Czym jest zespół pozakrzepowy?
Żyły to naczynia krwionośne doprowadzające krew do serca. Krew jest pompowana w stronę serca wskutek skurczu mięśni nóg, skurczów serca i innych mechanizmów. Zastawki w żyłach zapobiegają również niepożądanemu przepływowi krwi pod wpływem siły ciężkości z powrotem do stóp. Zespół pozakrzepowy to stan, w przypadku którego wskutek zakrzepu (zakrzepicy) zniszczeniu ulegają zastawki żyły uda lub łydki i dochodzi do bliznowacenia żył głębokich, co uniemożliwia swobodny przepływ krwi. Jest to skutek i powikłanie zakrzepu krwi w głębiej leżącym naczyniu krwionośnym – zakrzepicy żył głębokich. Wskutek ograniczenia przepływu wstecznego dochodzi do wzrostu ciśnienia wewnątrz żył. Powoduje to z kolei zmiany w łydkach lub udach.
- Obrzęk obejmuje głównie obszar łydki i stawu skokowego.
- Skóra zyskuje często niebieskoszare lub brązowawe zabarwienie.
- Często pojawia się także wysypka lub rany na skórze, a u niektórych osób również dokuczliwy świąd.
- Wielu pacjentów doświadcza bólu o różnym stopniu nasilenia lub uczucia ciężkości stopy.
Zespół pozakrzepowy rozwija się u około połowy pacjentów cierpiących na zakrzepicę żył głębokich w ciągu roku do dwóch.
Przyczyna
Zakrzepy krwi w żyłach głębokich może powodować wiele różnych czynników. Najczęstszą przyczynę stanowi unieruchomienie, np. przykucie do łóżka lub niewielka aktywność z powodu chorób lub przebytych operacji. Ryzyko potęguje także choroba nowotworowa. Prawdopodobieństwo zwiększa się również u osób poddawanych leczeniu estrogenem oraz palaczy. W wielu przypadkach nie można jednak jednoznacznie określić przyczyny zakrzepów.
Blokada żyły powoduje wzrost ciśnienia w jej wnętrzu. W żyłach znajdują się zastawki, które pod względem działania przypominają zawór jednokierunkowy. Dzięki nim krew przepływa przez naczynie krwionośne tylko w jednym kierunku, czyli w kierunku serca. Wzrost ciśnienia w żyłach może spowodować zniszczenie zastawek. Wskutek tego przepływ krwi jest mniej skuteczny niż wcześniej, dochodzi także do spiętrzenia krwi. Z naczyń krwionośnych może wyciekać płyn powodujący obrzęk oraz zmianę barwy skóry.
Skóra jest wskutek obrzęku krucha i mogą tworzyć się otwarte rany.
Leczenie
Celem leczenia jest zatrzymanie gromadzenia płynów (obrzęku) w stopie/łydce, zapobieganie owrzodzeniu oraz zapewnienie optymalnego krążenia w stopie. Istotne znaczenie ma profilaktyka zakrzepów i zespołu pozakrzepowego.
Niektóre działania można podjąć we własnym zakresie:
- Noszenie pończoch uciskowych podczas leczenia zakrzepicy i po jego zakończeniu pomoże zapobiegać dolegliwościom wskutek przebytej choroby. Podkolanówki należy nosić przez dłuższy czas, nawet kilka lat po zakończeniu leczenia ostrej postaci choroby. Należy z nich korzystać tak długo, jak długo utrzymuje się obrzęk stóp.
- Staranna pielęgnacja skóry to równie ważny element profilaktyki owrzodzeń. Aby unikać odcisków i ran, należy także nosić wygodne obuwie.
- Codzienna aktywność fizyczna pozwala zachować sprawność układu krwionośnego. Skurcz mięśni nóg ułatwia ponowny transport krwi do serca. Pozwala to ograniczyć zatrzymywanie płynu w organizmie oraz złagodzić dolegliwości.
- Warto unikać dłuższego stania, które powoduje spiętrzenie krwi w żyłach nóg.
- Drenaż limfatyczny umożliwiający manualny transport płynu tkankowego.
Leczenie chirurgiczne jest wskazane tylko w rzadkich przypadkach.
Rokowanie
Dolegliwości nasilają się wraz z wiekiem. Dzieje się tak zwłaszcza w przypadku osób zaniedbujących leczenie. Objawy choroby mogą powodować problemy z wykonywaniem niektórych zawodów. Objawy nasilają się zarówno wskutek ciężkiej pracy fizycznej, jak i długotrwałej pozycji siedzącej lub stojącej.
Dalsze informacje
- Zakrzepica żył głębokich
- Przewlekłe owrzodzenia nóg
- Pończochy uciskowe
- Pielęgnacja skóry
- Układ krwionośny
- Terapia uciskowa i leczenie owrzodzeń
- Niewydolność żylna
- Zespół pozakrzepowy – informacje dla lekarzy
Autorzy
- Dietrich August, dr med., lekarz, Fryburg Bryzgowijski
- Thomas Fühner, dr hab. n. med., specjalista chorób wewnętrznych i chorób płuc, Hanower
- Lek. Kalina van der Bend, recenzent