Status szczepienia
- Szczepienie obowiązkowe od dnia urodzenia do ukończenia 19. roku życia a także osób narażonych w sposób szczególny na zakażenie w związku z przesłankami klinicznymi lub epidemiologicznymi oraz zalecane wybranym grupom pacjentów - patrz: WSKAZANIA
Preparaty
- Szczepionka inaktywowana, rekombinowana
- Zarejestrowana jako preparat pojedynczy lub jako składnik szczepionek skojarzonych:
- dwa preparaty pojedynczych szczepionek przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, podanie domięśniowe
- szczepionka przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B jako składnik preparatów szczepionek skojarzonych:
- szczepionka skojarzona przeciwko WZW typu A i B - podanie domięśniowe lub podskórne
- preparaty 5w1: inaktywowana, adsorbowana - podanie domięśniowe lub podskórne
- preparaty 6w1: inaktywowana, adsorbowana - podanie domięśniowe lub podskórne
Schemat szczepienia
- Szczepienie podstawowe: 3 dawki (0, 1, 6)- schemat typowy, zalecany w PSO1:
- Szczepienie podstawowe - schemat dla dzieci z masą urodzeniową poniżej 2000g: 4 dawki (0, 1, 2, 12)
- szczepienie pierwotne: 3 dawki - 0, 1, 2 miesiące
- szczepienie uzupełniające: 1 dawka - 12 miesięcy od 1. dawki
- Szczepienie podstawowe - schemat przyspieszony: 4 dawki (0, 7, 21 dni, 12 miesięcy)
- szczepienie pierwotne: 3 dawki - 0, 7, 21 dni
- szczepienie uzupełniające: 1 dawka - 12 miesięcy od 1. dawki
- schemat stosowany jedynie w przypadku osób dorosłych oraz tylko jednym preparatem szczepionki zarejestrowanej do podawania w tym schemacie
- Szczepienie podstawowe - schemat dla pacjentów dializowanych i w immunosupresji: 4 dawki (0, 1, 2, 6)
- szczepienie pierwotne: 3 dawki - 0, 1, 2 miesiące
- szczepienie uzupełniające: 1 dawka - 6 miesiący od 1. dawki
- zalecane jest zastosowanie szczepionki z podwójna dawką antygenu (40μg)
- Szczepienie przypominające - wskazane jedynie w wybranych przypadkach, patrz: wskazania do rewakcynacji
-
Miejsce szczepienia przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B w Kalendarzu Szczepień - patrz artykuł: Program Szczepień Ochronnych
Wskazania1
Jako szczepienie obowiązkowe:
- dla dzieci od dnia urodzenia do ukończenia 19. roku życia
- w ramach szczepień osób narażonych w sposób szczególny w związku z przesłankami klinicznymi lub epidemiologicznymi1:
- pacjenci przed lub po przeszczepieniu komórek krwiotwórczych, narządów wewnętrznych, splenektomii, albo z asplenią, zaburzeniami czynności śledziony
- uczniowie szkół medycznych lub innych szkół prowadzących kształcenie związane z wykonywaniem zawodów w zakresie nauk medycznych lub nauk o zdrowiu, którzy nie byli szczepieni przeciw WZW typu B
- studenci uczelni prowadzących kształcenie na studiach na kierunkach związanych z kształceniem w zakresie nauk medycznych lub nauk o zdrowiu, którzy nie byli szczepieni przeciw WZW typu B
- osoby szczególnie narażone na zakażenie w wyniku styczności z osobą zakażoną WZW typu B, które nie były szczepione przeciw WZW typu B
- kobiety planujące ciążę, które nie były szczepione przeciw WZW typu B
- osoby w fazie zaawansowanej choroby nerek z filtracją kłębuszkową poniżej 30 ml/min oraz osoby
dializowane - osoby zakażone wirusem zapalenia wątroby typu C
- osoby wykonujące zawód medyczny narażone na zakażenie, które nie były szczepione przeciw WZW
typu B
- Jako szczepienie zalecane:
- osobom, które ze względu na tryb życia lub wykonywane zajęcia są narażone na zakażenia związane z uszkodzeniem ciągłości tkanek lub przez kontakt seksualny
- osobom dotychczas nieszczepionym chorującym na nowotwory i inne choroby przewlekłe, u których planowane jest leczenie immunosupresyjne
- przewlekle chorym o wysokim ryzyku zakażenia: z chorobami przebiegającymi z niedoborem odporności, w tym leczonych immunosupresyjnie, chorym z cukrzycą i niewydolnością nerek, chorym przygotowywanym do zabiegów operacyjnych
- natomiast: nie dopuszcza się uzależnienia wykonania zabiegu medycznego z naruszeniem ciągłości tkanek od wcześniejszego przeprowadzenia szczepienia przeciw WZW typu B
-
przewlekle chorym o wysokim ryzyku zakażenia nieszczepionym w ramach szczepień obowiązkowych
Przeciwwskazania
- Ogólnie przyjęte przeciwwskazania do szczepień oraz specyficzne przeciwwskazania:
- ciężka nadwrażliwość na białka drożdży - składnik szczepionki
Niepożądane odczyny poszczepienne
- Mogą wystąpić:
