Informacje ogólne
Definicja
- Termin podwichnięcie głowy kości promieniowej odnosi się do częściowego zwichnięcia głowy kości promieniowej z więzadła pierścieniowatego.
- Istnieje wiele alternatywnych nazw:
- łokieć pielęgniarki, choroba de Chassaignaca lub pronatio dolorosa
Częstość występowania
- Występuje prawie wyłącznie u małych dzieci.
- Roczna zapadalność wynosi około 1% u dzieci w wieku poniżej 5 lat; najczęstszą grupą wiekową są dzieci w wieku około 2. roku życia.
- Podwichnięcie występuje częściej w lewym ramieniu niż w prawym (3:2)1 i obserwuje się je częściej u dziewczynek niż u chłopców (3:2)2.
Etiologia i patogeneza
- Występuje, gdy wyciągnięte ramię w pronacji zostanie rozciągnięte, np. gdy dziecko jest podnoszone za ramiona lub próbuje się wyrwać.
- Głowa kości promieniowej częściowo przemieszcza się z więzadła pierścieniowego (ligamentum annulare).
- Niektóre włókna więzadła pierścieniowego mogą wciskać się między głowę kości promieniowej a jamę stawową głowy kości ramiennej (capitulum humeri), zapobiegając w ten sposób przemieszczeniu.
- Od około 5. roku życia więzadło pierścieniowe jest tak silne i stabilne, że ryzyko podwichnięcia głowy kości promieniowej jest minimalne.
ICD-10
- S53 Zwichnięcie, skręcenie i naderwanie stawów i więzadeł stawu łokciowego
- T14 Uraz nieokreślonej okolicy ciała
- T14.3 Zwichnięcie, skręcenie i naderwanie nieokreślonej okolicy ciała
Diagnostyka
Kryteria diagnostyczne
- Pociągnięcie w kierunku osi podłużnej ramienia powoduje ostry ból i utratę ruchomości w łokciu.
- Dziecko podtrzymuje ramię w sposób bierny.
- Obszar powyżej głowy kości promieniowej jest wrażliwy na ból.
Diagnostyka różnicowa
Wywiad lekarski
- Po szarpnięciu za ramię dziecko odczuwa ból podczas poruszania się i nie chce używać ramienia.
- Typowy mechanizm wypadku: rodzic trzyma dziecko za rękę, dziecko potyka się i dochodzi do szarpnięcia za ramię.
- Ramię często zwisa w dół z lekko zgiętym łokciem i lekką pronacją (pseudoparaliż).
- Dopóki dziecko trzyma rękę nieruchomo, zwykle nie odczuwa dyskomfortu ani bólu.
Badanie przedmiotowe
- Łokieć jest w lekkiej pronacji i zgięciu (zachowanie odciążające).
- Obszar głowy kości promieniowej jest wrażliwy na ból podczas badania palpacyjnego.
- Ból jest spowodowany ruchem w łokciu, a zwłaszcza przy próbie supinacji.
- Zgięcie i wyprost łokcia są często bezbolesne.
- Zazwyczaj nie występuje opuchlizna łokcia.
Badanie uzupełniające
- W razie wątpliwości podwichnięcie głowy kości promieniowej dobrze się uwidacznia w badaniu ultrasonograficznym.
- podświetlenie więzadła pierścieniowego w stawie promieniowo-łokciowym (porównanie stron)
- Badanie rentgenowskie zwykle nie wykazuje patologii przy podwichnięciu głowy kości promieniowej (ponieważ nie ma zmian osiowych ani urazów kostnych) i dlatego nie jest konieczne, jeśli u pacjenta wywiad lekarski jest typowy.
- tylko w przypadku wątpliwości
- w razie nieudanego nastawienia
- Stosowane jednak w celu wykluczenia złamań, w szczególności złamania głowy kości promieniowej.
Wskazania dla skierowania do specjalisty
- W przypadku podejrzenia złamania
- Po nieudanych próbach nastawienia
Leczenie
Cele leczenia
- Nastawienie
Ogólne informacje o leczeniu
- W przypadku typowego wywiadu dotyczącego mechanizmu urazu i typowych wyników badania przedmiotowego można również podjąć próbę nastawienia bez badania rentgenowskiego.
