Co to jest obumieranie?
Definicja
Obumieranie to zapalna choroba skóry o nieznanej przyczynie. Reakcje zapalne są wywoływane przez zmiany związane z kolagenem w skórze. Ten obraz kliniczny dotyczy głównie osób z cukrzycą, ale obumieranie może wystąpić również u osób niechorujących na cukrzycę.
Objawy
W większości przypadków choroba zaczyna się od błyszczących plam na skórze, które powoli zwiększają swój rozmiar w ciągu miesięcy lub lat. Początkowo plamy te są czerwonawo-brązowe, ale z czasem stają się żółte, a skóra w zmienionych chorobowo miejscach wydaje się zapadnięta i cienka (atrofia skóry). Ze względu na swój wygląd wiele osób zmagających się z tą chorobą uważa ją za bardzo niepokojącą pod kątem kosmetycznym.
Zmiany skórne początkowo objawiają się jako wyraźnie odgraniczone guzki o średnicy 1–3 mm, które rosną na zewnątrz i mają aktywne czerwone krawędzie. W środku skóra staje się woskowa i cienka. Plamy mogą być okrągłe, owalne lub o nieregularnym kształcie i wielkości kilku centymetrów. Zazwyczaj kilka plam występuje po obu stronach ciała. W większości przypadków zmiany pojawiają się na przedniej części podudzi, ale mogą pojawić się również na twarzy, u nasady włosów, na tułowiu i ramionach. Czasami widoczne są rozszerzenia małych naczyń krwionośnych w skórze. Skóra jest wrażliwa i urazy mogą prowadzić do powstawania wrzodów, które w końcu mogą ulec zakażeniu. U około 75% osób chorych zmiany skórne nie powodują bólu ze względu na uszkodzone nerwy, natomiast pozostałe 25% odczuwa silny ból.
Przyczyny
Obumieranie to zaburzenie czynnościowe skóry, które powoduje zmiany w kolagenie, miejscowe ogniska zapalne (ziarniniaki), pogrubienie naczyń krwionośnych i złogi tłuszczowe. Prawdopodobnie mamy do czynienia z reakcją autoimmunologiczną. Uważa się, że obumieranie jest długofalowym następstwem zmian w naczyniach krwionośnych pacjentów z cukrzycą (mikroangiopatia cukrzycowa) lub innych uszkodzeń naczyń (np. w przypadku zaburzeń reumatologicznych). Wydaje się, że nie ma znaczenia, czy poziom glukozy we krwi jest dobrze kontrolowany, czy nie.
Zwiększone ryzyko obumierania występuje przy cukrzycy, nadciśnieniu, nadwadze, zaburzeniach przemiany lipidów, chorobach tarczycy i zaburzeniach reumatycznych.
Częstotliwość występowania
Choroba ta występuje u mniej niż 1% wszystkich pacjentów chorych na cukrzycę. Ale 75% osób cierpiących na obumieranie ma cukrzycę lub rozwija się ona u nich w późniejszym okresie. Średni wiek zachorowania to około 30 lat, ale choroba może wystąpić w każdym wieku. Kobiety chorują od 3 do 5 razy częściej niż mężczyźni.
Badania dodatkowe
- Rozpoznanie w początkowym okresie często jest utrudnione.
- Obumieranie podejrzewa się w przypadku typowych zmian skórnych na przednim brzegu goleni przy potwierdzonej cukrzycy.
- Rozpoznanie potwierdza się za pomocą próbki tkanki, która jest badana histologicznie pod mikroskopem.
- Może być również mierzony poziom cukru we krwi.
Leczenie
- Celem leczenia jest spowolnienie dalszej progresji choroby.
- Należy leczyć choroby podstawowe (zwłaszcza cukrzycę).
- Terapia przyczynowa nie istnieje. Leczenie jest więc zalecane tylko w przypadku bólu lub owrzodzenia.
- W niektórych przypadkach zmiany skórne znikają samoistnie.
- Jeśli powstały owrzodzenia, ważna jest dobra pielęgnacja ran oraz odpowiednie leczenie bólu.
- W przypadku aktywnych zmian skórnych leczenie prowadzi się najczęściej za pomocą kortyzonu, który w postaci maści lub kremu nakłada się na zmienione chorobowo obszary skóry lub wstrzykuje w miejsca na brzegach za pomocą strzykawki. W późniejszym przebiegu efekt ten jest jednak niewielki.
- W przypadku wrzodów lub ciężkich stanów zapalnych można przepisać również leki do podania doustnego, np. kortyzon lub inne leki przeciwzapalne.
- W niektórych przypadkach podejmuje się próbę chirurgicznego usunięcia chorej tkanki i zastąpienia jej przeszczepem skóry. Wynik operacji jest często początkowo satysfakcjonujący, ale istnieje duże ryzyko nawrotu zmian skórnych w danym miejscu.
- Czasami pozytywne wyniki leczenia można uzyskać dzięki laseroterapii.
Co można zrobić we własnym zakresie?
- Generalnie zalecana jest regularna aktywność fizyczna (co najmniej 3–4 razy w tygodniu przez 30 minut).
- Należy dbać o dobrą i regularną higienę osobistą.
- Suchą skórę pielęgnuje się tłustymi kremami lub maściami.
- Należy starać się utrzymać prawidłową masę ciała.
- Regularnie sprawdzać poziom cukru we krwi, ciśnienie tętnicze i poziom cholesterolu.
- Rzucenie palenia.
- Pomocne może być stosowanie pończoch podtrzymujących. Lekka kompresjoterapia może przyspieszyć gojenie.
Rokowania
Jest to choroba przewlekła, która może różnić się przebiegiem i powstawaniem tkanki bliznowatej. Za główne powikłanie uważa się rozwój źle gojących się ran w wyniku urazów. Wprawdzie może dojść również do zakażenia, ale zdarza się to rzadko.
Wyniki leczenia zazwyczaj nie są w pełni zadowalające. Można spowolnić rozprzestrzenianie się zmian skórnych, ale ostatecznie jest to nadal choroba przewlekła. Z kosmetycznego punktu widzenia rokowanie jest niekorzystne, ponieważ często tworzą się blizny.
Dodatkowe informacje
- Cukrzyca typu 2
- Nadciśnienie
- Nadwaga
- Pielęgnacja ran
- Leczenie bólu
- Dlaczego warto rzucić palenie i jak to zrobić?
- Obumieranie tłuszczowate — informacje dla lekarzy
Autor
- Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden