Informacje ogólne
Definicja
- Złamanie trzonu kości ramiennej bez uszkodzenia stawów sąsiednich1
- między górną krawędzią przyczepu końcowego mięśnia piersiowego większego i miejscem tuż powyżej dołu wyrostka łokciowego (2/6 do 5/6 trzonu kości ramiennej)
Częstość występowania
- Rzadkie złamanie
- Stanowi około 3% wszystkich złamań kości długich.
- Zapadalność
- 15 przypadków na 100 000 osób
- Wiek
- Notuje się dwa szczyty zapadalności:
- 1. szczyt między 20. a 30. rokiem życia (urazy wysokoenergetyczne)
- szczyt w wieku >60 lat (upadek z wysokości ciała)
- Notuje się dwa szczyty zapadalności:
Etiologia i patogeneza
- Rodzaj złamania zależy od mechanizmu wypadku.
- mechanizm pośredni (np. siłowanie się na rękę): złamanie spiralne
- mechanizm bezpośredni: złamanie poprzeczne lub ukośne
- Jeśli struktura kości jest prawidłowa, do złamania zwykle konieczny jest uraz wysokoenergetyczny, np. wypadek drogowy.
- W przypadku osteoporozy kości złamanie może powstać wskutek nawet niewielkiego urazu, na przykład przewrócenia się w domu.
- Osteoliza uwarunkowana nowotworem stanowi około 10% przypadków.
Czynniki predysponujące
- Złamania patologiczne
- przerzuty
- torbiel kości
- osteoporoza
- Zespół dziecka maltretowanego
ICD-10
- S.42.3 Złamanie trzonu kości ramiennej
Diagnostyka
Kryteria diagnostyczne
- Potwierdzenie rozpoznania w badaniu RTG
Diagnostyka różnicowa
- Stłuczenie
- Inne złamania kości ramiennej
Wywiad lekarski
- Analiza przebiegu zdarzenia
- adekwatny uraz lub podejrzenie złamania patologicznego
- Wcześniejsze urazy kończyny górnej
- Leki
- choroby współistniejące
- W przypadku otwartych rany sprawdzić status ochrony przeciwtężcowej.
Badanie przedmiotowe
- Oględziny
- pozycja odciążająca uszkodzonego ramienia
- ślad po stłuczeniu i krwiak
- Rany w obszarze złamania
- opuchlizna, pęcherze po złamaniu
- otwarte złamanie z przebiciem skóry
- zanieczyszczenie w obszarze późniejszej operacji/dołu pachowego (trądzik, trądzik odwrócony)
- Palpacja
- tkliwość uciskowa trzonu kości ramiennej
- trzeszczenie
- Uwaga: aby uniknąć uszkodzenia nerwu promieniowego, badanie należy wykonywać z zachowaniem szczególnej ostrożności.
- Ocena czynności
- ból podczas ruchów czynnych i biernych
- zakres ruchomości zdrowej strony jako punkt odniesienia
- krążenie obwodowe
- deficyty neurologiczne, nawet w 12% przypadków uszkodzenie nerwu promieniowego
- motoryka: opadanie nadgarstka
- czucie: autonomiczny obszar zaopatrzenia przez nerw promieniowy w obrębie grzbietu dłoni w części promieniowej i w pierwszej przestrzeni międzykostnej
- Sprawdzić pod kątem ewentualnych obrażeń współistniejących, zwłaszcza przy urazach w wyniku wypadków przy dużych prędkościach.
Badania dodatkowe w praktyce lekarza rodzinnego
- Zazwyczaj nie są konieczne.
Diagnostyka u specjalisty
- Prześwietlenie rentgenowskie
- trzon kości ramiennej i stawy sąsiednie w dwóch projekcjach (staw ramienny i
łokciowy)
- trzon kości ramiennej i stawy sąsiednie w dwóch projekcjach (staw ramienny i
- TK
- w podejrzeniu uszkodzenia w ramach złamania także głowy kości ramiennej lub obszaru nadkłykciowego/obszaru obu kłykci
- W podejrzeniu złamania w związku z osteoporozą wykonać densytometrię kostną.
