz po urodzeniu“.
- Pacjenci wyglądający jak dorośli mogą być leczeni jak dorośli.
Prowadzenie BLS u dzieci
ERC Guideline: BLS u dzieci1
- Należy zadbać o bezpieczeństwo osoby udzielającej pierwszej pomocy i dziecka.
- Rozpoznanie zatrzymania krążenia
- Sprawdzić, czy dziecko reaguje:
- potrząsnąć lekko za ramiona
- zapytać głośno: „Czy wszystko jest w porządku?“
- Sprawdzić, czy dziecko oddycha normalnie:
- udrożnić drogi oddechowe poprzez odchylenie głowy i uniesienie podbródka, ew. rękoczyn Esmarcha (przeprost głowy, pociągnięcie żuchwy do przodu i do góry)
- Czy można rozpoznać normalny oddech (widoczny, słyszalny lub wyczuwalny, maks. 10 sekund na ocenę)?
- ważne: Próby łapania powietrza należy traktować jako zatrzymanie akcji oddechowej!
- Sprawdzić, czy dziecko reaguje:
- W przypadku braku oddechu lub nieprawidłowego oddechu
- wezwanie pogotowia (w miarę możliwości przez inne osoby udzielające pierwszej pomocy, w przeciwnym razie samodzielnie przy użyciu funkcji głośnika w telefonie komórkowym)
- Jeśli w pobliżu znajduje się AED (automatyczny defibrylator zewnętrzny), poprosić osobę udzielającą pomocy, aby go przyniosła.
- Rozpoczęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej
- rozpoczęcie od 5 oddechów
- następnie 15 uciśnięć klatki piersiowej
- następnie naprzemiennie 2 oddechy ratownicze i 15 uciśnięć klatki piersiowej do czasu przybycia zespołu ratownictwa medycznego lub do momentu, gdy dziecko zacznie wykazywać jednoznaczne oznaki życia z regularnym oddechem
Postępowanie w przypadku braku reakcji, ale przy zachowanym oddychaniu
- Ułożyć pacjenta w pozycji bocznej ustalonej
- Stała gotowość do rozpoczęcia resuscytacji krążeniowo-oddechowej w przypadku pogorszenia się stanu pacjenta
- Sprawdzać oddech co minutę
- W przypadku wątpliwości co do oddychania należy rozpocząć lub wznowić resuscytację krążeniowo-oddechową.
Postępowanie w przypadku niedrożności dróg oddechowych spowodowanej obecnością ciała obcego
- Jeśli początek objawów jest bardzo nagły i w wywiadzie istnieje podejrzenie niedrożności dróg oddechowych spowodowane przez ciało obce.
- Dopóki dziecko skutecznie kaszle (w pełni reaguje na mowę, kaszle głośno, bierze oddech przed kaszlem, płacze lub mówi), interwencja nie jest konieczna.
- ciągłe monitorowanie i zachęcanie do kaszlu
- W przypadku nieskutecznego kaszlu (pogarszanie się świadomości, cichszy kaszel, niemożność oddychania lub mówienia, sinica) — uderzenia w plecy
- Celem jest usunięcie przeszkody za pomocą jednego uderzenia, a nie wielu.
- Jeśli uderzenia w plecy nie usuną blokady spowodowanej przez ciało obce, należy wykonać uciśnięcia klatki piersiowej u niemowląt i brzucha u dzieci.
- regularnie naprzemiennie uderzać w plecy i uciskać
- W przypadku utraty przytomności kontynuować BLS
Technika uciskania klatki piersiowej i wentylacji mechanicznej
Uciskanie klatki piersiowej — technika
- Uciśnięcia klatki piersiowej
- położyć dziecko płasko na twardej powierzchni
- ścisnąć dolną połowę mostka o 1/3 wysokości klatki piersiowej (u wszystkich dzieci, niezależnie od wieku)
- następnie całkowicie odciążyć klatkę piersiową
- częstotliwość 100–120/min
- Odzież zdejmować tylko wtedy, gdy poważnie utrudnia ona uciskanie klatki piersiowej.
- niemowlę (<1. roku życia)>
- umieścić dwa opuszki palców (wskazujący i środkowy lub oba kciuki) na środku klatki piersiowej
- dzieci (>1. roku życia)
- umieścić nasadę kciuka na mostku pośrodku klatki piersiowej (unieść przy tym palce)
- technika jednej dłoni u małych dzieci
-
technika dwóch dłoni u starszych dzieci (jak u dorosłych)
- umieścić nasadę kciuka na mostku pośrodku klatki piersiowej (unieść przy tym palce)
Wentylacja mechaniczna metodą usta-usta — technika
- Niemowlęta (<1. roku życia)>
- udrożnienie dróg oddechowych: trzymając głowę w neutralnej pozycji, pociągnąć dolną szczękę do przodu, nie odchylając głowy do tyłu
- umieścić usta nad ustami i nosem dziecka
- dzieci (>1. roku życia)
- udrożnienie dróg oddechowych: ostrożnie odchylić głowę dziecka do tyłu i unieść podbródek
- zacisnąć nos dziecka i umieścić usta nad ustami dziecka
- Wentylacja
- Wykonać równomierny wydech w usta dziecka lub w usta i nos przez około 1 sekundę, aby klatka piersiowa wyraźnie się uniosła.
