Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Włosogłówczyca, trichurioza

Streszczenie

  • Definicja: Choroba wywołana zarażeniem nicieniem - włosogłówką ludzką (Trichuris trichiura). Do zarażenia człowieka dochodzi poprzez kontakt z jajami i larwami pasożyta, które występują głównie w ciepłych, wilgotnych glebach krajów tropikalnych i subtropikalnych.
  • Epidemiologia: Co najmniej jedno zarażenie robakami pasożytniczymi występuje u ponad 1 miliarda ludzi.
  • Objawy: Często przebieg bezobjawowy, ale możliwy jest też przebieg ciężki.
  • Badanie fizykalne: Często brak odchyleń w badaniu, ale najbardziej typowe jest wypadanie odbytnicy.
  • Diagnostyka: Wykrywanie jaj w stolcu.
  • Leczenie: Stosowanie leków przeciwpasożytniczych (mebendazol).

nformacjeInformacje ogólne

Definicja

  • Zarażenie Trichuris trichiura, zwanym również włosogłówką ludzką ze względu na charakterystyczny kształt pasożyta

Robaki pasożytnicze

  • Robaki pasożytnicze przenoszone w  glebie stanowią grupę, która wywołuje zarażenia u ludzi poprzez kontakt z  jajami i  larwami pasożyta. Pasożyty te występują głównie w  ciepłych, wilgotnych glebach krajów tropikalnych i  subtropikalnych.1-2
  • Dorosłe pasożyty mogą żyć w  przewodzie pokarmowym człowieka przez lata.
  • Trzy dominujące zarażenia robakami pasożytniczymi to: glistnica, trichurioza i  ankylostomatoza. Często współwystępują, a  przewlekłe zarażenia wszystkimi trzema pasożytami są częste u dzieci.3

Epidemiologia

  • Częstość występowania
    • Według WHO ponad 1,5 miliarda ludzi na świecie jest dotkniętych przynajmniej jednym zarażeniem robakami geohelmintami (STH, soil-transmitted helminth infection).2
    • W  Europie choroba ta występuje bardzo rzadko.

Włosogłówczyca

  • Rozkład geograficzny
    • Trichurioza jest częstym zarażeniem jelitowym robakami pasożytniczymi.
    • Możliwość zarażenia należy wziąć pod uwagę u  osób z  charakterystycznymi objawami, powracających z  terenów endemicznych.
  • Częstość występowania
    • przeważnie w  regionach subtropikalnych i  tropikalnych, z  dużym zróżnicowaniem regionalnym4
    • Na terenach endemicznych zarażonych może być ponad 90% populacji.
  • Narażone grupy wiekowe
    • Zarażenie dotyka w  szczególności dzieci w  wieku od 5 do 15 lat. Wynika to prawdopodobnie z  dużego narażenia w  tej grupie wiekowej i  późniejszego wykształcenia częściowej odporności.4

Etiologia i  patogeneza

Cykl zakażenia

  • Zarażone osobniki wydalają jaja, które stają się zakaźne w  glebie po 2–4 tygodniach.
  • Do zarażenia dochodzi drogą pokarmową poprzez połknięcie inwazyjnego jaja np. z zanieczyszczoną wodą lub żywnością; z jaj uwalniają się larwy w jelicie cienkim, które dostają się do jelita grubego zasiedlając je.4
  • Dojrzałe pasożyty kopulują, a następnie samica produkuje do 200  000 jaj dziennie; są one wydalane z kałem.
  • Dorosłe robaki mają długość 3–5 cm i mogą żyć 1–8 lat.4
  • Jaja można wykryć w  stolcu osoby zarażonej najwcześniej po 3 miesiącach od zarażenia.3
  • Bezpośrednie przeniesienie z  człowieka na człowieka nie jest możliwe.

Czynniki predysponujące

  • Klimat: wilgotne regiony tropikalne i  subtropikalne
  • Złe warunki sanitarne5

ICD-10

  • B79 Trichurioza

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Potwierdzeniem rozpoznania jest wykrycie jaj włosogłówki w  badaniu mikroskopowym kału.

