Informacje ogólne
Definicja
- Złamania w stawie kolanowym1
- złamanie rzepki
- złamania kłykci kości udowej
- złamanie wyniosłości międzykłykciowej kości piszczelowej
- Izolowane złamanie wyniosłości międzykłykciowej kości piszczelowej należy rozumieć jako złamanie awulsyjne przyczepu więzadła krzyżowego przedniego na kości piszczelowej.
- złamanie guzowatości kości piszczelowej
- częste złamania awulsyjne u nastolatków
- złamanie głowy kości piszczelowej
- Złamanie awulsyjne przy przyczepie więzadła; zasadniczo złamania awulsyjne zwykle występują u dzieci, u których więzadła są mocniejsze od kości (zob. wyżej złamanie wyniosłości międzykłykciowej kości piszczelowej).
Częstość występowania
- Złamania rzepki, złamania kłykci kości udowej i złamania kości piszczelowej występują głównie u młodszych pacjentów w związku z aktywnością sportową lub wypadkami drogowymi.
- Złamania awulsyjne są szczególnie częste u dzieci i młodzieży z odroślami kości, które nie uległy jeszcze skostnieniu.
Etiologia i patogeneza
- Złamania w stawie kolanowym mogą być efektem mechanizmu urazu bezpośredniego lub pośredniego.
- U młodych ludzi częstą przyczyną są wypadki drogowe i urazy sportowe, u osób starszych upadki (w wyniku potknięcia).
- Ten sam mechanizm urazu może prowadzić do różnych urazów w zależności od wieku oraz struktury kości i więzadeł.
- Na przykład uraz połączony ze szpotawym ustawieniem stawu kolanowego może spowodować zerwanie więzadeł bocznych u osób młodszych, podczas gdy u osób starszych raczej dojdzie do złamania kłykcia przyśrodkowego kości piszczelowej.
Czynniki predysponujące
- Sport kontaktowy, sprint i skoki
- Osteoporoza
ICD-10
- S72.4 Złamanie nasady dalszej kości udowej
- S82.0 Złamanie rzepki
- S82.1 Złamanie nasady bliższej piszczeli
Diagnostyka
Kryteria diagnostyczne
- Typowy wywiad lekarski, badanie przedmiotowe i potwierdzenie na podstawie RTG
Diagnostyka różnicowa
- Stłuczenie kolana
- Urazy wewnętrznych struktur stawu kolanowego
Wywiad lekarski
- Opis mechanizmu urazu
- Kierunek i siła urazu?
- W jakiej pozycji był staw kolanowy w chwili urazu?
- Wcześniejsze urazy stawu kolanowego
- Wymagania czynnościowe w odniesieniu do stawu kolanowego
- praca zawodowa
- aktywność sportowa
- Objawy
- ból
- obrzęk
- ograniczenie czynnościowe
- uczucie niestabilności?
- W przypadku ran otwartych: ochrona przeciwtężcowa?
Badanie przedmiotowe
- Oględziny
- siniaki?
- urazy skóry?
- wcześniejsze blizny?
- siła mięśniowa (porównanie prawej i lewej strony wskazujące na wcześniejsze urazy)
- obrzęk tkanek miękkich?
- wysięk śródstawowy (wylew krwi do stawu)?
- ewidentna niewspółosiowość kości?
- Badanie palpacyjne kości i więzadeł/przyczepów
- tkliwość w miejscu złamania, ewentualnie trzeszczenie
- Ocena czynności
- ukrwienie, ruchomość i czucie na obwodzie w części dalszej względem miejsca złamania
- sprawdzenie zakresu ruchów czynnych i biernych (o ile ból na to pozwala)
- badanie stabilności więzadeł kolana (o ile ból na to pozwala)
Diagnostyka u specjalisty
- prześwietlenie rentgenowskie
- staw kolanowy w 2 projekcjach
- TK
- w celu lepszego uwidocznienia złożonych złamań i planowania przedoperacyjnego
- RM
- w podejrzeniu urazów więzadeł lub łąkotek
- Nakłucie stawu
- zarówno diagnostyczne (wylew krwi do stawu? krople tłuszczu jako objaw złamania), a także terapeutyczne w celu złagodzenia bólu
Wskazania do skierowania do specjalisty
- W podejrzeniu złamania skierowanie do chirurga urazowego
Leczenie
Cele leczenia
- Przywrócenie prawidłowej anatomii i czynności stawu kolanowego
Ogólne informacje o leczeniu
- Leczenie zależy od rodzaju złamania i stopnia przemieszczenia.
- Zasadniczo proste złamania bez istotnego przemieszczenia i bez przesunięcia w stawie zwykle można leczyć zachowawczo. We wszystkich innych przypadkach konieczna jest chirurgiczna rekonstrukcja anatomiczna w postaci osteosyntezy.
- Wcześnie wdrażane ćwiczenia funkcjonalne mają zapobiec zesztywnieniu kolana i zdarzeniom zakrzepowo-zatorowym.
Leczenie doraźne
- Pierwsza pomoc zgodnie z protokołem RICE:
- Rest (odpoczynek)
- Ice (chłodzenie)
- Compression (ucisk)
- Elevation (uniesienie)
- Dodatkowo wystarczająca analgezja
- Kule łokciowe
- Możliwa Profilaktyka przeciwzakrzepowa
Przebieg, powikłania i rokowanie
przebieg
- Zarówno w leczeniu zachowawczym, jak i chirurgicznym pożądane jest wczesne wdrożenie ćwiczeń funkcjonalnych, aby zapobiec utracie funkcji i powikłaniom zakrzepowo-zatorowym.
powikłań
- Współistniejące urazy nerwowo-naczyniowe
- Rozkawałkowane złamanie nasady dalszej kości udowej lub plateau kości piszczelowej stanowi zagrożenie dla tętnicy podkolanowej.
- Złamanie nasady bliższej kości strzałkowej zagraża nerwowi strzałkowemu.
- Zespół ciasnoty przedziałów powięziowych, zwłaszcza w przypadku poważnych urazów tkanek miękkich
- Zakażenie tkanek miękkich i/lub zapalenie kości i szpiku w przypadku złamania otwartego
- Uraz wewnętrznych struktur kolana (więzadła krzyżowe, łąkotki)
- Gonartroza pourazowa
Rokowanie
- Rokowanie zależne od stopnia ciężkości złamania i urazów współistniejących.
- Przy zachowanej kongruencji powierzchni stawowych i stabilnym złamaniu rokowanie jest raczej korzystne.
Ilustracje
Prawidłowy obraz rentgenowski stawu kolanowego z boku: 1 = rzepka, 2 = część dalsza kości udowej, 3 = szpara stawowa, 4 = część bliższa kości piszczelowej, 5 = kość strzałkowa
Quellen
Literatur
- Steele M. Knee fracture. Medscape, last updated Apr 13, 2020. emedicine.medscape.com
Autor*innen
- Lino Witte, Dr. med., Arzt in Weiterbildung Allgemeinmedizin, Frankfurt a. M.