- zwykle jedynie objawy miejscowe: ból, stwardnienie, obrzęk i zaczerwienienie w miejscu podania
Informacje dodatkowe
- Za ochronny poziom przeciciwał po szczepieniu przeciwko WZW typu B, przyjmuje się stężenie anty-HBs >10 j.m./l
- Ochronne stężenie przeciwciał pojawia się około 2 tygodnie po podaniu 2. dawki szczepienia w schemacie podstawowym (0, 1, 6) lub po tygodniu po podaniu 3. dawki szczepienia w schemacie przyspieszonym (0, 7, 21 dni i 12 miesięcy)
- Aby ocenić odpowiedź na szczepienie, oznaczenie poziomu przeciwciał anty-HBs powinno być wykonane około 4 tygodnie po szczepieniu
- część populacji, pomimo przeprowadzenia pełnego schematu szczepienia przeciwko WZW typu B, nie odpowiada na szczepienie (poziom anty-HBs oznaczony 4 tygodnie po ostatniej dawce szczepienia wynosił <10 j.m./l) - obecnie nie przewiduje się dawek przypominających/doszczepiania takich pacjentów! (wyjątek - wskazania do rewakcynacji, zob. niżej)
- obecnie przyjmuje się, że nawet u osób z niskim lub nieoznaczalnym poziomem anty-HBs po szczepieniu, należy spodziewać się uodpornienia (ekspozycja na HBV wywołuje produkcję przeciwciał dzięki komórkom pamięci)
- u osób nieodpowiadających na szczepienie warto oznaczyć antygen HBs (HBsAg) - brak przeciwciał anty-HBs po szczepieniu może być spowodowany aktywnym zakażeniem wirusem zapalenia wątroby typu B
- część populacji, pomimo przeprowadzenia pełnego schematu szczepienia przeciwko WZW typu B, nie odpowiada na szczepienie (poziom anty-HBs oznaczony 4 tygodnie po ostatniej dawce szczepienia wynosił <10 j.m./l) - obecnie nie przewiduje się dawek przypominających/doszczepiania takich pacjentów! (wyjątek - wskazania do rewakcynacji, zob. niżej)
- Przed szczepieniem przeciwko WZW typu B nie ma konieczności oznaczania HBsAg - niski odsetek nosicielstwa w Polsce
- Wskazania do rewakcynacji po szczepieniach podstawowych1:
- pacjenci z niedoborami odporności lub chorujący na cukrzycę
- jeśli po szczepieniu stężenie przeciwciał anty-HBs wynosi <10 j.m./l - podanie kolejnych 1-3 dawek szczepionki przeciwko WZW typu B
- jeśli stężenie przeciwciał anty-HBs nadal wynosi <10 j.m./l, nie wykonuje się dalszych szczepień
- pacjenci w trakcie leczenia immunosupresyjnego nowotorów lub po przeszczepieniu narządów:
- stężenie przeciwciał anty-HBs powinno wynosić >100 j.m./l, kontrola ich poziomu powinna odbywać się co 6 miesięcy
- jeśli stężenie przeciwciał anty-HBs <100 j.m./l - podanie podwójnej dawki szczepionki przeciw WZW typu B
- pacjenci z przewlekłą chorobą nerek z eGFR <30ml/min oraz dializowani:
- stężenie przeciwciał anty-HBs powinno wynosić >10 j.m./l, kontrola ich poziomu powinna odbywać się co 6-12 miesięcy
- jeśli stężenie przeciwciał anty-HBs <10 j.m./l - dawki przypominające zgodnie z ChPL preparatu szczepienia przeciwko WZW typu B i zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego
- szczepienia przypominające dla pacjentów wymienionych powyżej, powinny być wykonywane jedynie po uprsednim oznaczeniu poziomu anty-HBs
- w przypadku oceny wskazań do rewakcynacji, badanie poziomu przeciwciał anty-HBs w ramach kwalifikacyjnego badania lekarskiego jest dla pacjenta bezpłatne
- pacjenci z niedoborami odporności lub chorujący na cukrzycę
- Substancją czynną szczepionek przeciwko WZW typu B jest oczyszczony antygen powierzchniowy (HBsAg), szczepionki zawiearają adiuwant (wodorotlenek glinu)
- W Polsce obecnie zarejestrowane są rekombinowane preparaty szczepionek przeciwko WZW B II generacji (obecnie na świecie dostępne trzy generacje szczepionek)
- na terenie UE zarejestrowana jest do szczepienia osób dorosłych szczepionka niezawierająca adiuwantu glinowego, schemat podstawowy skada sie z 2 dawek (w jednym badaniu klinicznym wysoki odsetek wytworzenia przeciwcial anty-HBs u badanego persoenu medycznego, do tej pory uważanego za nieodpowiadających na szczepienie po wcześniej podanych co najmniej 5 dawkach szczepienia przeciwko WZW typu B innymi preparatami), na ten moment niezrejestrowana na terenie Polski
Źródła
Piśmiennictwo
- Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 31 października 2024 r. w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2025, DZ. URZ. Min. Zdr. 2024.93 dziennikmz.mz.gov.pl
- Wakcynologia praktyczna; red. Ciechanowski P, Mrożek-Budzym D; wyd. Alfa-medica press, wydanie IX, 2023
Autorzy
- Natalia Jagiełła, specjalista medycyny rodzinnej, Kraków