- Dalsza diagnostyka jest konieczna tylko wtedy, gdy dziecko po nastawieniu nie jest w stanie używać ramienia spontanicznie i bez wysiłku.
Nastawienie
- Nastawienie można wykonać poprzez (1) hiperpronację lub (2) supinację i zgięcie. W badaniu prospektywnym wykazano najwyższy wskaźnik powodzenia nastawienia w pierwszej próbie po zastosowaniu hiperpronacji (94% w porównaniu do 80%).
- Nadpronacja
- Przytrzymać lub podeprzeć łokieć dziecka jedną ręką.
- Chwycić dystalną część przedramienia drugą ręką, lekko ścisnąć i obrócić do maksymalnej pronacji. Grzbiet dłoni dziecka ma być skierowany do góry/do przodu.
- Następnie zgiąć maksymalnie przy zachowaniu pronacji w stawie łokciowym.
- Supinacja i zgięcie
- Przytrzymać lub podeprzeć łokieć dziecka jedną ręką. Można również lekko nacisnąć kciukiem głowę kości promieniowej.
- Chwycić dystalną część przedramienia drugą ręką, zgiąć łokieć i wykonać supinację przedramienia. Dłoń dziecka ma być skierowana do góry/do przodu.
- Jeśli jedna metoda okaże się nieskuteczna, można wypróbować drugą.
- Nastawienie można wykonać bez premedykacji.
- Chociaż proces ten może być nieco bolesny, zajmuje kilka sekund.
- Jeśli nastawienie jest skuteczne, często słychać cichy dźwięk lub czuć delikatne chrupnięcie.
- Wystąpienie tego chrupnięcia ma dodatnią wartość predykcyjną wynoszącą około 90% w odniesieniu do skutecznego nastawienia (jednoczesne potwierdzenie rozpoznania). Brak chrupnięcia ma negatywną wartość predykcyjną wynoszącą 70–80%.
- Po udanym nastawieniu dziecko spontanicznie zaczyna ponownie używać ramienia, zwykle w ciągu 15 minut.
Profilaktyka
- Informowanie rodziców o mechanizmie wypadku
- Niemowląt i małych dzieci nie należy wyjmować z łóżka ani podnosić za ramiona.
- Po takim incydencie rodzice powinni unikać ciągnięcia dziecka za ramię w kierunku osi podłużnej.
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg
- Dalsze leczenie nie jest zwykle konieczne.
- Brak unieruchomienia po udanym nastawieniu
Powikłania
- Powikłania występują bardzo rzadko.
- Dzieci z podwichnięciem w wywiadzie są bardziej podatne na nowy incydent tego typu.
- Nawroty występują w 20–30% przypadków, ale niekoniecznie zawsze w tym samym ramieniu3.
- Utrwalone ograniczenia ruchowe
- Zwapnienie torebki stawowej
Rokowanie
- Rokowanie jest bardzo dobre, nawet jeśli podwichnięcie nie jest leczone, ponieważ często ustępuje samoistnie po 1–2 dniach.
Informacje dla pacjentów
Informacje dla pacjentów w Deximed
Ilustracje
Staw łokciowy
Mechanizm wypadku: podwichnięcie głowy kości promieniowej jest często spowodowane nagłym pociągnięciem wyciągniętej ręki (aby zapobiec upadkowi dziecka podczas potknięcia).
Manewr supinacji w celu nastawienia głowy kości promieniowej: 1. Supinacja w stawie łokciowym 2. Maksymalne zgięcie stawu łokciowego przy zachowaniu supinacji
Quellen
Literatur
- Welch R, Chounthirath T, Smith GA. Radial Head Subluxation Among Young Children in the United States Associated With Consumer Products and Recreational Activities. Clin Pediatr (Phila) 2017; 56(8): 707. pmid:28589762 PubMed
- Vitello S, Dvorkin R, Sattler S, Levy D, Ung L. Epidemiology of nursemaid's elbow. West J Emerg Med 2014; 15(4): 554. pmid:25035767 PubMed
- Teach SJ, Schutzman SA. Prospective study of recurrent radial head subluxation. Arch Pediatr Adolesc Med 1996; 150: 164-6. PubMed
Autor*innen
- Sandra Krüger, Dr. med. Fachärztin für Orthopädie, Berlin