Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Terapia substytucyjna przy uzależnieniu od opioidów

informacje ogólne

Definicja

Substytucja, terapia substytucyjna

  • Substytucja to stosowanie środka odurzającego przepisanego przez lekarza pacjentowi uzależnionemu od opioidów w ramach terapii mającej na celu leczenie uzależnienia spowodowanego nadużywaniem opioidów.
    • W ramach terapii medycznej pacjent powinien starać się powstrzymać od stosowania opioidów.

Uzależnienie, zespół uzależnienia

  • Jako uzależnienie od opioidów (ICD-10 F11.2) określa się zespół zjawisk behawioralnych, poznawczych i fizycznych, które rozwijają się w wyniku nawykowego stosowania opioidów.
  • Zazwyczaj występują:
    • silne pragnienie stosowania opioidów
    • trudności w kontrolowaniu spożywania
    • kontynuowanie ich stosowania mimo szkodliwych następstw
  • Stosowanie opioidów jest traktowane priorytetowo w stosunku do innych działań i zobowiązań.
  • Wzrasta tolerancja na alkohol, a czasami rozwija się fizyczny zespół odstawienny.
  • Zespół uzależnienia może dotyczyć pojedynczego opioidu, opioidów jako takich lub wielu różnych substancji.
  • Dodatkowe informacje znajdują się w artykule Opioidowy zespół abstynencyjny.

Opioidy i opiaty

  • opioidami
    • Wszystkie agonisty receptorów opioidowych, tj. ligand, które wiążą się z receptorami opioidowymi i mają tam działanie aktywujące.
      • Działanie farmakologiczne zarówno opioidów stosowanych terapeutycznie, jak i tych stosowanych jako środki odurzające, jest zasadniczo pośredniczone przez receptor µ1, który ulega ekspresji głównie presynaptycznie.
    • Rozróżnia się opioidy:
      • roślinne
      • syntetyczne
      • wytwarzane przez organizm (enkefaliny i endorfiny)
  • Opioidy
    • W węższym znaczeniu: alkaloidy otrzymywane z maku lekarskiego, które mają działanie agonistyczne na receptor opioidowy.
    • w szerszym znaczeniu: wszystkie opioidy, w tym agonisty receptora opioidowego stosowane jako leki

Cele

  • Główne cele terapii substytucyjnej w przypadku opioidów:
    • Zapewnienie przeżycia
    • poprawa i stabilizacja stanu zdrowia
    • Abstynencja od nielegalnie nabytych lub uzyskanych opioidów
    • wsparcie w leczeniu chorób współistniejących
    • zmniejszenie ryzyka związanego z uzależnieniem od opioidów podczas ciąży oraz w trakcie porodu i po nim

wskazania

  • Obecność uzależnienia od opioidów zgodnie z ICD-10 (zobacz wyżej)
  • Jeśli inna zorganizowana terapia uzależnienia od opioidów nie powiedzie się lub nie jest możliwa:
    • kwalifikowane leczenie odwykowe
    • odstawienie i trwała abstynencja
  • Substytucja jako część detoksykacji jest ważną pomocą dla wielu pacjentów w celu rozpoczęcia innego niezbędnego leczenia, odnalezienia połączenia z systemem wsparcia uzależnień i wyjścia z katastrofalnego cyklu uzależnienia i przestępczości związanej z narkotykami1.
  • Przykłady sytuacji, w których klasyczna terapia abstynencyjna nie jest możliwa:
    • po kilku nieudanych próbach terapii
    • przy chorobach towarzyszących
    • Jeśli dana osoba nie jest jeszcze wystarczająco zmotywowana do zmiany swojego życia i poddania się terapii.
    • Jeśli dana osoba jest „niezbędna“, na przykład jako rodzic samotnie wychowujący dziecko lub ponieważ istnieje ryzyko utraty przez nią pracy.

Dowód skuteczności i zwrot kosztów

  • Korzyści z terapii substytucyjnej metadonem lub buprenorfiną jako leczenia wspomagającego podczas odstawiania opioidów w ramach koncepcji terapeutycznej są najlepiej udowodnione w badaniach klinicznych.
  •  

ICD-10

  • F11 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem opioidów
    • F11.2 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem kanabinoli (zespół uzależnienia)

Postępowanie i zalecenia

procedura

Środki w ramach substytucji

  • Metadon (ok. 40% pacjentów stosujących terapię substytucyjną)
  • Lewometadon (ok. 35 %)
  • Buprenorfina (ok. 20 %)
  • rzadko:
    • morfina
    • diamorfina
    • kodeina
    • dihydrokodeina

Forma i częstość dawkowania

  • Zwykle doustnie i codziennie, pod nadzorem
  • Pierwsza buprenorfina w postaci o przedłużonym uwalnianiu (depot) została już dopuszczona do obrotu.
    • Oznacza to, że środek substytucyjny może być podawany w cotygodniowych lub comiesięcznych podskórnych wstrzyknięciach.

Czas trwania suplementacji

  • Optymalny czas trwania jest niejasny.
  • Wyższe wskaźniki abstynencji wydają się być osiągane w przypadku 12-tygodniowego programu substytucyjnego niż w przypadku 4-tygodniowego programu substytucyjnego. Jednak wskaźnik nawrotów jest wysoki w obu przypadkach.
  • Z reguły terapia uzależnień wspomagana substytucyjnie jest procesem długotrwałym.
  • Nie ma określonych ram czasowych, w których należy osiągnąć abstynencję. W większości przypadków jest to jednak cel długoterminowy.
  • Tolerancja na opioidy szybko spada podczas odstawienia — uwaga: przedawkowanie w przypadku nawrotu!
  • W niektórych przypadkach wskazana może być również stała substytucja, np. w przypadku poważnych współistniejących zaburzeń psychicznych lub długotrwałego uzależnienia od opioidów, którego nie można poddać żadnej innej formie terapii.

Jednoczesne przyjmowanie innych substancji

  • Jednoczesne przyjmowanie innych substancji jest bardzo powszechne wśród osób uzależnionych od opioidów i zwykle zmniejsza się dopiero po dłuższym okresie substytucji.
  • Szczególnie na początku substytucji, jednoczesne stosowanie innych nielegalnych leków lub alkoholu stwarza znaczne ryzyko ze względu na potencjalnie zagrażające życiu interakcje ze środkiem substytucyjnym.
  • Niezapowiedziane badania moczu mogą być wykorzystane do realistycznej oceny i, w razie potrzeby, może być pomocne dostosowanie dawki.

Edukacja pacjentów

Przestrzeganie zaleceń terapeutycznych jako decydujący czynnik prognostyczny

  • Przestrzeganie zaleceń terapeutycznych przez osobę uzależnioną ma kluczowe znaczenie: im wcześniej naruszy wymogi terapii substytucyjnej, tym mniejsza jest szansa na osiągnięcie abstynencji w przewidywalnej przyszłości2.
  • Przestrzeganie zaleceń terapeutycznych przez osoby uzależnione od opioidów na receptę jest z reguły znacznie lepsze niż w przypadku osób uzależnionych od heroiny3.

Umowa dotycząca leczenia

  • Wspólnie należy opracować cele leczenia i udokumentować je na piśmie w ramach umowy dotyczącej leczenia.
  • Pacjent musi zostać poinformowany o planowanych środkach terapeutycznych. Wymagana jest wyraźna zgoda pacjenta.
  • Treści edukacyjne obejmują między innymi:
    • wybrany środek substytucyjny i związane z nim potencjalne zagrożenia, reakcje niepożądane i interakcje
    • ograniczenia zdolności do prowadzenia pojazdów i ograniczenia związane z miejscem pracy
    • przyjmowanie leków pod nadzorem
    • badania kontrolne (np. test przesiewowy na obecność narkotyków, test na obecność alkoholu w wydychanym powietrzu)
    • opcje terapii i doradztwa psychospołecznego, punkty kontaktowe
    • kryteria zakończenia leczenia
    • w razie potrzeby dalsze kompleksowe wyjaśnienia dotyczące recepty obejmującej leki stosowane w domu, np. o ryzyku związanym z niedozwoloną zmianą dawki
    • ryzyko jednoczesnego przyjmowanie innych substancji (zobacz wyżej)

Leczenie w stanach nagłych

Patienteninformationen

Patienteninformationen in Deximed

Quellen

Literatur

  1. Amato L, Minozzi S, Davoli M, Vecchi S. Psychosocial and pharmacological treatments versus pharmacological treatments for opioid detoxification. Cochrane Database of Systematic Reviews 2011, Issue 9. Art. No.: CD005031. DOI: 10.1002/14651858.CD005031.pub4. The Cochrane Library
  2. McDermott KA, Griffin ML, Connery HS et al. Initial response as a predictor of 12-week buprenorphine-naloxone treatment response in a prescription opioid-dependent population. J Clin Psychiatry 2015; 76: 189-94. PMID: 25562462 PubMed
  3. Moore BA, Fiellin DA, Barry DT et al. Primary care office-based buprenorphine treatment: comparison of heroin and prescription opioid dependent patients. J Gen Intern Med 2007; 22(4): 527-30. PMID: 17372805 PubMed
  4. Amato L, Davoli M, Minozzi S, Ferroni E, Ali R, Ferri M. Methadone at tapered doses for the management of opioid withdrawal. Cochrane Database of Systematic Reviews 2013, Issue 2. Art. No.: CD003409. DOI: 10.1002/14651858.CD003409.pub4. The Cochrane Library
  5. Gowing L, Ali R, White JM. Buprenorphine for the management of opioid withdrawal. Cochrane Database of Systematic Reviews 2009, Issue 3. Art. No.: CD002025. DOI: 10.1002/14651858.CD002025.pub4. The Cochrane Library

Autorzy

  • Dr n. med. Thomas M. Heim, dziennikarz naukowy, Fryburg
F11; F112
Terapia substytucyjna Metadon Lewometadon Jednoczesne przyjmowanie innych substancji Nadzorowane użytkowanie Kodeina Diamorfina Dihydrokodeina Recepta obejmująca stosowanie leków w domu
Terapia substytucyjna przy uzależnieniu od opioidów
document-professional
Substytucja to stosowanie środka odurzającego przepisanego przez lekarza pacjentowi uzależnionemu od opioidów w ramach terapii mającej na celu leczenie uzależnienia spowodowanego nadużywaniem opioidów. W ramach terapii medycznej pacjent powinien starać się powstrzymać od stosowania opioidów.
Uzależnienia
Leczenie substytucyjne uzależnienia od opioidów
/link/6b221652476a40eca212066459c67da2.aspx
/link/6b221652476a40eca212066459c67da2.aspx
leczenie-substytucyjne-uzaleznienia-od-opioidow
SiteProfessional
Leczenie substytucyjne uzależnienia od opioidów
K.Reinhardt@gesinform.de
Ksilje.Reinhardt@gesinformlango@nhi.de (patched by linkmapper)no
pl
pl
pl