Na początek ważna informacja!
W ostrych stanach kryzysowych (myśli lub zamiary samobójcze, groźby/przemoc) osób bliskich lub własnych należy się skontaktować z:
- najbliższym szpitalem psychiatrycznym
- pogotowiem
- lub policją
Co to jest stan bezpośredniego zagrożenia dla siebie i innych?
Stan bezpośredniego zagrożenia dla siebie i innych to sytuacja nagłego zagrożenia, w której nie da się wykluczyć, że chory wyrządzi krzywdę sobie lub komuś, a w najgorszym przypadku bierze pod uwagę własną śmierć. Z reguły u podstaw takich przypadków leży choroba psychiczna lub szczególny stan wyjątkowy.
Co może być przyczyną?
Stan bezpośredniego zagrożenia dla siebie
Przyczyną stanu bezpośredniego zagrożenia dla siebie są często tendencje samobójcze, patrz też samobójstwo i próba samobójcza.
Stan bezpośredniego zagrożenia dla innych
Stan bezpośredniego zagrożenia dla innych często występuje wtedy, gdy dana osoba jest tak rozdrażniona i wzburzona, że nie panuje nad sobą. Może się wtedy ona stać agresywna (werbalnie i/lub fizycznie) wobec innych. Zależnie od przyczyny choroby agresja może być skierowana także przeciw osobom postronnym, w żaden sposób niezwiązanych z osobą chorą.
Najczęstsze przyczyny
- Zatrucie alkoholowe
- Ostre psychozy (schizofrenia lub zaburzenie dwubiegunowe)
- Stany pobudzenia w sytuacjach konfliktu społecznego bez choroby psychicznej
- Zatrucie u osób, które używają jednocześnie kilku uzależniających substancji psychoaktywnych (np. alkoholu, kokainy i innych narkotyków).
- Niektóre zaburzenia osobowości
- Otępienie
- Zespół odstawienny/majaczenie
Mniej powszechne przyczyny
- Niektóre stany po napadzie padaczkowym, gdy osoba nie jest w pełni świadoma i nie jest w stanie komunikować się z otoczeniem.
- Ostre zaburzenie stresowe po urazie psychicznym
- Obniżona inteligencja z nawracającymi w pewnych odstępach czasu stanami pobudzenia o takim samym przebiegu.
- Bezpośrednio po urazie mózgowo-czaszkowym
- Zaburzenia osobowości spowodowane uszkodzeniem mózgu.
Rzadkie przyczyny
- Ostra choroba mózgu, np. wylew lub zapalenie mózgu.
- Zaburzenia metaboliczne (np. hipoglikemia, gdy nerki lub wątroba nie wykonują już prawidłowo swojej pracy, nadczynność tarczycy).
- Inne choroby mózgu, takie jak guz lub uszkodzenie naczyń
Inne czynniki, które mogą prowadzić do zachowań agresywnych wobec osób trzecich
- Schizofrenia i inne zaburzenia psychotyczne
- Ryzyko zwiększa dodatkowe nadużywanie alkoholu- i narkotyków.
- Jeśli osoby z istniejącymi chorobami nie poddają się niezbędnemu leczeniu.
- Jeśli dana osoba ma problem z kontrolowaniem własnych odruchów (np. napady złości).
- Niektóre zaburzenia osobowości
- Bezdomność
- Płeć męska
- Doświadczenie przemocy i molestowanie w dzieciństwie
Badania dodatkowe
Wywiad lekarski
Stan bezpośredniego zagrożenia dla innych
W stanie bezpośredniego zagrożenia dla innych rozmowa z osobą chorą zazwyczaj nie jest możliwa. Dlatego ważne jest, by porozmawiać z rodziną lub innymi osobami, które znają daną osobę lub były z nią w sytuacji, która wyzwoliła ten stan. Lekarze mogą zadać następujące pytania:
- Konkretne problemy, które doprowadziły do sytuacji kryzysowej.
- Co się działo wcześniej i kiedy stan osoby nabrał cech zagrożenia dla siebie/innych.
- Czy dana osoba ostatnio leczyła się psychiatrycznie.
- Czy przyjmowała/przyjmuje/zaczęła przyjmować określone leki.
- Czy występują jakieś inne choroby współistniejące.
Stan bezpośredniego zagrożenia dla siebie
Osoby zagrożone autodestrukcją są często namawiane przez bliskich, aby zgłosiły się do lekarza, ponieważ rzadko same z siebie komunikują myśli lub zamiary samobójcze.