Diagnostyka różnicowa

Wywiad lekarski

  • Nasilenie objawów zależy od intensywności zarażenia pasożytami.
  • Przy zaledwie kilku pasożytach zarażenia są często bezobjawowe.
  • Przy intensywnym zarażeniu wystepują4:
    • biegunka z domieszką śluzu lub/i krwi
    • bóle brzucha
    • utrata masy ciała
    • osłabienie
    • brak apetytu
    • rzadziej: pokrzywka
  • Masywne zarażenie może prowadzić do biegunki (trichuris dysentery syndrome -  TDS)4,6
    • przewlekła śluzowo-krwista biegunka
    • niedokrwistość z  niedoboru żelaza  
    • Opóźnienie rozwoju psychoruchowego; trudno jest ocenić, w jakim stopniu wpływa na ten stan włosogłówczyca, a jaki jest wpływ warunków socjoekonomicznych.7

Badanie fizykalne

  • Włosogłówka ludzka jest cienka i  ma długość 3–5 cm; osobniki dorosłe mogą być widoczne w przypadku  wypadnięcia odbytnicy7; wypadanie odbytnicy może być spowodowane masywnym zarażeniem.3
  • Pałeczkowatość palców
  • Objawy niedokrwistości

Badania uzupełniające w  praktyce lekarza rodzinnego

  • Badanie parazytologiczne kału wykrywające charakterystyczne jaja4
    • Jaja przy trichuriozie mają charakterystyczny beczułkowaty kształt. Są wielkości 20x50 mikrometrów, są gładkie, mają grubą otoczkę i czopy z  hialiny na obu końcach.
    • Wskazane jest trzykrotne badanie, celem wykluczenia bądź potwierdzenia zarażenia.7
  • Niedokrwistość z  niedoboru żelaza
  • Eozynofilia
  • Możliwa  krew utajona w  stolcu

Leczenie

Cel leczenia

  • Eradykacja pasożyta (lub zmniejszenie intensywności zarażenia na obszarach endemicznych)

Ogólne informacje o leczeniu

  • Przyczynowe
    • leki przeciwpasożytnicze8
    • leczenie niedoborów, w zależności od nasilenia objawów klinicznych
  • Ogólne
    • poprawa warunków sanitarnych i  zaopatrzenia w  wodę pitną na obszarach endemicznych
    • edukacja zdrowotna
    • chemioprofilaktyka

Farmakoterapia

  • Mebendazol  100  mg 2 razy na dobę lub 500  mg 1 raz na dobę przez 3 dni
    • Jest skuteczny, ale przeciwwskazany w  I  trymestrze ciąży. W II i  III trymestrze powinien być stosowany z  zachowaniem szczególnej ostrożności.
    • Nie zaleca się stosowania u dzieci w  wieku poniżej 2 lat.
    • Ewentualnie powtórzyć leczenie po 2 tygodniach.
  • Albendazol  400  mg 1 raz na dobę przez 3 dni
    • W I  trymestrze ciąży należy wybierać inne leki.
  • Mniej skuteczne: iwermektyna 200  mcg/kg m.c. przez 3 dni
    • Może być stosowana w  I  trymestrze ciąży tylko w  przypadku wyraźnego wskazania.

Zapobieganie

  • Poprawa warunków sanitarnych na obszarach endemicznych5
  • Opracowanie szczepionek jest obecnie w trakcie badań; nie należy spodziewać się, że będą wkrótce dostępne.9
  • Na obszarach endemicznych, WHO zaleca regularną profilaktykę mebendazolem (500  mg) lub albendazolem (400  mg) w  grupach szczególnie narażonych, takich jak dzieci w  wieku szkolnym i  kobiety w  ciąży. W  2020 roku takie leczenie zastosowano u  ponad 436 milionów dzieci na obszarach endemicznych.2

Przebieg, powikłania i  rokowanie

Przebieg

  • W  ciężkim zarażeniu z  opóźnieniem rozwoju i  zespołem złego wchłaniania, istnieje ryzyko kolejnych zakażeń.

