Co to jest zatrucie opioidami?
Zatrucie opioidami to ostry stan chorobowy spowodowany nadużyciem środków odurzających (opioidów). Może być spowodowane przedawkowaniem morfiny, fentanylu, metadonu, buprenorfiny, tramadolu, oksykodonu, heroiny lub innych opioidów. Przedawkowania nie należy mylić z objawami odstawiennymi, które występują u osób uzależnionych od narkotyków lub leków po zaprzestaniu ich zażywania.
Dawka wywołująca objawy zatrucia jest różna u różnych osób, ponieważ długotrwałe stosowanie opioidów prowadzi do wytworzenia tolerancji. Ryzyko przedawkowania jest szczególnie wysokie po przerwie w zażywaniu substancji.
Objawy
Objawami zatrucia opioidami są zaburzenia świadomości, zaburzenia krążenia i zwężone źrenice. Tętno spowalnia, oddech słabnie, w niektórych przypadkach może dojść do zatrzymania akcji serca lub akcji oddechowej. Sine paznokcie i sine wargi są efektem niedostatecznej ilości tlenu we krwi. Inne możliwe objawy to nudności, wymiotowanie, ból brzucha, obrzęk płuc i drgawki.
Osoby z zatruciem opioidami zwykle nie reagują na wołanie do nich po imieniu ani na energiczne potrząśnięcie.
Terapia
Działania ratunkowe w ramach pierwszej pomocy mają na celu zachowanie istotnych czynności życiowych, takich jak oddychanie i krążenie. Celem terapii jest poza tym ograniczenie stopnia zatrucia, skrócenie czasu działania toksyny oraz leczenie ewentualnych powikłań.
Jeśli zatrucie zostało spowodowane przedawkowaniem tabletek zawierających opioidy, można podać węgiel leczniczy lub wykonać płukanie żołądka.
Jako antidotum stosuje się nalokson. Potrafi on wyhamować działanie opioidu, wiążąc się z receptorami opioidowymi w organizmie. Nalokson wstrzykuje się bezpośrednio i powoli do krwiobiegu. Jego działanie powinno nastąpić w ciągu 30–60 sekund i utrzymywać się przez okres od 1 do 4 godzin. Dawkę można powtarzać co 3–4 minuty, aż do unormowania oddechu. Nalokson służy również jako test diagnostyczny. Jeśli pacjent nie wykazuje żadnej reakcji po podaniu 10 mg naloksonu, mało prawdopodobne jest, by objawy zostały wywołane jedynie przez opiaty.
Nalokson przestaje działać szybciej niż opiaty, dlatego u pacjentów może dojść do „ponownego” zatrucia opioidami, gdy osłabnie działanie naloksonu. Dlatego pacjenta należy obserwować i w razie potrzeby ponownie podać nalokson. Domięśniowe podanie dawki naloksonu zmniejsza ryzyko „powtórnego” zatrucia opioidami.
Podając nalokson należy wziąć pod uwagę, że u pacjenta uzależnionego od narkotyków istnieje ryzyko wystąpienia objawów odstawienia. Przywrócenie prawidłowego oddychania jest zazwyczaj możliwe bez wywoływania ciężkich objawów odstawienia przez stopniowe dostosowywanie dawki i częściowe znoszenie działania opioidu.
Pacjent musi być ściśle monitorowany pod kątem czynności oddechowych, krążenia i stanu świadomości. Po podaniu naloksonu, zanim monitorowanie zostanie przerwane, pacjent powinien pozostawać bezobjawowy przez co najmniej 6 godzin od podania ostatniej dawki. W niektórych przypadkach dodatkowo stosuje się sztuczną wentylację.
Rokowania
Ciężkie przedawkowanie może prowadzić do śpiączki i nagłego zgonu. Zatrzymanie akcji oddechowej i akcji serca może spowodować trwałe uszkodzenie mózgu. U niektórych pacjentów rozwija się niewydolność nerek.
Dwa kluczowe czynniki wpływające na rokowanie to stopień porażenia czynności oddechowych oraz czas, jaki upłynął do rozpoczęcia resuscytacji. Objawy przedawkowania opioidów nasilają się pod wpływem jednoczesnego stosowania innych substancji uspokajających, takich jak alkohol i benzodiazepiny. Większość zgonów spowodowanych przedawkowaniem była związana z łączeniem heroiny lub morfiny z innymi substancjami.
Dodatkowe informacje
- Odstawienie opioidów
- Heroina, morfina, metadon, opium
- Nadużywanie narkotyków i uzależnienie od narkotyków
- Zatrucie opioidami — informacje dla lekarzy
Autorzy
- Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden