Czym są brodawki na palcach i stopach?
Brodawki to małe, łagodne narośla na skórze, zwykle na dłoniach, palcach i stopach. Są one zwykle w kolorze skóry, mają wielkość 2-5 mm, ich powierzchnia jest guzkowata, występują pojedynczo lub w grupach. Brodawki, które znajdują się na podeszwach stóp lub na palcach, mogą powodować ból, gdy się je naciska. W przypadku mechanicznego naruszenia brodawki mogą podkrwawiać. W okolicy brodawek stóp skóra jest często pogrubiona.
Brodawki występują u ok. 7–12% populacji. Zmiany te najczęściej pojawiają się u dzieci w wieku szkolnym, wśród których brodawki ma 10-20% z nich. U dzieci poniżej 5. roku życia i u dorosłych brodawki występują rzadziej.
Przyczyna
Brodawki są spowodowane wirusowym zakażeniem skóry. Wirus atakuje komórki skóry i powoduje rozrost tkanki poprzez namnażanie się komórek w miejscu, do którego się dostał. Patogen ten należy do grupy wirusów brodawczaka (wirus brodawczaka ludzkiego, HPV). Istnieje ponad 150 różnych wariantów tego typu wirusa.
Do zakażenia brodawkami dochodzi poprzez dotyk lub kontakt z zakażoną osobą lub przedmiotem. Nierzadko zdarza się, że pacjenci zarażają się sami i przenoszą wirusa w różne miejsca. Dzieje się tak np. w wyniku drapania lub obgryzania paznokci. W przypadku urazu skóry lub jej zmiękczenia na skutek wilgoci wirus może łatwo przeniknąć do skóry. Brodawki mogą być również przenoszone na inne osoby, na przykład poprzez korzystanie ze wspólnych ręczników, maszynek do golenia lub nożyczek do paznokci. Brodawkami stóp można się zarazić poprzez chodzenie bez obuwia i skarpetek w miejscach publicznych, w których inni ludzie chodzą boso, takich jak baseny i szatnie.
Drobne uszkodzenia skóry i osłabiony układ odpornościowy sprzyjają zakażeniu i powstawaniu brodawek.
Rozpoznanie
Brodawki mają typowy wygląd, dlatego lekarze jak i pacjenci zazwyczaj łatwo je rozpoznają. Mogą być wypukłe, cienkie, płaskie lub guzkowate. Osoby, które obgryzają paznokcie, często mają kilka brodawek wokół paznokci.
Brodawki mogą przeszkadzać ze względów estetycznych. Pod podeszwami stóp mogą również powodować ból podczas chodzenia.
Wyróżnia się różne formy brodawek:
- Brodawki zwykłe mają nieregularną, wypukłą powierzchnię i mogą pojawić się niemal w każdym miejscu na ciele. Na rękach brodawki są guzkowate, często pojawia się kilka brodawek jednocześnie.
- Na brzegach paznokci pojawiają się tak zwane brodawki okołopaznokciowe.
- Brodawki płaskie to odmiana brodawek zwykłych, które są gładkie, tylko odrobinę uwypuklone i przy tym spłaszczone.
- Brodawki cierniowe zlokalizowane są na podeszwie stopy. Zwykle rosną do środka i trudno je odróżnić od nagniotków. Brodawki pod podeszwą stopy mogą być bolesne.
Terapia
Większość brodawek znika samoistnie, ale może to trwać długo. Dopóki brodawki nie powodują dyskomfortu, nie trzeba ich leczyć.
Istnieje wiele dostępnych zabiegów mających na celu usunięcie brodawek. Skuteczność leczenia miejscowego preparatami zawierającymi kwas salicylowy oraz wymrażania brodawek została naukowo udowodniona. Dla większości innych form terapii brakuje jednak wystarczających dowodów skuteczności.
Ogólnie rzecz biorąc, leczenie brodawek jest czasochłonne.
Farmakoterapia
Preparaty na brodawki z kwasem salicylowym są dostępne bez recepty w aptece. W przypadku stosowania preparatów zawierających kwas salicylowy należy zadbać o to, by skóra była miękka i aby usunąć twardy, martwy naskórek. W tym celu można przez 5-10 minut moczyć dłonie lub stopy w ciepłej wodzie z mydłem. Następnie usuwa się stwardnienia, na przykład za pomocą pumeksu lub pilnika. Dopiero wtedy należy zastosować środek na brodawki. Stosuje się go co najmniej raz dziennie. Raz lub dwa razy w tygodniu, przed zastosowaniem środka, należy usunąć martwy naskórek nad brodawką. Zabieg należy kontynuować aż do uzyskania pożądanego rezultatu. Może to trwać kilka miesięcy. W okresie leczenia wszystkie brodawki powinny być zakryte, aby w miarę możliwości zapobiec dalszym zakażeniom. Można zabezpieczyć otaczające zdrowe tkanki np. wazeliną.
Krioterapia
Brodawki można również wymrażać. Krioterapia (najczęściej wymrażanie ciekłym azotem) prowadzi do zniszczenia tkanki w brodawce. Leczenie zwykle musi być powtarzane i jest przeprowadzane przez lekarza. Wymrażanie może powodować ból, dlatego nie jest wskazane u bardzo młodych pacjentów. Wymrażane są głównie brodawki na dłoniach, ponieważ nie są osadzone zbyt głęboko. Leczenie kwasem salicylowym i krioterapia mogą być również stosowane razem.
Operacja
Wypalenie lub wycięcie brodawki jest również możliwe, ale rzadko się je wykonuje. Takie zabiegi pozostawiają blizny, które z kolei mogą powodować ból, zwłaszcza jeśli brodawki znajdują się na podeszwach stóp. Ponadto rany na podeszwie stopy goją się bardzo wolno.
Przedszkole
Dzieci z brodawkami mogą bez ograniczeń uczęszczać do przedszkola. Istnieje jednak niewielkie ryzyko przeniesienia choroby. Przykrycie brodawki plastrem zapobiega zakażeniu innych dzieci.
Dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym z brodawkami podeszwowymi powinni zawsze nosić skarpetki lub buty podczas ćwiczeń fizycznych we wspólnych salach.
Rokowanie
Brodawki są nieszkodliwe, ale wyglądają nieestetycznie i mogą być uciążliwe. Do 25% przypadków brodawki znikają po pewnym czasie nawet bez leczenia. U dzieci brodawki jeszcze częściej goją się samoistnie. Jednak potrafią utrzymywać się przez kilka lat, zwłaszcza u osób starszych.
Przebywając na basenach i pod prysznicami w miejscach publicznych można się chronić, zakładając klapki kąpielowe.
Dodatkowe informacje
- Brodawki na palcach i stopach – informacje dla personelu medycznego
Autorzy
- Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden
- Aleksandra Kucharska-Janik, lekarz rezydent, Oddział Okulistyczny MSSW (edytor)