Dlatego faktyczną zapowiedź samobójstwa, ale także inne dostrzeżone przez otoczenie zachowania samobójcze należy potraktować bardzo poważnie i dopytać o dokładne okoliczności, zamiary, a także możliwość powstrzymania się od nich, patrz także samobójstwo i próba samobójcza.
Badanie fizykalne
Lekarz na podstawie badania fizykalnego wstępnie oceni, czy sytuacja stanowi zagrożenie dla życia i czy konieczna jest hospitalizacja. Jeśli osoba chora w stanie ostrym na to pozwoli, należy jak najszybciej zmierzyć ciśnienie tętnicze, tętno i saturację oraz przeprowadzić przedmiotowe badanie neurologiczne.
Skierowanie do szpitala
- Jeśli istnieje ryzyko samobójstwa, a pacjent nie jest gotów się leczyć lub jeśli doszło już do próby samobójczej, można doprowadzić do przymusowej hospitalizacji w szpitalu psychiatrycznym w celu dalszej diagnostyki i leczenia.
Pobyt przymusowy
- W przypadku stanu bezpośredniego zagrożenia dla siebie lub innych przyjęcie do szpitala może nastąpić na podstawie nakazu sądowego zgodnie z obowiązującymi w danym kraju przepisami prawa dotyczącymi przymusowego leczenia, także bez zgody danej osoby.
Leczenie
Cele leczenia
- Deeskalacja: w pierwszej kolejności należy ograniczyć agresję i przemoc, najlepiej całkowicie je zniwelować.
- Ochrona danej osoby przed samą sobą i przed osobami trzecimi
- Zadbanie o to, by bliscy osoby chorej nie doświadczali przemocy i nie byli krzywdzeni.
Ogólne informacje o leczeniu
Najpierw podejmowane są próby stworzenia spokojnej atmosfery, rozmowy z daną osobą, uspokojenia je, potraktowanie poważnie i zaoferowania pomocy, zapytania o indywidualne życzenia i obawy.
Pacjentowi należy zapewnić przy tym jak największą swobodę wyboru w danej sytuacji i w miarę możliwości nie powinno się stosować żadnego przymusu.
Leczenie farmakologiczne
W zależności od przyczyny można podać benzodiazepiny lub leki przeciwpsychotyczne. Niektóre benzodiazepiny (np. lorazepam) mogą być przyjmowane w tabletkach lub rozpuszczane na języku.
Pobyt przymusowy
Jeśli osoba chora zagraża sobie lub innym, istnieje możliwość umieszczenia jej w szpitalu nawet bez zgody lub wbrew woli danej osoby:
- W przypadku poważnej choroby psychicznej
- W razie bezpośredniego zagrożenia dla siebie lub innych z powodu choroby
- Jeśli nie da się zniwelować zagrożenia za pomocą mniej drastycznych środków.
Chory może zostać skierowany na oddział w szpitalu psychiatrycznym lub w zakładzie opiekuńczym, w zależności od choroby podstawowej.
Zapobieganie
Aby być przygotowanym na takie sytuacje, osoby chore psychicznie lub psychiatrycznie powinny mieć przy sobie identyfikator zawierający ważne dane kontaktowe i godziny pracy:
- Psychiatrycznej służby kryzysowej
- Szpitala psychiatrycznego prowadzącego leczenie
- Najbliższej odpowiedniej poradni zdrowia psychicznego
- Gabinetu lekarza rodzinnego
- Członków rodziny i opiekunów prawnych
- Centrum ratownictwa medycznego
Co możesz zrobić sam?
Jeśli wie Pan(i), że cierpi na pewne schorzenia lub ma w wywiadzie sytuację bezpośredniego zagrożenia dla siebie lub innych:
- Należy utrzymywać ścisły kontakt z lekarzem prowadzącym, regularnie zgłaszać się na umówione wizyty.
- Koniecznie chodzić na umówione wizyty kontrolne, zwłaszcza po leczeniu w szpitalu psychiatrycznym.
- Regularnie przyjmować przepisane leki i w razie jakichkolwiek problemów kontaktować się z lekarzem.
Dodatkowe informacje
- Samobójstwo i próba samobójcza
- Bezpośrednie zagrożenie dla siebie i innych — informacje dla lekarzy
Autor
- Catrin Grimm, lekarz w trakcie specjalizacji z psychiatrii i psychoterapii dzieci i młodzieży, Klingenberg a. M.