Rokowanie

  • Trichuris trichiura  wykazuje większą oporność na leki przeciwpasożytnicze niż inne pasożyty, dlatego nie zawsze udaje się go całkowicie wyeliminować. Jednak zmniejszenie liczby pasożytów może przyczynić się do złagodzenia objawów.3
  • Istnieje ryzyko ponownego zarażenia, dlatego na obszarach endemicznych zaleca się regularne leczenie.10

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w  Deximed

Ilustracje

Włosogłówka, dwupłciowaWłosogłówka, dwupłciowa
Włosogłówka, dwupłciowa
Włosogłówka w jelicieWłosogłówka w jelicie
Włosogłówka w jelicie
Trichurioza, jajaTrichurioza, jaja
Trichurioza, jaja

Źródła

  • Kępa L. Włosogłówczyca. W: Choroby zakaźne I pasożytnicze. Red. Boroń-Kaczmarska A i Wiercińska-Drapało A., PZWL Warszawa 2022, 838-841

Piśmiennictwo

  1. Bethony J, Brooker S, Albonico M, et al. Soil-transmitted helminth infections: ascariasis, trichuriasis, and hookworm. Lancet 2006; 367: 1521-32. PubMed
  2. WHO. Soil-transmitted helmith infections. 2022, online abgerufen am 19.11.2022. www.who.int
  3. Viswanath A, Yarrarapu SNS, Williams M. Trichuris Trichiura. [Updated 2022 Aug 22]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 www.ncbi.nlm.nih.gov
  4. Else KJ, Keiser J, Holland CV, et al. Whipworm and roundworm infections. Nat Rev Dis Primers 6, 44 (2020). www.nature.com
  5. Strunz EC, Addiss DG, Stocks ME, et al. Water, sanitation, hygiene, and soil-transmitted helminth infection: a systematic review and meta-analysis. PLoS Med. 2014 Mar 25;11(3):e1001620. www.ncbi.nlm.nih.gov
  6. Mohamed, Z, Zueter, A Zairi, et al. Trichuris dysentery syndrome: Do we learn enough from case studies? Tropical Biomedicine 32(3):1-6, 2015. www.researchgate.net
  7. Leder K. Enterobiasis (pinworm) and trichuriasis (whipworm). UpToDate www.uptodate.com
  8. Mejia R. Anthelminthic therapies. UpToDate, last updated Aug 25, 2021. www.uptodate.com
  9. Zawawi A, Else KJ. Soil-Transmitted Helminth Vaccines: Are We Getting Closer? Front Immunol. 2020 Sep 30;11:576748 www.ncbi.nlm.nih.gov
  10. Landeryou T, Maddren R, Rayment Gomez S, et al. Longitudinal monitoring of prevalence and intensity of soil-transmitted helminth infections as part of community-wide mass drug administration within the Geshiyaro project in the Bolosso Sore district, Wolaita, Ethiopia. PLoS Negl Trop Dis. 2022 Sep 19;16(9). pubmed.ncbi.nlm.nih.gov

Autorzy

  • Anna Grzeszczuk, Prof. Dr hab. n. med., specjalista chorób zakaźnych; Klinika Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji; Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (recenzent)
  • Sławomir Chlabicz, Prof. dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (redaktor)
  • Bonnie Stahn, lekarz, specjalista medycyny rodzinnej, Hamburg
B79
Trichurioza; Zarażenie pasożytnicze; Zarażenie robakami pasożytniczymi; Włosogłówczyca; Włosogłówka ludzka; Trichuris trichiura; Opóźnienie wzrostu; Zahamowanie wzrostu; Zahamowanie rozwoju; Wypadanie odbytnicy; Pałeczkowatość palców
Włosogłówczyca, trichurioza
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja: Choroba wywołana zarażeniem nicieniem - włosogłówką ludzką (Trichuris trichiura). Do zarażenia człowieka dochodzi poprzez kontakt z jajami i larwami pasożyta, które występują głównie w ciepłych, wilgotnych glebach krajów tropikalnych i subtropikalnych.
Choroby zakaźne
Włosogłówczyca, trichurioza
/link/34bfae0f276f4d709cf820ce08f61cf9.aspx
/link/34bfae0f276f4d709cf820ce08f61cf9.aspx
wlosoglowczyca-trichurioza
SiteDisease
Włosogłówczyca, trichurioza
K.Reinhardt@gesinform.de
live.com#dr.dabrowska@wp.pl
pl
pl
pl