Informacje ogólne
Definicja
- Złamanie wyrostka dziobiastego brzusznej proksymalnej części kości łokciowej, zwykle w ramach zwichnięcia stawu łokciowego1
- Nieszczęśliwa triada: połączenie zwichnięcia stawu łokciowego, złamania głowy kości promieniowej i złamania wyrostka dziobiastego
Częstość występowania
- Bardzo rzadko, stanowi zaledwie 1–2% wszystkich złamań łokcia1.
Anatomia kliniczna
- Wyrostek dziobiasty jest dystalną „wargą“ wcięcia bloczkowego (incisura trochlearis) na brzusznej części kości łokciowej.
- Stabilizuje on kość łokciową podczas działania skierowanej w kierunku brzusznym siły kości ramiennej.
- Działa również jako stabilizator w ustawieniu szpotawym, co jest szczególnie ważne w przypadku zerwania więzadła pobocznego bocznego.
Etiologia i patogeneza
- Przeważnie ciężki uraz łokcia ze zwichnięciem łokcia, w ramach którego zwichnięta dystalna część kości ramiennej odrywa się od wyrostka dziobiastego.
ICD-10
- S52.02 Złamanie wyrostka dziobiastego kości łokciowej
Diagnostyka
Kryteria diagnostyczne
- Wykrycie złamania na zdjęciu rentgenowskim łokcia
Diagnostyka różnicowa
- Podwichnięcie głowy kości promieniowej (choroba de Chassaignaca)
- Złamanie głowy kości promieniowej
- Złamanie dystalnej części kości ramiennej
- Zwichnięcie/złamanie łokcia
- Złamanie wyrostka łokciowego
Wywiad lekarski
- Uraz w wywiadzie
- przeważnie poważny uraz łokcia, np. uraz spowodowany upadkiem z dużej wysokości
- Ból i opuchlizna w łokciu
Badanie przedmiotowe
- Oględziny
- siniaki, krwiak
- opuchlizna
- nieprawidłowe ustawienie stawu w przypadku zwichnięcia
- Palpacja
- tkliwość nad miejscem złamania
- Ocena czynności
- zmniejszony zakres ruchu w łokciu, zwłaszcza ograniczony wyprost
- dodatkowe badania stawów sąsiednich (nadgarstkowy i barkowy)
- kontrola krążenia obwodowego, funkcji motorycznej i czucia
Diagnostyka u specjalisty
- RTG łokcia1
- co najmniej w 2 projekcjach (przednia i boczna)
- w razie potrzeby dodatkowa projekcja skośna (Greenspana) w celu wykrycia nawet minimalnie przemieszczonych złamań
- TK i RM
- w przypadku złożonych złamań do planowania operacji i oceny współistniejących urazów więzadeł
Wskazania do skierowania do specjalisty / szpitala
- w podejrzeniu złamania — skierowanie do chirurga urazowego
- w podejrzeniu zwichnięcia stawu łokciowego — skierowanie do szpitala
Leczenie
Cele leczenia
- Nastawienie anatomiczne
- Przywrócenie prawidłowej czynności łokcia
Ogólne informacje o leczeniu
- W większości przypadków złamanie wyrostka dziobiastego jest urazem towarzyszącym poważnym urazom łokcia (zwichnięciom), w wyniku których staw jest niestabilny.
- W ramach stabilizacji chirurgicznej zespala się odłam wyrostka, zwykle za pomocą drutu Kirschnera i śrub kaniulowanych.
- Jeśli staw jest stabilny i nie występuje przemieszczenie złamania, można również przeprowadzić leczenie zachowawcze z unieruchomieniem w gipsie ramiennym.
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg
- Z reguły po zabiegu osteosyntezy stosuje się opatrunek gipsowy przez 1–2 tygodnie, a następnie rozpoczynają się ćwiczenia fizjoterapeutyczne1.
Powikłania
- Staw rzekomy
- Pourazowa choroba zwyrodnieniowa stawu łokciowego
- Niestabilność stawu łokciowego z nawracającymi zwichnięciami
Rokowanie
- Rokowanie w kontekście czynności łokcia zależy przede wszystkim od współistniejących urazów, a w mniejszym stopniu od złamania wyrostka dziobiastego.
Illustrationen
Processus coronoideus der Ulna (Quelle: Wikimedia https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gray212.png)
Quellen
Literatur
- Tejwani N. Coronoid fracture. Medscape, last updated Oct 11, 2021. emedicine.medscape.com
Autor*innen
- Lino Witte, Dr. med., Arzt in Weiterbildung Allgemeinmedizin, Frankfurt a. M.