Co należy rozumieć pod pojęciem przemocy wobec kobiet i dziewcząt?
Definicja
Przemoc wobec kobiet i dziewcząt jest również określana jako przemoc na tle płciowym. Jest ona kierowana przeciw kobietom i dziewczętom lub dotyka ich w nieproporcjonalnie wysokim stopniu. Może to być przemoc fizyczna (cielesna) i/lub psychiczna. Należą do nich:
- Przemoc fizyczną
- uszkodzenie ciała: bicie, znęcanie się
- pozbawianie jedzenia
- odmowę pomocy medycznej
- Przemoc na tle seksualnym
- molestowanie seksualne
- gwałt
- okaleczanie żeńskich narządów płciowych
- zmuszanie do aborcji
- zmuszanie do sterylizacji
- zmuszanie do małżeństwa
- Przemoc psychiczną
- Sprawowanie kontroli nad codziennym życiem (np. z kim kobieta może się spotkać, dokąd wolno jej pójść); dotyczy to również sytuacji, w której sama kobieta, bez osoby towarzyszącej, nie może szukać pomocy medycznej.
- nadzór i izolację
- grożenie przemocą
- szantaż
- poniżanie i upokarzanie
- wyśmiewanie i wyszydzanie
- Celowe pozbawianie wolności
- np. zamykanie w mieszkaniu
- Przemoc ekonomiczną
- kontrolę finansów
- uniemożliwienie posiadania własnej karty kredytowej lub konta bankowego
- Przemoc cyfrową
- groźby, obelgi, molestowanie seksualne i dyskryminacja w mediach społecznościowych
Najczęstszym rodzajem przemocy jest przemoc domowa, czyli przemoc w związku. O przemocy domowej mówimy wtedy, gdy przemoc występuje w rodzinie, gospodarstwie domowym lub między obecnymi lub byłymi partnerami. Sprawca i ofiara nie muszą mieszkać razem, ani teraz, ani w przeszłości.
Objawy
Przemoc psychiczna i fizyczna może wywoływać bardzo różne dolegliwości i objawy oraz mieć poważne konsekwencje.
- Dolegliwości psychiczne i ogólne konsekwencje przemocy
- brak pewności siebie, poczucie beznadziei
- depresja z myślami samobójczymi włącznie
- lęk
- zaburzenia snu
- nadużywanie alkoholu lub zażywanie narkotyków
- zaburzenia koncentracji i pamięci
- Dolegliwości w obrębie narządów płciowych spowodowane przemocą i znęcaniem się
- niewyjaśnione bóle podbrzusza
- urazy okolicy pochwy lub odbytu
- silne krwawienie, silny dyskomfort menstruacyjny
- częste stany zapalne i zakażenia przenoszone drogą płciową
- niechciana(-e) ciąża(-e), wielokrotne aborcje
- skutki dla nienarodzonego dziecka w przypadku braku badań profilaktycznych w ciąży
- Dolegliwości ze strony układu moczowego jako skutek przemocy seksualnej i fizycznej
- częste zakażenia pęcherza moczowego i nerek
- Dolegliwości będące skutkiem obrażeń odniesionych w wyniku przemocy fizycznej
- siniaki, stłuczenia
- starsze i nowsze złamania
- oparzenia, np. od papierosów
- wybite zęby
- przewlekły ból, bóle głowy
- zaburzenia słuchu i widzenia
Przyczyny
- Przemoc wobec kobiet i dziewcząt jest najczęściej przejawem władzy sprawowanej przez mężczyzn, dominacji nad partnerką oraz łamania zasady równości kobiet i mężczyzn.
- Zarówno sprawcy, jak i ofiary przemocy wobec kobiet i dziewcząt pochodzą ze wszystkich warstw społecznych.
- Przemoc wobec kobiet i dziewcząt zdarza się niezależnie od poziomu wykształcenia, dochodów, statusu, kultury, pochodzenia czy wieku. To znaczy, że ta forma przemocy występuje we wszystkich grupach społecznych.
Częstotliwość występowania
Przemoc wobec kobiet i dziewcząt jest zjawiskiem bardzo powszechnym. Nie ma dokładnych danych, ponieważ wiele ofiar nie zgłasza przypadków przemocy organom ścigania. Jednak dane z badań i szacunków pokazują, że około 20–40 % wszystkich kobiet doświadczyło w ciągu swojego życia przemocy fizycznej lub seksualnej albo obu tych rodzajów.
Czy jest Pani ofiarą przemocy?
Przemoc nie jest normalna. Nie jest Pani sama. Proszę pozwolić sobie pomóc.