Wskazania do skierowania
- W podejrzeniu złamania skierowanie pacjenta do gabinetu chirurgii urazowej
Leczenie
Cele leczenia
- Przywrócenie prawidłowej czynności ramienia, barku i
łokcia
Ogólne informacje o leczeniu
- Wybór procedury leczenia zależy od typu złamania, jakości kości (osteoporoza), wieku biologicznego, wymagań czynnościowych i chorób współistniejących.
- Do wyboru są procedury zachowawcze i chirurgiczne (gwoździe śródszpikowe vs. osteosynteza zewnętrzna/płytkowa), choć nie wykazano wyraźnej przewagi żadnej z tych metod.
Terapia zachowawcza
- Wskazania
- złamania trzonu w środkowej jednej trzeciej kości bez szczeliny (dobry kontakt kość-kość),
szczególnie złamania bez przemieszczenia lub z niewielkim przemieszczeniem (długie złamania skośne) - złamania, które można nastawić i utrzymać
- ogólne lub miejscowe przeciwwskazania do zabiegu
- złamania trzonu w środkowej jednej trzeciej kości bez szczeliny (dobry kontakt kość-kość),
- Postępowanie
- krótkotrwałe unieruchomienie na 2–3 tygodnie (np. opatrunek Gilchrista)
- dalsze leczenie czynnościowe przy użyciu ortezy typu Sarmiento (sztywny gips lub bandaż z tworzywa sztucznego) przez 8–10 tygodni
- bierne i czynne ćwiczenia ruchowe w bezbolesnym zakresie
- środki przeciwbólowe, np. ibuprofen 400 mg według schematu 1–1–1
Leczenie chirurgiczne
- Wskazania
- otwarte złamania
- zagrożenie zespołem ciasnoty przedziałów powięziowych (wskazanie nagłe)
- złamanie z ubytkiem kości
- trwałe rozejście/tworzenie się szczelin
- seryjny uraz kończyny (dodatkowo złamanie przedramienia, „pływający łokieć”)
- towarzyszące uszkodzenia naczyń krwionośnych
- uszkodzenie nerwów (wtórne uszkodzenie nerwu promieniowego po manipulacji)
- Pierwotne uszkodzenie nerwu promieniowego nie jest bezwzględnym wskazaniem do operacji ze względu na wysoki wskaźnik samoistnego wyleczenia.
- Powszechne stosowane i akceptowane procedury
- osteosynteza płytkowa
- gwoździe śródszpikowe
- połączenia implantów
- zewnętrzny stabilizator (w przypadku ciężkich urazów tkanek miękkich lub politraumatyzmu)
- Usunięcie implantów
- możliwe, ale nie bezwzględnie konieczne
- Wskazanie należy rozważyć indywidualnie.
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg
- Bez leczenia może dość do zrostu z deformacją lub utworzenia się stawu rzekomego.
Powikłania
- Niewspółosiowość/deformacja rotacyjna
- Stawy rzekome
- Porażenie nerwu promieniowego
- Ograniczona ruchomość barku i stawów obwodowych (pourazowe zwłóknienie stawów, zesztywnienie barku)
- W przypadku zabiegu operacyjnego ogólne czynniki ryzyka, takie jak krwawienie, zakażenie lub uszkodzenie implantów
Rokowanie
- W ponad 90% przypadków gojenie złamania jest zadowalające, z dobrym zakresem ruchu i możliwością obciążania1.
Dalsze postępowanie
- W leczeniu zachowawczym kontrolne badania radiologiczne według zaleceń specjalistów prowadzących leczenie
Ilustracje
Kość ramienna, najczęstsze miejsca złamań
Quellen
Literatur
- Lawless M. Midshaft humerus fractures. Medscape, last updated Nov 08, 2022. emedicine.medscape.com
Autor*innen
- Lino Witte, Dr. med., Arzt in Weiterbildung Allgemeinmedizin, Münster