Choroba wieńcowa
Serce to silny mięsień, który pompuje krew w całym organizmie. Ponieważ mięsień ten pracuje bez przerwy, potrzebuje stałego dopływu tlenu i składników odżywczych. Dostawy te zapewnia krew, która dociera do mięśnia sercowego przez naczynia wieńcowe (tętnice wieńcowe). Od pierwszej części aorty odchodzą dwie tętnice wieńcowe. Lewe naczynie dzieli się na najczęściej na dwa naczynia (gałąź przednią zstępującą oraz gałąź okalającą) zaraz po odejściu od aorty. Te trzy tętnice wieńcowe zaopatrują w krew prawie całe serce, rozgałęziając się dalej na mniejsze gałęzie.
W ciągu życia u wielu osób w krajach zachodnich dochodzi do powstawania złogów tłuszczowych i stanów zapalnych w ścianach naczyń krwionośnych w związku z rozwojem miażdżycy. Takie złogi tłuszczowe, zwane również blaszką miażdżycową, mogą utrudniać przepływ krwi przez naczynia. Jeśli miażdżyca dotyczy naczyń wieńcowych, nazywana jest chorobą wieńcową (chorobą niedokrwienną serca). Zwężenie naczyń prowadzi do niedostatecznego zaopatrzenia części mięśnia sercowego w tlen i substancje odżywcze. Może to powodować dyskomfort w postaci napadowego bólu w klatce piersiowej, zwanego dławicą piersiową (ucisk w klatce piersiowej). W zawale serca naczynie wieńcowe zostaje całkowicie zablokowane przez skrzep krwi – znajdująca się za nim tkanka mięśnia sercowego jest zagrożona obumarciem.
Pomost aortalno-wieńcowy
Jedną z opcji leczenia zaawansowanej choroby wieńcowej jest operacja kardiochirurgiczna pomostowania tętnic wieńcowych (pomost aortalno-wieńcowy). Polega ona na przeszczepieniu naczynia krwionośnego z kończyny dolnej lub z wnętrza klatki piersiowej do serca w celu ominięcia zwężenia tętnicy wieńcowej. Operację taką rozważa się tylko wtedy, gdy koronarografia wykazała masywne zwężenie w jednym lub kilku naczyniach wieńcowych.
Przebieg operacji
Pomostowanie tętnic wieńcowych to poważny zabieg, który wykonuje się w znieczuleniu ogólnym. Najpierw rozcina się mostek, aby uzyskać dostęp do serca. Równocześnie z otwarciem klatki piersiowej usuwane jest naczynie krwionośne ze ściany klatki piersiowej, które ma być przeszczepione. Jeden jego koniec przyszywa się do aorty, a drugi łączy z naczyniem wieńcowym znajdującym się za zwężeniem. W wielu przypadkach przeszczepia się kilka nowych naczyń krwionośnych. Podczas operacji serce zostaje zazwyczaj sztucznie zatrzymane, a jego pracę przejmuje maszyna, tzw. płuco-serce.
Zwykle pacjent może zostać wypisany ze szpitala około 10 dni po operacji. Po tym czasie często następuje rehabilitacja, podczas której pacjent wykonuje zalecone ćwiczenia.
Po operacji
Nowo przeszczepione naczynia mogą również się ulec zwężeniu, w konsekwencji ulegać zamknięciu. Aby temu zapobiec, zaleca się przyjmowanie przez całe życie tzw. leków przeciwpłytkowych, takich jak kwas acetylosalicylowy (np. aspiryna). Dodatkowo beta-blokery i leki obniżające poziom cholesterolu, takie jak statyny, mają pozytywny wpływ na przebieg choroby wieńcowej zapobiegając jej progresji.
Zalety i wady operacji wszczepienia bypassów
Operacja wszczepienia bypassów jest obecnie jedynym zabiegiem, który może poprawić długość życia pacjenta z chorobą wieńcową. W szczególności może ona poprawić rokowanie u pacjentów z cukrzycą. U niektórych pacjentów można w ten sposób zapobiec zawałom serca. Ponadto taka operacja łagodzi objawy u zdecydowanej większości pacjentów.
Jest to jednak poważna operacja, która wiąże się z ryzykiem powikłań: może dojść do krwawienia i zakażenia, rany mogą się źle goić, może wystąpić ból, a pacjenci mogą doznać udaru mózgu podczas operacji. Rehabilitacja pooperacyjna i powrót do codziennego życia są często długotrwałe.
Alternatywy
W ostatnich latach zmniejszyła się liczba operacji wszczepiania bypassów na rzecz przezskórnej angioplastyki naczyń wieńcowych. Cienka plastikowa rurka (cewnik) jest wprowadzana do naczynia krwionośnego przez nadgarstek lub pachwinę. Następnie przesuwa się ją do naczyń wieńcowych. Zwężone naczynie krwionośne jest rozszerzane poprzez nadmuchiwanie balonu. Zazwyczaj do naczynia wprowadza się również niewielką metalową rurkę o siateczkowatej strukturze w kształcie walca, zwaną stentem, aby utrzymać je stale otwarte. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym w miejscu wkłucia przy zachowaniu świadomości pacjenta.
Angioplastyka tętnic wieńcowych z wszczepieniem stentu często łagodzi objawy, ale rzadziej niż operacja wszczepienia bypassów. Do tej pory nie udowodniono jednak, że założenie stentu poprawia także długość życia lub zapobiega zawałom serca, jednakże w przypadku zawału serca jest to najczęściej wybierana metoda leczenia. Działania niepożądane są mniej powszechne w przypadku angioplastyki wieńcowej niż w przypadku operacji wszczepienia bypassów.
Kardiolog może indywidualnie doradzić najlepszą formę leczenia w każdym przypadku.
Dodatkowe informacje
Autorzy
- Joanna Rogozik, lekarz, w trakcie specjalizacji z kardiologii