Co to jest tłuszczak?
Tłuszczak to łagodny guz, który powstaje z komórek tłuszczowych. Zwykle zlokalizowany jest w tkance podskórnej, rzadziej pod powięzią mięśniową lub w mięśniu. Tłuszczaki są miękkie, dobrze odgraniczone i dają się łatwo przesuwać względem okolicznych tkanek. Zwykle nie powodują one dyskomfortu, ale mogą powodować ból, jeśli uciskają na nerw. Jeżeli liczba tłuszczaków jest zwiększona, mówimy o lipomatozie (tłuszczakowatości). Pojawianie się tłuszczaków może być powiązane z cechami dziedzicznymi lub spożywaniem alkoholu.
Epidemiologia
Tłuszczaki są najczęstszymi nowotworami tkanek miękkich podskórnych i występują u 1% populacji. Ta choroba częściej dotykadotyczy mężczyzn. Większość z nich jest w średnim wieku. Lipomatoza często jest dziedziczona i występuje u innych członków rodziny.
Cechy charakterystyczne tłuszczaka
Tłuszczaki składają się z komórek tłuszczowych i są otoczone cienką, włóknistą torebką. Ich wielkość zwykle nie przekracza 5 cm, są one stosunkowo miękkie, dobrze odgraniczone i łatwo dają się przesuwać palpacyjniewzględem podłoża i okolicznych tkanek.
Tłuszczaki rozwijają się powoli. Są sprężyste i gumowate. Nie są one ani zaczerwienione, ani ucieplone w porównaniu do otaczających tkanek. W większości przypadków tłuszczaki stanowią problem natury estetycznej. Ból pojawia się głównie wtedy, gdy zmiana uciska na nerw. W ponad 80% przypadków średnica tłuszczaka jest mniejsza niż 5 cm. W skrajnych przypadkach mogą mieć jednak średnicę ponad 20 cm i wagę kilku kilogramów.
Najczęściej tłuszczaki występują na tułowiu, ramionach, szyi i w dołach pachowych, ale mogą pojawić się wszędzie. W 80% przypadków pojawia się pojedynczy tłuszczak.
W lipomatozie bolesnej (lipomatosis dolorosa) pojawia się kilka bolesnych tłuszczaków głównie u otyłych kobiet w okresie menopauzy. Mnoga symetryczna tłuszczakowatość (zespół Launois-Bensaude'a) prowadzi do nagromadzenia bezbolesnych, lipomatycznych poduszeczek tłuszczowych, głównie w okolicy obręczy barkowej, szyi, górnych partii ramion i ud. Tłuszczaki te nie majsą osłonyotoczone torebką i występują częściej w przypadku nadużywania alkoholu.
Diagnostyka
Z reguły badanie przedmiotowe jest wystarczające do postawienia diagnozyrozpoznania. Czasami wymagane są również badania obrazowe, zwłaszcza w przypadku podejrzenia występowania tłuszczaków w narządach wewnętrznych. Zmiany mogą być uwidocznione w badaniu ultrasonograficznym, a także w badaniu tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego. W przypadku wątpliwości co do łagodnościagodnego charakteru guza lub konieczności usunięcia pacjent jest kierowany do odpowiedniego specjalisty.
Leczenie
Małe tłuszczaki, które nie przeszkadzają i nie ulegają zmianom, można pozostawić. Chirurgiczne usunięcie guza jest zalecane w przypadku wątpliwości co do jego łagodnego charakteru (np. kiedy guz szybko rośnie), dolegliwości bólowych lub na życzenie osoby zainteresowanej. Alternatywnie można rozważyć liposukcję lub zabieg laserowy. Tłuszczaki w przewodzie pokarmowym czasami można również usunąć endoskopowo. Zabiegi iniekcyjne z użyciem fosfolipidów znajdują się obecnie jeszcze w fazie eksperymentalnej.
Powikłania
RokowaniaRokowanie sąjest dobre. Tylko tłuszczaki nieotoczone torebką charakteryzują się zwiększonym ryzykiem nawrotu. Najczęstszym powikłaniem jest ucisk na okoliczne tkanki, któremu może towarzyszyć ból.
Dodatkowe informacje
- Alkohol – nadużywanie czy uzależnienie?
- Nadwaga i otyłość
- Tłuszczak – informacje dla personelu medycznego
Autorzy
- Magda Łabęcka, lekarz, Kraków (recenzent)
- Hannah Brand, absolwentka studiów medycznych (Cand. med.), Berlin