- Kompetentne osoby powinny, jeśli to możliwe, zamiast podawania oddechów ratowniczych wykonywać wentylację z użyciem maski z workiem rozprężnym i tlenem.
- Jeżeli klatka piersiowa nie porusza się, jest to oznaka niedrożności dróg oddechowych.
- jak najlepsze udrożnienie górnych dróg oddechowych
Automatyczny defibrylator zewnętrzny (AED)
- W przypadku niemowląt i dzieci w wieku poniżej 8 lat w razie możliwości należy stosować AED z dostosowaniem mocy wyładowania.
- Jeśli urządzenie nie jest dostępne, należy użyć standardowego defibrylatora AED przeznaczonego dla wszystkich grup wiekowych.
- Środki zaawansowanej resuscytacji krążeniowo-oddechowej (ALS) u dzieci
Ilustracje
Pozycja boczna ustalona
Pozycja boczna ustalona, krok 1
- Ułożyć osobę poszkodowaną na plecach
- Ramię bliższe osoby udzielającej pomocy jest zgięte pod kątem 90 stopni w stawie łokciowym.
- Naprzeciwległe ramię należy położyć nad klatką piersiową.
- Obserwować reakcje osoby poszkodowanej
Pozycja boczna ustalona, krok 2
- Chwycić pacjenta za bark znajdujący się dalej od osoby udzielającej pierwszej pomocy (niebieska strzałka) i podnieść jednocześnie kolano znajdujące się dalej od osoby udzielającej pierwszej pomocy (czerwona strzałka)
- Obserwować reakcje osoby poszkodowanej
Pozycja boczna ustalona, krok 3
- Kontynuować ruch z poprzedniej pozycji i obrócić pacjenta na bok, ciągnąc za ramię (niebieska strzałka) i kolano (czerwona strzałka)
- Posłużyć się podłożem, korzystając z nachylonych i ukośnych powierzchni, jeżeli są one dostępne i/lub gdy osoba okazuje się być ciężka.
- Obserwować reakcje osoby poszkodowanej
Pozycja boczna ustalona, krok 4
- Umieścić ramię pod głową i wyprostować szyję/odchylić głowę nieco do tyłu
- Przed wezwaniem pomocy upewnić się, że pacjent oddycha i ma udrożnione drogi oddechowe.
Technika wentylacji
Technika wentylacji: drożne drogi oddechowe
- Należy zwrócić uwagę na drożne/otwarte drogi oddechowe. Pacjenta kładzie się na plecach. Jedną ręką unosi mu się żuchwę do góry/wysuwa do przodu. Za pomocą drugiej ręki znajdującej się na czole odchyla się głowę mocno do tyłu.
- Należy zwrócić również uwagę na to, aby pomiędzy każdą wentylacją mechaniczną powietrze wydostawało się na zewnątrz, obserwować ruchy klatki piersiowej.
Technika wentylacji: unoszenie podbródka
- Zaleca się uniesienie podbródka w celu utrzymania drożności dróg oddechowych. Uniesienie/podtrzymanie podbródka ku górze zapobiega przesuwaniu się języka do tyłu i blokowaniu przepływu powietrza.
- Sposób postępowania (dziecko >1. roku życia)
- unieść podbródek i odchylić głowę do tyłu
- usunąć luźne przedmioty znajdujące się w jamie ustnej
- ścisnąć nos dwoma palcami ręki podtrzymującej czoło
- wziąć głęboki oddech i objąć wargami całe usta dziecka Następnie spokojnie wykonać wydech, tak aby klatka piersiowa się unosiła.
- Oddalić swoje usta i sprawdzić, czy wydobywa się powietrze.
Szczególna uwaga w przypadku COVID-19
- Porady dotyczące ochrony własnej:
- zakryć usta i nos pacjenta szmatką lub ubraniem
- ewentualnie zrezygnować z wentylacji mechanicznej
- Zobacz także artykuł Choroba układu oddechowego wywołana przez koronawirusa SARS-CoV-2 (COVID-19).
Patienteninformationen
Patienteninformationen in Deximed
Quellen
Leitlinie
- European Resuscitation Council. Guidelines for Resuscitation. Stand 2021. www.cprguidelines.eu
Literatur
- European Resuscitation Council. Guidelines for Resuscitation. 2021. cprguidelines.eu
Autor*innen
- Lino Witte, Dr. med., Arzt in Weiterbildung Allgemeinmedizin, Frankfurt