Istnieją różne możliwości pomocy, w zależności od tego, jak groźna jest sytuacja. Jeśli cierpi Pani wskutek ostrych lub starszych urazów albo choroby będącej następstwem użycia przemocy, należy zwrócić się o pomoc do lekarza. Jeśli potrzebuje Pani przede wszystkim informacji i rozmowy i/lub woli anonimową poradę, dobrym rozwiązaniem na początek może być telefon zaufania. W razie bezpośredniego zagrożenia i zastosowania brutalnej przemocy dla bezpieczeństwa własnego i/lub dziecka/dzieci należy zawiadomić policję.
Pomoc w praktyce lekarza rodzinnego
Należy zwrócić się do przychodni lub porozmawiać ze swoim lekarzem rodzinnym. W praktyce lekarza rodzinnego otrzyma Pani poradę i pomoc medyczną w przypadku urazów fizycznych, chorób w następstwie użycia przemocy, a także problemów psychicznych. Tu można rozmawiać swobodnie. Lekarzy obowiązuje tajemnica zawodowa. Wszystko, co Pani powie, jest ściśle poufne.
Lekarz rodzinny może w praktyce lekarza rodzinnego przeprowadzić badanie, a także w odpowiedni sposób udokumentować obrażenia i rozpoznania. Lekarz wypełnia formularz badania dla celów dokumentacyjnych, ale może także wykonać dokumentację zdjęciową (np. otarcia, siniaki). Przyda się to szczególnie wtedy, jeśli w tym momencie nie chce Pani składać zawiadomienia na policji. Pani lekarz zaoferuje jednak wsparcie w razie dochodzenia policyjnego i w razie potrzeby przedstawi również starszą dokumentację.
Pomoc specjalistyczna
W przypadku poważniejszych urazów, ciąży i/lub starszych urazów narządów płciowych otrzyma Pani skierowanie do odpowiednich specjalistów w celu objęcia dalszym leczeniem i opieką.
W ciągu 3 dni od napaści seksualnej powinna Pani zostać w trybie nagłym przyjęta na oddział szpitalny lub sama się tam bezpośrednio zgłosić. Jeśli napaść miała miejsce więcej niż 3 dni temu, ginekolog lub lekarz rodzinny doradzi, gdzie najlepiej się udać.
Jeśli cierpi Pani z powodu psychicznych konsekwencji przemocy, lekarz rodzinny pomoże znaleźć terapeutę.
Pomoc ze strony instytucji społecznych
W wielu miastach działają poradnie i punkty konsultacyjne dla kobiet i dziewcząt, które padły ofiarą przemocy.
Zgłoszenie na policję
Jeśli Pani i/lub Pani dziecko/dzieci znalazły się w bezpośrednim niebezpieczeństwie i potrzebują pilnej pomocy, należy powiadomić policję.
Jeśli chce Pani zgłosić przemoc fizyczną lub przynajmniej to rozważa, należy jak najszybciej skontaktować się z instytutem medycyny sądowej. Ważne jest udokumentowanie obrażeń i zabezpieczenie śladów, póki jeszcze są świeże. Dlatego dobrze jest zabezpieczyć ślady jeszcze zanim na miejscu pojawi się policja.
Lekarz rodzinny może pomóc nawiązać kontakt i skierować do odpowiedniej instytucji. Może Pani się tam jednak udać również bezpośrednio, bez żadnego skierowania. Instytuty medycyny sądowej znajdują się w każdym większym mieście. Spotka Pani tam osoby, które zostały specjalnie przeszkolone w zakresie postępowania z ofiarami przemocy. Zostanie Pani zbadana, obrażenia zostaną udokumentowane, a w razie potrzeby zabezpieczone będą ślady. Otrzyma Pani również informację na temat tego, jak przechowywać wyniki swoich badań, do ewentualnego wykorzystania przy późniejszym zgłoszeniu.
Po napaści seksualnej należy zgłosić się na ostry dyżur ginekologiczny w celu uzyskania doraźnej pomocy ginekologicznej, nawet bez skierowania.
Czy lekarz musi poinformować policję?
Nie, lekarze nie mają obowiązku powiadamiania policji ani prokuratury, jeśli do ich gabinetu zgłosi się osoba, która padła ofiarą przemocy. Ale mają do tego prawo. Z reguły jednak lekarz powiadamia policję tylko za zgodą pacjentki. Warto więc podpisać w tym celu oświadczenie o zwolnieniu z tajemnicy lekarskiej.
Autor
- Marlies Karsch-Völk, dr n. med., lekarz rodzinny, Monachium