informacje ogólne
Definicja
- Tępy uraz oka bez perforacji1
Częstość występowania
- Stłuczenie gałki ocznej bez złamania oczodołu jest częstą przyczyną konsultacji w praktyce lekarza rodzinnego.
Etiologia i patogeneza
- Występuje w wyniku działania tępej siły w obszarze oka, np. w wyniku uderzeń pięścią, małymi twardymi kulkami lub piłkami
- Może prowadzić do pęknięcia gałki ocznej, odklejenia siatkówki, krwotoków, niedowładu mięśni ruchowych oka itp.
ICD-10
- S05 Uraz oka i oczodołu
- S05.1 Stłuczenie gałki ocznej i tkanek oczodołu
Diagnostyka
Kryteria diagnostyczne
- Tępy uraz w obszarze gałki ocznej
Diagnostyka różnicowa
- Zapalenie tkanki łącznej oczodołu
- Bardzo łatwo jest pomylić zapalenie tkanki łącznej oczodołu z krwiakiem urazowym.
- Dlatego przed postawieniem rozpoznania stłuczenia należy upewnić się, że doszło do tępego urazu oka.
- Pęknięcie gałki ocznej
- Krwistek urazowy
- Odklejenie siatkówki
Wywiad lekarski
- Tępy uraz oka (np. uderzenie, piłka)
- Ból
Badanie przedmiotowe (w zależności od rodzaju i zakresu urazu)
- Podwójne widzenie podczas patrzenia w górę lub w dół
- podejrzenie złamania oczodołu
- Krwistek (wylew krwi do komory przedniej oka)
- krwawienie często ze zrębu tęczówki
- Wchłania się zwykle w ciągu kilku dni.
- możliwe krwawienie wtórne (10–20%)
- w ciągu pierwszych 2–3 dni
- Może upośledzać wchłanianie krwi poprzez blokowanie siateczki beleczkowej.
- ryzyko jaskry wtórnej
- Jeśli krew przeniknie do rogówki, może to prowadzić do hemochromatozy.
- Uraz tęczówki
- urazowa mydriaza (anizokoria) z uszkodzeniem mięśnia zwieracza źrenicy
- oderwanie zrębu tęczówki (oderwanie tęczówki od podstawy) lub mięśnia zwieracza źrenicy
- możliwe porażenie mięśnia zwieracza, przejściowe (porażenie tęczówki) lub trwałe (uszkodzenie nerwów)
- urazowa mydriaza (anizokoria) z uszkodzeniem mięśnia zwieracza źrenicy
- Uraz soczewki
- przemieszczenie soczewki w wyniku działania gwałtownej siły (zwichnięcie albo podwinięcie soczewki)
- Zwiększona głębokość komory sprawia, że tęczówka traci oparcie. Prowadzi to do drżenia tęczówki.
- przemieszczenie soczewki w wyniku działania gwałtownej siły (zwichnięcie albo podwinięcie soczewki)
- Urazy siatkówki
- krwotok do siatkówki
- oftalmoskopia: mniejsze punktowe lub większe ostro odgraniczone krwotoki do siatkówki
- obrzęk siatkówki
- oftalmoskopia: szaro-białe przebarwienie siatkówki
- pogorszenie wzroku (zwykle przejściowe, ale nie zawsze, nawet jeśli obrzęk szybko ustępuje)
- krwotok do siatkówki
- Urazowe odwarstwienie siatkówki
- oftalmoskopia: szarawe odwarstwiania siatkówki
- Przedarcia/urazy siatkówki powodują przenikanie krwi lub wysięku między siatkówką a nabłonkiem barwnikowym, co prowadzi do odklejania siatkówki.
- Do odklejania siatkówki mogą również prowadzić zmiany bliznowate po urazach lub chorobach.
- Krwotok do ciała szklistego
- krwotoki z naczyń krwionośnych siatkówki lub ciała szklistego
- Opóźnione wchłanianie krwi może prowadzić do proliferacji tkanki łącznej i zmętnienia ciała szklistego.
- Rozszerzona źrenica
- Może wskazywać na uraz głowy2.
Badanie uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego
- Palpacja brzegów oczodołu
Diagnostyka u specjalisty
- Tonometria
- TK (RTG) oczodołu w przypadku podejrzenia złamania2
Wskazania do skierowania
- Natychmiastowe skierowanie do specjalisty w przypadku podejrzenia
- poważniejszych uszkodzeń z krwotokami śródgałkowymi
- odwarstwienia siatkówki
- złamania oczodołu
Leczenie
Cele leczenia
- Zapobieganie utracie wzroku
Ogólne informacje o leczeniu
- Leczenie odbywa się u okulisty.
- Usunąć soczewki kontaktowe.
- Może to być znacznie trudniejsze w razie późniejszego obrzęku1.
Leczenie farmakologiczne
- Zależnie od rodzaju i rozległości urazu
Inne opcje leczenia
- Głównie operacja
- Zależnie od rodzaju i rozległości urazu
Profilaktyka
- Okulary ochronne do uprawiania sportów takich jak hokej na lodzie, squash itp.
Przebieg, powikłania i rokowanie
Powikłania:
- Zależnie od rodzaju i rozległości urazu
- Krwawienie wtórne w przypadku krwistka z częstością występowania 10–20%
Rokowanie
- W większości przypadków rokowania są dobre, ale mogą wystąpić powikłania.
- Rokowanie jest złe w przypadku urazowego odklejenia siatkówki z powodu
- urazów w obszarze plamki żółtej
- rozległych przedarć siatkówki
- urazów ciała szklistego
Informacje dla pacjentów
O czym należy poinformować pacjentów?
- Objawy odklejenia siatkówki
Informacje dla pacjentów w Deximed
Ilustracje
Krwistek po tępym urazie oka
Odklejenie siatkówki
Źródła
Literatur
- Peate WF. Work-related eye injuries and illness. Am Fam Physician 2007; 75: 1017-22. www.ncbi.nlm.nih.gov
- Khaw PT, Shah P, Elkington AR. Injury to the eye. BMJ 2004; 328: 36-8. British Medical Journal
- Rodruguez JO, Lavina AM, Agarwal A. Prevention and treatment of common eye injuries in sports. Am Fam Physician 2003; 67: 1481-9, 1494-6.
Autoren
- Nicola Herzig, Dr. med., Fachärztin für Allgemeinmedizin, Sandnes (Norwegen)